Foydalanilgan adabiyatlar … kiri sh bitiruv malakaviy ishning dolzarbligi

Mashg‘ulotni o‘tkazish tartibi;
• talaba (yoki o‘quvchi) larni guruhlarga ajratiladi.
• talabalar mashg‘ulotni o‘tkazishga qo‘yilgan talab va qoidalar bilan tanishtiriladi;
• tarqatma materiallar guruh a’zolariga tarqatiladi.
• talabalar yakka tartibda o‘tilgan mavzu yoki yangi mavzu bo‘yicha tarqatma materialda berilgan tushunchalar;
• talabalar tarqatma materialda mavzu bo‘yicha berilgan tushunchalar bilimlari asosida izoh yozadilar;
• har bir talaba to‘g‘ri javob bilan belgilangan javoblarning farqlarini aniqlaydilar, kerakli tushunchaga ega bo‘ladilar.
• “zinama-zina” texnologiyasi; Ushbu mashg‘ulot talabalarni o‘tilgan yoki o‘tilishi kerak bo‘lgan mavzu bo‘yicha yakka va kichik jamoa bo‘lib fikrlash;
Texnologiyaning maqsadi: Talabalarni erkin mustaqil va mantiqiy fikrlashga, jamoa bo‘lib ishlashga, izlanishga fikrlarni jamlab ulardan nazariy va amaliy tushunchalar hosil qilishga, jamoaga o‘z fikri bilan ta’sir eta olishga, uni ma’qullashga, shuningdek, mavzuning tayanch tushunchalariga izoh berishda, egallagan bilimlarini qo‘llay olishga o‘rgatish.
Texnologiyaning qo‘llanishi; ma’ruza seminar amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarida yakka tartibda yoki kichik guruhlarda o‘tkazish hamda nazorat darslarida qo‘llanilishi mumkin.
Mashg‘ulot o‘tkazish tartibi:
• o‘qituvchi talabalarni mavzular soniga qarab 3-5 kishidan iborat kichik guruhlarga ajratadi.
• talaba (yoki o‘quvchi) lar mashg‘ulotning maqsadi va uning o‘tkazilish tartibi bilan tanishtiriladi. Har bir guruhga qog‘ozning chap qismida kichik mavzu yozuvchi bo‘lgan varaqlar tarqatiladi:
• o‘qituvchi guruh a’zolarini tarqatma materialda yozilgan kichik mavzular bilan tanishishlarini va shu mavzu asosida bilganlarini flomaster yordamida qog‘ozdagi bo‘sh joyiga jamoa bilan birgalikda fikrlashib yozib chiqish vazifasini beradi va vaqt belgilaydi.
• guruh a’zolari birgalikda tarqatma materialda berilgan kichik mavzuni yozma ko‘rinishida ifoda etadilar;
Tarqarlangan materiallar to‘ldirgan, guruh a’zolaridan bir kishi taqdimot qiladi:
Taqdimot aloxida guruxlar tomonidan tayyorlangan material albatta audotoriya daskasida mantiqan tagma-tag ilinadi;
O‘qituvchi guruhlar tomonidan tayyorlangan materiallarga izoh berib, ularni baholaydi va mashg‘ulotni yakunlaydi;
Izoh: o‘quv mashg‘ulotining bunday tashkil etilishi talabalarni mustaqil fikrlashga, o‘tilgan va o‘zlashtirgan mavzularni eslashga, ularni yozma bayon etishga, fikrlarni umumlashtirishga o‘rgatadi;
“Charxpalak” texnologiyasi; Ushbu texnologi talaba (yoki o‘quvchi) larni o‘tilgan mavzularni yod olish. O‘qituvchi tomonidan barcha talabalarning barcha bilimlarini baholashga qaratilgan.
Texnologiyaning maqsadi: talabalarni dars jarayonida mantiqiy fikrlash, o‘z fikrlarini mustaqil bayon eta olish:¹²
O‘zlarini baholash, yakka va guruhlarda ishlashga, boshqalar fikriga hurmat bilan qaragan, ko‘p fikrlardan keraklisini tanlab olishga o‘rgatish;
Texnologiyaning qo‘llanishi: texnologiya o‘quv mashg‘ulotlarining barcha turlarida dars boshlanishi yoki dars oxirida yoki o‘quv predmetining biron bir bo‘limi tugallanganda, o‘tilgan mavzularni talaba tomonidan mustahkamlash va yakuniy nazorat o‘tkazish;
Izoh: reja bo‘yicha belgilangan mavzu asosida hamda o‘qituvchining qo‘ygan maqsad tekshirish, mustahkamlashga oid tayyorlangan tarqatma materiallar guruh o‘quvchilari soniga qarab tarqatma materiallar tayyorlanadi.
Mashg‘ulotni o‘tkazish tartibi:
• talaba (yoki o‘quvchi) larni guruhlarga ajratish;
• talaba mashg‘ulotni o‘tkazishga qo‘yilgan talabalar va qoidalar bilan tanishtirish;
• tarqatma materiallarni guruh a’zolariga tarqatish;
• guruh a’zolari tomonidan yakka tartibda mustaqil ravishda tarqatma materiallardagi vazifalar bajariladi.
• har bir guruh a’zosi o‘zi ishlagan tarqatma materialining o‘ng burchagiga guruh raqamini yozadi, chap burchagiga esa o‘zining biron bir belgisini chizib qo‘yadi:
• vazifa bajarilgan tarqatma materiallar boshqa guruhlarga “Charxpalak aylanmasi” yo‘nalishida o‘rganiladi.
• yangi guruh a’zolari tomonidan berilgan materiallar o‘rganiladi;
• jamoalar tomonidan o‘rnatilgan va o‘zgartirishlar kiritilgan materiallar yakka yuqorida eslatilgan yo‘nalish bo‘yicha guruhlararo almashtiriladi;
• har bir guruh va har bir guruh a’zosi o‘zlari ilk bor to‘ldirgan materiallarini tanlab oladilar;
• har bir guruh a’zosining o‘zlari belgilangan javoblariga boshqa guruh a’zolarining tuzatishlarini tahlil qiladilar;
• o‘qituvchining tarqatma materialda berilgan vazifalarini o‘qiydi va jamoa bilan birgalikda to‘g‘ri javoblarni belgilaydi;
• har bir talaba to‘g‘ri javob bilan belgilangan javoblar farqlarini aniqlaydilar;
Izoh: Tarqatma materialda talaba (yoki o‘quvchi) lar belgilangan to‘g‘ri javoblar bilan o‘qituvchi hamkorligida aniqlangan to‘g‘ri javoblarning farqi 0,55 foizdan yuqori bo‘lsa, talaba ushbu o‘quv materialini o‘zlashtirgan, undan ham bo‘lsa o‘zlashtira olmaganligini bildiradi. Masalan: vazifalar soni 30 ta bo‘lib, javoblarning 19-20 tasi to‘g‘ri belgilangan bo‘lsa, talaba ushbu vazifani bajargan va o‘quv materialni o‘zlashtira olgan, agar undan ham bo‘lsa o‘zlashtira olmagan hisoblanadi;
“Bumerang” texnologiyasi; ushbu texnologiya talabalarni dars jarayonida, dasrdan tashqarida turli adabiyotlar, matnlar bilan ishlash;
Texnologiyaning maqsadi; o‘quv jarayoni mobaynida tarqatilgan materiallarni talaba tomonidan yakka va guruh holatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat-munozara va turli savollar orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish va baholash;
Texnologiyaning qo‘llanishi: Amaliy mashg‘ulotlar, seminar yoki laboratoriya mashg‘ulotlari hamda suhbat-munozara shakldagi darslari yakka tartibda, kichik guruh va jamoa shaklida foydalanishi mumkin.¹³
Mashg‘ulotni o‘tkazish tartibi;
• talaba (yoki o‘quvchi) lar kichik guruhlarga ajratiladi;
• talabalar darsning maqsadi va tartibi bilan tanishtiriladi;
• talaba (yoki o‘quvchi)larga mustaqil o‘rganish uchun mavzu bo‘yicha matnlar tarqatiladi;
• berilgan matnlar talaba (yoki o‘quvchi) lar tomonidan yakka tartibda mustaqil o‘rganish.
• har bir guruh a’zolaridan yangi guruh tashkil etadi;
• yangi guruh a’zolarining har biri guruh ichida navbati bilan mustaqil so‘zlab beradilar;
• berilgan ma’lumotlarni o‘zlashtirilganlik darajasini aniqlash uchun guruh ichida ichki nazorat o‘tkaziladi, ya’ni guruh a’zolari bir-birlari bilan savol-javob qiladilar;
• yangi guruh a’zolari dastlabki holatdagi guruhlarga qaytadilar;
• darsning qolgan jarayonida talabalar bilimlarini baholash yoki to‘plagan ballarini hisoblab berish uchun har bir guruhda tayinlanadi;
• talabalar tomonidan barcha matnlar qay darajada o‘zlashtirganligini aniqlash maqsadida o‘qituvchi talabalarga savollar bilan murojaat etadilar;
• savollarga berilgan javoblar asosida guruhlarini to‘plagan umumiy ballari aniqlanadi;
• har bir guruh a’zosi tomonidan guruhdagi matnning mazmunini hayotga bog‘lagan holda bittadan savol tuziladi;
• guruhlar tomonidan tayyorlangan savollar orqali savol-javob tashkil etish;
• guruh a’zolari tomonidan to‘plangan umumiy ballar yig‘indisi aniqlanadi;
Izoh: O‘qituvchi darsni shu tartibda tugatishi yoki o‘quv materialini talabalar tomonidan yana bir bor o‘z-o‘ziga baho berish tartibida nazorat qilish uchun “charxpalak” texnologiyasidan foydalangan holda o‘qilgan va o‘zlashtirgan matnlar asosida tayyorlangan tarqatma materiallarni talabalarga tarqatib, o‘z bilimlarini tekshirib olishlariga imkoniyat yaratish mumkin.
“Bumvang” texnologiyasi; talaba (yoki o‘quvchi) larga tanqidiy fikrlash, ularda mantiqiy shakllanishiga imkoniyat yaratadi:
“3x4” texnologiyasi; Ushbu mashg‘ulot talabalarni aniq bir muammoni yakka holda fikrlab hal etish:
Texnologiyaning maqsadi: talaba (yoki o‘quvchi) larni erkin, mustaqil va mantiqiy fikrlashga; jamoa bo‘lib, ishlashga, izlanishga, fikrlarni jamlab ulardan nazariy va amaliy tushuncha hosil qilishga, jamoaga o‘z fikrini o‘tkazishga, uni ma’qullashga qo‘ilgan muammoni yechishda va mavzuga umumiy tushuncha berishga o‘tilgan mavzulardan egallagan berilgan vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan;