G. A. Xudoynazarova yuqori molekulyar birikmalar

8.2.-laboratoriya mashg’uloti 

SUVLI VA TUZLI POLIELEKTROLIT ERITMALARNING

GIDRODINAMIK XOSSALARI 

Ishning maqsadi: Qisman neytrallangan poliakril kislotasining (PAK)
eritmasini izoion suyultirish sharoitini topish va makroionlar tomonidan qarama – 
qarshi ionlarni bog’lanish darajasini aniqlash.

Reaktivlar: neytrallanish darajasi 0,5 ga teng konsentratsiyasi 0,1 dl/g
bo’lgan poliakril kislotasining (PAK) suvli eritmasi, NaCl ning 0,005M; 
0,0025M; 0,00125 M; 0,000625 M eritmalari.

Idish va asboblar: termostat, viskozimetr, sekundomer, rezinali nok, 10 ml
li stilindr, 10 ml li pipetka. 


Ishning bajarilishi. Ish Ubbelode viskozimetrida 25
0
C li termostatda 

bajarilish uchun viskozimetrga 7 ml distillangan suv solinadi va suvning oqish

vaqti o’lchanadi. Suvni to’kib, polielektrolit eritmasidan 7 ml solinadi va oqish 
vaqti o’lchanadi. So’ng eritmani ketma – ket 7 ml, 14 ml, 21 ml suv bilan bevosita
viskozimetr ichida suyultirilib har bir hosil bo’lgan yangi konsentratsiyali eritmani 
oqish vaqti o’lchanadi. Har bir o’lchash to bir – biridan 0,2 sek farq qiladigan
uchta natija olingunga qadar bajariladi. O’lchashlar tugaganidan so’ng 
viskozimetr yaxshilab toza suvda yuviladi.
Izoion suyultirishning sharoitini topish uchun polielektrolit eritmasi olinadi 
va ikki qator suyultirishlar olib boriladi. Suyultirish o’qituvchi ko’rsatgan C
1
va 

C
2

konsentratsiyalarga ega bo’lgan NaCl ning suvli eritmasi bilan olib boriladi. 

7 ml PAK ning eritmasi toza viskozimetrga solinadi, oqish vaqti o’lchanadi,

keyin C

1
konsentratsiyasidan NaCl eritmasi bilan suyultiradi. Suyultirish 3,5 ml; 

7 ml; 14 ml eritma miqdori bilan olib boriladi va yuqorida aytib o’tilganidek, hosil
bo’lgan yangi polielektrolit eritmalarining oqish vaqti o’lchanadi. O’lchashlarni 
tugatib viskozimetr yuviladi. Yana 7 ml PAK ning dastlabki eritmasi olinadi, toza
viskozimetrga solinadi va yuqorida ko’rsatilgan o’lchashlar olib boriladi. Faqat 
suyultirish uchun osh tuzining C
2
konsentratsiyali eritmasidan foydalaniladi. 

Polimerning dastlabki eritmasi: polimer 0,1 g/dl konsentratsiyali PAK ning

suvdagi eritmasi, erituvchi – suv (yoki NaCl eritmasi). O’lchash harorati – 25
0
C,

τ
0

– toza erituvchining oqish vaqti – sek. 

Olingan natijalar quyidagi 36 - jadvalga yoziladi:

36 - jadval 

---

32

C–PAK eritmasining
konsentratsiyasi, g/dl 
τ – eritma ning
oqish vaqti, 
sek.
0

.







нис

1

0
.










сол

С


сол

кел
.



