G. A. Ergasheva Kichik yoshdagi bolalarni

Образование и инновационные исследования (2021 год №2)
ISSN 2181-1717 (E)
97
http://interscience.uz
амалга ошириш шакллари билан мунтазам таништириб бориш; 
- оммавий ахборот воситалари, шу жумладан, Интернет жаҳон 
ахборот тармоғи орқали тарқатилаётган ғаразли ахборотлар, одоб-
ахлоқни емирувчи иллатлар, ёшларни залолатга бошловчи бузғунчи 
ғояларга қарши соғлом дунёқарашни шакллантириш. 
Шу боис, таълим шаклларини оптимизациялаш вазифаларини 
белгилайдиган техник ва инсон ресурслари, уларнинг ўзаро 
таъсирини ҳисобга олган ҳолда ўқитиш ва маънавий-маърифий 
тадбирларни ташкил этиш жараёнлари, Олий таълимда салоҳиятни 
ошириш (CBHE), (Key Action) йўналиши бўйича Ҳамкор давлатлар 
Олий таълим муассасаларининг замонавийлаштирилишига ва 
интернационализациялашига, Олий таълим соҳасида фаолият олиб 
бораётган Миллий экспертлар командаси (НЕREs), (Key Action) тизимли 
методи ERACMUS + лойиҳаси асосида алоҳида эътироф этилди. 
Ушбу йўналишларда амалга оширилаётганишлар натижаси 
таҳлиллари шундан далолат берадики, унда талаба-ёшлар маънавий-
ахлоқий фазилатларини шакллантиришнинг қуйидаги таркибий 
компонентлари: 
- ёшлар онги ва қалбида илмий, маънавий - ахлоқий, сиёсий, соғлом 
диний эътиқодни уйғун шакллантиришг; 
- ижтимоий-гуманитар фанлар, маънавий- маърифий тадбирлар орқали 
талаба - ёшларда маънавий тарбия индикаторлари ва компетенциялар, 
билим, кўникма ва малакаларни шакллантиришга қаратилган амалий 
машқ, топшириқ ва педагогик вазиятлар туркумларини ишлаб чиқиш ва 
амалиётга жорий қилиш; 
- ёшларда маънавий-ахлоқий фазилатлар, ватанпарварлик, давлат 
рамзларига ҳурмат, замонавий билимларга интилиш, медиа маданиятни 
ривожлантириш, тарбия борасидаги илғор педагогик технологияларни 
ўрганиш ва амалиётга жорий этиш мақсадида хорижий давлатларга 
илмий сафарлар уюштириш; 
-маънавий-маърифий тарбия негизида ёшларда мафкуравий 
иммунитет ва миллий ўзликни англашни шакллантириш кабиларга 
алоҳида эътибор берилмоқда. 
Талаба-ёшларда 
маънавий-ахлоқий 
фазилатларини 
шакллантиришнинг мазкур таркибий қирралари қандай педагогик 
механизм асосида шакллантирилади? Ушбу механизм мураккаб жараён 
бўлиб, уни амалга оширишда дидактика,тарбия назарияси, таълим 
менежментида олға сурилган илғор инновацион ғояларга таянган ҳолда 
таълим-тарбия жараёнини ташкил этиш талаб этилади. Шунингдек, 
ушбу жараёнда жамиятдаги барча институтлар яъни, оила, таълим 
муассасалари, тегишли вазирлик ва идоралар, фуқаролик жамияти 

---

Таълим ва инновацион тадқиқотлар (2021 йил №2)
ISSN 2181-1709 (P)
98
Education and innovative research 2021 y. №2
институтлари ҳам фаол иштирок этишлари талаб этилади. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги 
“Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари 
тўғрисида”ги ПҚ–2909–сонли қарорида ҳам Олий таълимнинг 
маънавий-аҳлоқий мазмунини ошириш, Мустақиллик ғояларига, юксак 
маънавият ва инсонийликнинг миллий анъаналарига содиқлик руҳини 
талаба ёшларга чуқур сингдириш, уларда ёт ғоя ва мафкураларга 
нисбатан иммунитет ва танқидий тафаккурни мустаҳкамлаш бўйича 
кенг кўламли маърифий ва тарбиявий ишларни олиб бориш бўйича энг 
муҳим вазифалар қаторида: 
- педагог кадрларнинг касб маҳорати сифати ва савиясини узлуксиз 
юксалтириш; 
- олий таълимнинг маънавий-ахлоқий мазмунини ошириш, талаба-
ёшларга мустақиллик ғояларига, юксак маънавият ва инсонийликнинг 
миллий анъаналарига содиқлик руҳини чуқур сингдириш, уларда ёт 
ғоя ва мафкураларга нисбатан иммунитет ва танқидий тафаккурни 
мустаҳкамлаш бўйича кенг кўламли маърифий ва тарбиявий ишларни 
олиб бориш; 
- ОТМларда маънавий-аҳлоқий ишларни ва тарбиявий тадбирларни 
ташкил этиш масалаларини тартибга солувчи норматив- ҳуқуқий базани 
мустаҳкамлашга қаратилган амалий чора-тадбирларни бажариш; 
- Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ҳузуридаги Маънавият 
ва маърифат маркази фаолиятини янада такомиллаштириш 
чораларини амалга ошириш ҳамда маънавий- маърифий ишларни, 
ОТМларда маданий- оммавий тадбирларни мувофиқлаштириш ва 
ташкиллаштиришда унинг ролини кучайтириш; 
- 
Олий 
таълимнинг 
маънавий-аҳлоқий 
мазмунини 
такомиллаштиришга ва талаба ёшлар ўртасида тарбиявий тадбирларнинг 
натижадорлигини оширишга йўналтирилган чора- тадбирлар 
комплексини амалга ошириш; 
-маънавий-маърифий ишлар соҳасида олий таълим муассасалари 
фаолиятини бошқариш ва мувофиқлаштириш тузилмасини 
такомиллаштириш; 
-талабалар ва профессор-ўқитувчилар ўртасида мунтазам 
социологик сўровномаларни ўтказиш учун ўқув-тарбия жараёнини 
социологик, педагогик-психологик жиҳатдан қўллаб- қувватлаш бўйича 
ОТМларнинг Маънавият ва маърифат бўлимлари ҳузурида гуруҳлар 
ташкил этиш; 
-ўқув - педагогик фаолиятга, мастер - классларўтказишга, таълим 
жараёнига хорижий ҳамкор таълим муассасаларидан юқори малакали 
ўқитувчилар ва олимларни фаол жалб қилиш орқали талабаларни 

---

Образование и инновационные исследования (2021 год №2)
ISSN 2181-1717 (E)
99
http://interscience.uz
касбий - педагогик компетентлигини шакллантириш, илғор хорижий 
тажрибаларни мамлакатимиздаги олий таълим муассасалари фаолиятида 
кенг жорий этиш зарурлигидан далолат беради. 
Шу билан бирга, Халқаро миқёсда талабаларни касбий - педагогик 
таълим жараёнида маънавий- маърифий ишларни ташкил этиш, 
замонавий педагогик технологияларни қўллаш бўйича БМТнинг 
International Institute for Sustainabie Development (IISD), Swiss Federal 
Institute of Technology (Швейцария), University of Bridgeport (АҚШ) 
каби дунёнинг етакчи олий таълим муассасалари ва илмий марказлари, 
Оломоуцкий университети Indigenous Teacher Education Project (ITEP) 
лойиҳаси (Чехия) томонидан олиб борилаётган тадқиқотлар олий 
таълим муассасаларида рақобатбардош кадрлар тайёрлаш ҳамда 
инновацион таълим муҳитини яратиш муаммосига қаратилган бўлиб, 
ижтимоий - иқтисодий ривожланишнинг устувор йўналишларига 
ҳамда халқаро стандартларга мос келадиган Олий таълим тизимини 
яратилишидамазкур тадқиқот натижалари аҳамиятли ҳисобланади.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 
1.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 08.10.2019 й. 
“Ўзбекистон Республикаси Олий таълим тизимини 2030 йилгача 
ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида” ПФ-5847 
Фармони. Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.
uz), 2019 йил 9 октябрь 
2. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 31.12.2019 
й. “Узлуксиз маънавий тарбия концепциясини тасдиқлаш ва уни 
амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги N 1059 Қарори. Қонун 
ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz), 2020 йил 3 
январь 
3.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги 
“Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйичаҲаракатлар 
стратегияси тўғрисида”ги ПФ- 4947-сон Фармони. – Ўзбекистон 
Республикаси Қонун ҳужжатлари тўплами, 2017 й., 6-сон, 70-модда. 
3.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 28 ноябрдаги 
ПҚ-4038-сон“Ўзбекистон Республикасида миллий маданиятни янада 
ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида” ги Қарори 
(Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 30.11.2018 й., 
07/18/4038/2243-сон, 11.12.2019 й., 06/19/5892/4134-сон) 
4. Абдуқодиров А., Пардаев А. Педагогик технологияларга оид 
атамаларнинг изоҳли луғати. – Т.: Фан ва технологиялар, 2012. - 44 б. 
5. Р. Ишмуҳамедов, А..Абдуқодиров , А. Пардаев Тарбияда инновацион 
технлогиялар. (таълим муассасалари тарбиячи ўқитувчилари ва гуруҳ 
раҳбарлари учун амалий тавсиялар) – Т.: Ист

---

Таълим ва инновацион тадқиқотлар (2021 йил №2)
ISSN 2181-1709 (P)