Forsayt kompetentlik

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 3 (112)
muddatli strategik rejalar, konsepsiyalar va 
istiqbolli yo’l xaritalari ishlab chiqish amaliyoti 
yo’lga qo’yilmagan. Respublikamizdagi ko’pgina 
ishlab chiqarish korxona va tashkilotlari oldida 
turgan asosiy muammolardan biri, ular tomoni-
dan yuqori texnologik loyihalarni rivojlantirish 
jarayonini bozor va texnologik trendlar rivojlan-
ishini hisobga olmasdan amalga oshirib kelinay-
otganligidadir. Innovatsion sektorda kooperativ 
jarayonlarning rivojlanmaganligi tufayli ilmiy 
yutuqlarni ishlab chiqarishga joriy etish masala-
siga sust yondashish hamda marketing tadq-
iqotlari o’tkazishning yetarlicha baholanmagan-
ligi kuzatiladi. Shu sababli oliy ta’lim o’quv jaray-
onida bo’lajak menejerlarga forsayt texnologiya, 
uning mazmuni, forsayt uslublaridan foydalan-
ish to’g’risida ma’lumotlar berish hamda ushbu 
uslublarni o’quv jarayonida innovatsion peda-
gogik texnologiya sifatida keng qo’llash va 
ularda “Forsayt kompetentlik”ni shakllantirish 
zamon talabi hisoblanadi. O’zbekistonda For-
sayt nisbatan yangi texnologiya hisoblanadi, shu 
sababli iqtisodiyot tarmoqlari sohasida hamda 
ta’lim sohasida forsayt tadqiqotlar olib boril-
magan va forsayt bo’yicha ilmiy dissertasiyalar 
himoya qilinmagan. 
Muammoning qo’yilishi.
Hozirgi sharoitda O’zbekiston iqtisodiyo-
tini boshqarishdagi islohotning asosiy ustuvor 
yo’nalishlaridan biri, ayniqsa korxonalar, uyush-
malar, konsernlar va boshqa xo’jalik yurituv-
chi tashkilotlar miqyosida amaliy faoliyatimizda 
qo’llanilayotgan menejment (rahbar, mulkdor, 
korxona egasi)ning asosiy nazariy va ilmiy nuqtai 
nazarlarini ishlab chiqishdir. Bu esa G’arbdagi 
sanoat 
firmalari 
tajribasini 
ko’r-ko’rona 
ko’chirish emas, aksincha, ijodiy izlanishlarning 
yangi yechimidir. Menejment - bu tashkilotga 
egalik va rahbarlik qilish, boshqarish orqali ish-
larni amalga oshirish, ishbilarmonlar qanday ish 
yuritishini o’rganish, yangi boshqarish tafak-
kurini shakllantirish, boshqarishning tashkiliy 
tuzilmasini shakllantirish muammolaridir
1
.
Shu sababli, bo’lajak menejerlar forsayt uslu-
blarini puxta bilishlari, har qanday korxona va 
tashkilotning uzoq muddatli (5-20 yil) kelajagini 
forsayt asosida oldindan bashoratlash kompe-
tentligiga ega bo’lishlari zamon talabi hisobla-
1
Ejdys J. Furure oriented strategy for SMEs // Procedia-
Social and Behavioral Sciences. 2014. Vol. 156. P.8-12
nadi. Rivojlangan xorijiy davlatlarda menejerlar 
tayyorlash ta’lim yo’nalishlarida va mutaxassis-
liklarida, jumladan Oliy iqtisodiyot maktabi (Ros-
siya)da “Forsayt texnologiya” mutaxassislik fani 
sifatida o’qitiladi hamda bo’lajak menejerlarda 
forsayt-kompetentlik shakllantiriladi.
Forsayt-kompetentlik– menejerning kasbiy 
va ilmiy-refleksiv faoliyatida korxona yoki tash-
kilotning kelajagini bashoratlashga tayyorligi 
hamda qobiliyatini shakllanganligi bilan xarak-
terlanadi. Menejerning forsayt kompetentligini 
baholash indikatorlari sifatida menejerlik mutax-
assisligini tanlashdagi ijobiy jihatlari, mutaxas-
sislik fanlari majmui bo’yicha bilimlari, refleksiv 
kasbiy faoliyati bo’yicha tajribalari, menejerlik 
madaniyati, menejerlik masalalarini samarali hal 
etish bo’yicha tayyorgarligi, forsayt uslublarini 
puxta bilishlari va amaliyotga tadbiq eta olishlari 
hamda o’zining kasbiy kompetentligini mustaqil 
oshirib borish, o’z-o’zini rivojlantirish va bahol-
ash qobiliyatlarini kiritish mumkin. 
O’zbekiston oliy ta’lim muassasalarida tayy-
orlanayotgan menejerlar ham forsayt to’g’risida 
mukammal bilimga ega bo’lishlari va forsayt 
uslublarini amalda qo’llash ko’nikmalariga ega 
bo’lishlari dolzarb hisoblanadi. Menejerning for-
sayt bo’yicha kompetentligini yuqori darajada 
shakllanishi kadrlar tayyorlash bo’yicha kon-
sepsiyalar va dasturlar talablarini bajarilishini 
ta’minlash bilan bir qatorda davlatimizning mak-
roiqtisodiy siyosati asosida jamiyatning rivojiga 
ham ijobiy ta’sir ko’rsatadi.