Fiziologiya 2-semestr oraliq nazorat javoblari javob tahlaganlar: zaydullaev bayrambay davolash 204-guruh

119.Лейкопоэз механизми; 
Leykopoez. Barcha leykotsitlar qizil ko‘mikda o ‘zak hujayralardan 
hosil bo'ladi. Limfotsitlar o'tm ishdoshlari o 'zak hujayradan 
birinchi bo'linib chiqadi; limfotsitlaming shakllanishi ikkilamchi 
limfatik a’zolarda sodir bo'ladi. Granulotsitlar va monotsitlar 
hujayralarning o'tmishdoshlariga ta ’sir qiluvchi maxsus o 'sish 
omillari orqali leykopoez kuchaytiriladi. Granulotsitlarning hosil bo 

---

'lishi monotsitlarda, makrofaglarda va T - limfotsitlarda 
sintezlanuvchi granulotsitarkoloniyestimullovchi faktor (omil) (K 
SF - G ) ta ’sirida kuchayadi, ammo yetilgan neytrofillarda 
sintezlanuvchi - keylon va laktoferrinlar hamda prostoglandin - Ye 
lar tasirida susayadi. Monotsitopoez esa 
monotsitarkoloniyestimullovchi faktor (omil) (KSF - M), katexolam 
inlar ta ’sirida kuchayadi. Prostoglandin -Ye, 6- va в - interferonlar 
m onotsit hosil bòlishini tormozlaydi. Gidrokartizonning katta 
miqdori monotsitlaning su y ak kòmigidsn chiqishiga qarrshilik 
qiladi i. Leykopoezni boshqarishda interleykinning aham iyati 
katta. U larning ayrim lari (IL-Z) bazofillarni, boshqalari (IL -5) 
eozinofillarni o 'sish , rivojlanishini kuchaytirsa, yana boshqalari 
esa (IL -2,4,6,7) T va В - lim fotsitlar shakllanishini kuchaytiradi. 
Leykotsitlar va to'qim alam ing parchalanishidan hosil bòlgan 
moddar, mikroorganizmlar va ularning toksinlari, gipofizning 
ayrim garm onlari, nuklein kislotalar leykopoezni kuchaytiradi. Har 
xil leykotsitlarning yashash davomiyligi turlicha, ayrimlarining 
umri bir necha soat, kun, hafta davom etsa, boshqalari odamda 
bir umr yashashi mumkin. Leykotsitlar hazm traktining shilliq 
qavatida va retikulyar to'qimalarda parchalanadi. 
120.Иммуногенез (Моноцит,Т-лимфоцит хелпер,Т- 
лимфоцит киллер ва В лимфоцитларнинг тутган ўрни); 
Monotsitlar - qon-tom irlarda 70 soatgacha aylanib yuradi, so'ngra 
u yerdan chiqib to'qima (gistiotsitlar) makrofagiga aylanadi. 
Kislotali muhitda montsitlar m ikroblarnfagotsitoz qilish xossasiga 
ega, bu paytda neytrofillar faolligi susayadi. Halok bo'lgan 
leykotsitlar va jarohatlangan to'qimalar monotsitlar fagotsit qilib 
yallig'langan sohani tozalaydilar. Monotsitlar komplement tizimi 
tarkibiy qismining ayrimlarini sintezlaydi. Aktiv m onotsitlar va m 
akrofaglar sitotoksinlar, interleykin (1L - 1), o'smalarni nekroz 
qiluvchi omil, interferonlarni sintezlash natijasida o'sm aga, 

---

viruslarga, mikroorganizmlarga va parazitlarga qarshi immuniitet 
hosil qiladi, gem opoezning boshqarilishida ishtirok etadi. 
Monositar qon ivishin i (tromboksab , tromboplastnlar) ham da 
fibrinolizni kuchaytiradigan (plazminogen aktivatorlari) omillarni 
ishlab chiqaradi. Limfotsitlar - suyak ko'migida hosil bo'ladi va 
qonga tushgach to'qimalarda shakllanadi. Ayrisimon bezda 
shakllanganlari T - limfotsitlar (thym us - so'zidan olingan) deb 
ataladi. T - lim fotsitlam ing bir necha turlari mavjud. T - killerla r 
yoki qotillar (inglizcha tu kill - o'ldirmoq) nishon hujayralarn i, 
jumlad an yuqumli kasalliklarni chaqiruvchi mikroorganizmlar, 
o'sma hujayralar va boshqalami o'ldiradi. T -xelperlar yoki 
immunitet qilishda yordamchilar. Ular T - T - xelperlar, hujayra 
immunitetini kuchaytiruvchi va T В -xelperla r gumoral 
immunitetni kuchaytiruvchilardan iborat. T - amplifayyerlar T - va 
В ayniksa T - limgotsiitlar funksiyasini kuchaytiradi. T- 
supressorlar- immun javobni susaytiruvchi limfotsitlar. U lar T - T - 
supressorlar hujayra immunitetini pasaytiruvc h i va T - В - 
supressorlar-gumoral immuniitetni pasaytiruvchilarga bo'linadi. T 
- shakllantiruvchi (differensiyalovchi) yoki Td - limfotsitlar qon 
ishlab chiqaruvchi a’zolarining o'zak hujayralari faoliyatiga ta’sir 
ko'rsatadi, y a’ni suyak ko'm igida eritrotsitar, leykotsitar va trom 
botsitar hujayralarning hosil bo'lish nisbatiga ta ’sir qiladi. T - 
qontrsupressorlar T - supressorlar faoliyatini susaytirish orqali 
immun javobni kuchaytiradi. T -x o tira hujayralari avval ta ’sir 
qilgan antigenlar haqida axborotni xotirasida saqlash orqali 
immun javobni tezlashtiradi. Limfotsitlaming boshqa turi В - 
limfotsitlar (bursa - so'zidan olingan) odam va sutemizuvchilarda 
suyak ko'migida yoki ingichka ichakda joylashgan limfoid - epitelial 
tizimda shakllanadi. В - limfotsitlar antigenlar va sitokinlar 
ta’sirida antitelo ajratib chiqaruvchi plazmatik hujayralarga 
aylanadi. В - lim fotsitlam ing quyidagi turlari mavjud: В - qotillar, 

---

В - xelperlar va В - supressorlar. В - killerlar ham T - killerlar kabi 
vazifalarni bajaradi. В xelperlarantigenlarni tanishtiradi, Td - 
limfotsitlar v a T -supressorlar faoliyatini kuchaytiradi, hujayra va 
gumoral im m unitetlarda ishtirok etadi. В -supressorlar antitelo 
ishlab chiqaruvchi hujayralar - В - limfotsitlar proliferatsiyasini 
tormozlaydi. T va В lim fotsitlardan tashqari О limfotsitlar ham 
mavjud. Ayrim tadqiqotchilar О limfotsitlami natural (tabiiy) killer 
hujayralar yoki NK - lim fotsitlar deb atadilar. NK limfotsitlar yot 
hujayralarni «teshib yuboruvchi» perforin deb nomlanuvchi oqsil 
ishlab chiqaradi. Sitotoksik lim fotsitlar (STL)proteolitik ferm 
entlar (sitolizinlar) ishlab chiqaradi va bular yot hujayralarga hosil 
b o ig a n teshiklar orqali kirib, ularni halok qiladi.