Flot a chalinar, aftidan, saroy ostidagi yergulalarda asla asozlar ishlamoeda edi

Vojibul ymtisol—buysunishi lozim bulgan xol. yuz iga fotika tortdi. Mirzo Ulugbek kuzlarini katta ochganicha sotib g^oldi... Evo^! U kupdan beri sha^zodadan k^'R^ib yurgani bejiz emas ekan. U sha^zodaning mutaas- sibligidan, Balxda barcha ilm a^lini tazyik ostita olganidan xabardor edi, lekin uni bunchalik beme^r deb u ylamagandi!..
—Sha^zoda!—Mirzo Ulugbek yuragini larzaga solgan ^a^rni yashirish umidida yerga ^aradi.—Vallo^i a’lam bissavob! Kim paygambar alay^issalomning ^argishiga yuli^adi, kim yu^—buni .yolgiz tangri taolo biladur!
—^a, parvardigori olam barini biladur! Ul rabbul olamin z$yech bir bandasining burnini begunov sonatmay- dur. Va lekin dinul islomga kimki silich kutarmasin— xss shos bulsin, xo^ gado!—ani jazosiz koddirmaydur. Kofiru da^riylar makoni rasadxonaga ut k^yamen, ut!..— Sha^zoda ^uru^shagan lablarini yaladi, peshanasini, yuzi- ni ^oplagan jimir-jimir terlarni sidirib tashlab, kuzlarini yumib, yana allanimalarni pichirlay boshladi.
Mirzo Ulugbek a’zoyi badanini chulgab olgan sovu»; va^imadan tirno^arigacha muzlab, garang bulib turar, xayolida esa yana usha notinch va isyonkor uylar suyunday charx urar edi. -
"Vodarig! Movarounna^r taxtida bu mutaassib ultirsa saltanatning ^oli ne kechadi? Ilm a\lining boshiga ne a idu»;, ne kulfatlar tushadi? Ulardan burun kuzi »;onga tulgan bu nobakorning uz ta^diri ne buladi? A^l-idrok urniga ^ilich birla ish tutgan »;aysi mustabid ^okimning ga^diri yaxshi bulibdurki, bul nodonning tavdiri yaxshi bulsin? Bu kun ilm aplita »;ayrab solgan mutaassib jo^illar erta bir kun uning uzini cho^ga itarmasmu?" Mirzo Ulugbekning xayoliga kelgan bu fikr ^albida lovillab yongan olovga suv sepganday ta’sir etdi-yu:
—Sha^zoda!—dedi yana uzini bosib.—Fozilu fuzalo »;orongida adashib yurgan bashariyatning yulidagi yorug mash’aldur! Mash’alni uchirmo^ni tilagan sho>; uzi zul- mat »;uynida yul topolmay soladur! Men senga jonim achiganidan, sening tagushringni uylagan ^iblago^ing bulganimdan buni aytmo^ni lozim kuramsn!
Sha^zoda to^atsizlanib »;ul siltadi:
—Balli sizday padarga! Sizning yaxshiligingizni bi­lu rmiz. Tarnob jangida jonbozlik kursatgan kim? Men! Ammo muzaffar yorligi kimning nomiga bitildi? Suyukli farzandingiz—Abdul’aziz...
—Abdul’aziz uz jigargushangdur...
—K,ullug;. Ixtiyoriddin ^al’asidagi bobom Amir Te- murdan dolgan tillalarimni tortib olgan kim? Yana siz, valine’mat padarim! Ne chora? Mute farzand, indamay bosh egdik va lekin bas! So^ib^iron Amir Temur ol- tinlarini ^ayga yashirdingiz, soyaboni mar^amat?
Mirzo Ulugbek seskanib ketdi.
—K,aysi tillalarni aytasen?
Sha^zoda asabiy kuldi.
—K,aysi tillalar? Valine’mat padari buzrukvorim ^yech narsani bilmaydur! Men bobom Amir Temur K^irayu Damashsdan, Bagdodu ^inddan olib kelgan javo^irlarni, oltin zebi ziynatlarni aytamen! K,ayda bu boylik?
Sha^zoda, kuzlari telbalarcha yenib, Mirzo Ulugbekka ya^inlasha boshladi. Mirzo Ulugbek da^shat ichida or^aga chekindi. Chekinarkan, oyogi kursiga tegib, kursi gumbur- lab agdarilib tushdi-yu, u birdan ^ushyor tortib tuxtadi. Sha^zoda ^am tuxtadi.
—Xush, suzlang: kimga in’om etdingiz? Farzandi arjumandingizgami yo dini islomiyadan yuz ugirgan murtad allomalaringizgami? Ali K,ushchi k,ayda?
"Yo rabbiy! Bu nobakor bilmagan sir-sinoat yu^! Uning xufiyalari kirmagan teshik ^olmabdi!.."
—Kaydap bilay, Ali K^ushchi sayda yuribdi?
—Iu^! Endi ^yech bir suzingizga inonmasmen! Lashkar yigib, menga 1^arshi otlanmox^din oldin Ali K,ushchini saroyga nechun cha^irdingiz? Nelar berdingiz unga?
—Ali 1^ushchini cha^irganimni aytgan aygo^chilaring nechun unga nelar berganimni aytmabdi?
—Aytdi. Men uz ogzingizdan eshitmo^ni tilaymsn, suyukli padarim!
"Yus, bilmaysen! Bilsang surab ultirmas eding! Bas! Bu befoyda mubo^asaga chek g;uymo^ darkor!"
Mirzo Ulugbek ^addini rostlab, sha^zodaning kuzlariga tik boedi. Sha^zoda x^amon ^alt-^alt titrab, otasiga ^adalib turardi.
—Bu su^batdan yolgiz muddaom—otalik nasi^atimni bermok; edi. Taassuflar bulgaykim, senga padar nasi^ati emas, oltin kerak ekan!..—Sha^zoda gapini bulmo^chi ekanini kurgan Mirzo Ulugbek ksskin k;ul siltab: "Tuxta!" deb buyurdi,—Ota suzin amri vojib, deb bilur- senmi, yu^mi—ixtiyor senda. Va lekin sunggi na- si^atimni eshit, xo^la uz padaringni ^atl et, xo^la Movarounna^r sarx;adidan ^aydab, darbadar ^il—boz ix­tiyor sendadur. Lekin yolgiz tilagim: ilm yulida otang ^ilgan ishlarga, uning shogird va ustodlariga tegmagay- sen. Tegsang... ota g;argishiga uchrab toabad badnom bulursen!. Ota rozi—xudo rozi, yodingda bulsin: al z^asosil minal^a^! X^ech bir yomonlik inti^omsiz¹ z^olmay- dur! Senga aytadurgon bopi^a suzim yu^! Cha^ir yasovu- lingni!
Sha^zoda Abdullatif yuzi asabiy bujmayib bir nima demoschi buldi, lekin demadi, teskari ugirilib bir zum boshini osiltirib turdi, sung, bugiz^ ovozda:
—Saroybon!—deb ba^irdi.
12
Bu payt eshikka z^iyshiz^ utirib olgan Ali K,ushchi turt tuyani yetaklab Urgut toglari etagidagi jilga buylab borardi. "Karvon"ning ketidan Ulugbek madrasasining talabasi—Miram Chalabiy degan un olti-un yetti yashar mullavachcha eshakda mudrab borardi.
Ular Samar^anddan kecha tun yarmida chisz^an, tong otguncha yul yurib, su bandam shu jilganing boshidagi yongo^zorga kslib ^unishgan edi. Odamlarning kuziga tushmaslik uchun kun buyi yongo^zorda dam olishib, na- mozgarda yana yulga tushishgan. Ali K^ushchining muljalida tong otguncha "Ajdar gor" ga yetib olishlari kerak edi.
Turt tuyaning z^ar biriga turttadan un olti sandi^ ortilib, ustiga z^uruz^ pichan bosilgdn, kurgan odam ularni chupon-chuli^ deb tushunishi mumkin edi. Egnila- riga g;ora jun chakmon, boshlariga chuponlarning kigiz z^alpoz^larini bosgirib kiyib olgan Ali sushchi bilan Miram Chalabiyning uzlari z^am chuponlarga uxshar edi.
Zarafshon ustida bir z^afta z^uturgan sovuk, buron tingan, sokin, osuda bir tun edi. Oldindagi tog chuz^zzla- ri tepasida bir z^aftalik z^ilol nogirongina osilib turar, uning zaif shu’lasida suvi *;urib dolgan keng soy, soyning ikki yonidagi yongo^zorlar, ^arshidagi yuksak chung toglar ulugvor z;orayib kurinar, ayni zamonda alla^anday sirli, nanimali tuyulardi...
Ali ^ushchining katta z^ora z^angisi toshlarga ^o^ilib- surilib bulsa z^am, tinmay jadallab borardi. Bu ^angini z^am, yuk ortilgan tuyalarni z^am ^alandar bilan usta
—I