«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим

19.Қўзғалган тўқимада фазаларида кўзғалувчанлик манфий из
потенциали фазасида;

17. 
    Repolyarizatsiya fazasi uzoqligi jihatdan teng bo'lmagan ikki qismga ajratiladi. Membrana repolyarizatsiyasi dastlab tez borib, keyin sekinlashadi va asta to'xtaydi. Bu vaqt manfiy izli potensiali boshlanishiga to‘g‘rl keladi. Membrana qisqa muddat davomida qisman depolyarizatsiyalanib qoladl, taxminan IS msek davom etadi va shundan so'ng. membrana potensiali dastlabkl miqdor 85 mv gacha to'la tiklanadl. Manfiy iz potensialni ko'pincha membrananing iz depolyarizatslyasi ham deb ataydllar.
    

Qo'zg'aluvchan to'qimalar tadqiqot qilinganda mahalliy javob hamda manfiy izli potensiali davrida bo'sag'a osti stimullarga ham to'qimada harakat potensialini generatsiyasi kuzatiladi. Bu faza supernormal yoki ekzaltatsiya fazasi deb ataladi. Qo'zg'aluvchan to'qimalardagi iz
depolyarizatsiyasini kuchaytiradigan, uzaytiradigan ta’sirlar, masalan, zaharlanish supernormal fazasini kuchaytiradi va uzaytiradi. Iz potensiali
yo'q nerv tolalarda bu faza ham bo'lmaydi. Bu fazaning davomiyligi 30 ms ni tashkil etadi.



20.Қўзғалган тўқимада фазаларида кўзғалувчанлик



гиперполяризация; фазасида;

17. 
    Giperpolarizatsiya - nisbiy fiziologik dam olish holatiga nisbatan hujayra membranasining qutblanishining salbiy qiymatini oshirish jarayoni. harakat potensiali tamom bo‘lgach, birmuncha vaqt boshlang‘ich miqdordan ko‘ra ko‘proq K+ ionlarini membrana orqali o‘tkazib turishi sababli, musbat izli potensiali yuzaga keladi.
    

Protoplazmadan chiquvchi K+ ionlar oqimining kuchayishi esa membrananing iz giperpolyarizatsiyasiga olib keladi.
Kuchli qo'zg'alishdan keyin neyron membranasi dastlabki holatigacha qaytmasdan undan ortiqroq, ya’ni giperpolyarlanadi. Buni iz giperpolyarizatsiyasi deb ataladi. Shunday holatda kelayotgan
ta’sirlarga javoban hosil bo'layotgan qo'zg'aluvchi postsinaptik potensial membrana depolyarizatsiyasini kritik nuqtagacha yetkaza olmaydi, natijada tarqaluvchi qo'zg'alish yuzaga kelmaydi.


21. Қўзғалган тўқимада фазаларида кўзғалувчанлик мусбат из
потенциали фазасида
мусбат

зарядли натрий ионларини ҳужайра ичига ўтказади, натижада мембрана

потенциалларининг фарқи камаяди (мсмбрана деполяризацияси) ва ҳатто қарама- қарши белгили потенциаллар фарқи вужудга келади

Neyronlarning funksional klassifikatsiyasi:

Sezuvchi neyronlar afferent nerv deyilib, nerv impulslarni retseptordan qabul qiladi, ya’ni ulardagi nerv impulslari organdan miyaga qarab harakatlanadi. Motoneyronlar (harakatlantiruvchi neyronlar) efferent nerv deyilib, impulsni ichki a’zolarga yetkazib beradi, ya’ni nerv impulslarini miyadan organlarga tomon yetkazadi. Somatik motoneyronlar odam ixtiyoriga bo’ysunadigan neyronlar bo’lib, skelet muskullarini innervatsiya qiladi. Avtonom motoneyronlar esa odam ixtiyoriga bo’ysunmaydi. Ular bezlar, yurak mushaklari va silliq

tolali mushaklarni innervatsiya qiladi. Oraliq neyronlar sezuvchi va motoneyronlarni o’zaro bog’laydi va refleks yoyi hosil bo’lishida ishtirok etadi.