Гавай оролларидаги лаваларнинг бир тури -ало
Download 0.76 Mb.
|
lug\'at 140 (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- АРХЕЙСКАЯ ЭРА
- АРХИПЕЛАГ ВУЛКАНИЧЕСКИИ
- АССЕЛЬСКИЙ ЯРУС
Токембрийгача бўлган жинсларнинг энг куйи гуруҳи; турли гнейслар ва кристалли сланецлар, қисман амфиболит, мрамор ва кварцитларни ўз ичига олади, шунингдек магнетит кристалли сланецлар кварцитлар (джеспилитлар) ҳам учрайди Жинслар кучли гранитлашган ва мигматитлашган бўлиб, амфиболит ва гранулит метаморфизм фақияси шароитида ўзгарган. Органик қолдицлари топилмаган, лекин графитли т. ж. ларининг мавжудлиги қадимги хаётдан ҳарак беради. Куйи ва юкори архейга бўлинади, аммо улар ўртасида тектоник харақатлар (дистрофизм) намоён бўлганини кўрсатувчи маълумотлар йоқ ва шунинг учун токембрийнинг бундай бўлиниши кўпчилик геологлар томонидан қабул қилинмаган. Даставвал А га токембрийда ҳосил бўлган барча т. ж. лари киритилган, кейинчалик эса бу термин турлича талқин этилган; ҳозирги вактда А.г. деганда фақат токембрийнинг қуйи қисми тушунилади. АРХЕЙСКАЯ ЭРА — А рхей эраси (юнон. агсаюк — кадим )— ернинг геологик тарихидаги энг кадимий эра, тахминан 2 млрд йилча давом этган. Бу эрадан колган энг қадимий т. ж. ларининг ёши 4 млрд йил деб ҳисобланади. А. э. да қудратли интрўзиялар пайдо бўлган; А. э. си жинслари кучли бурмаланган. АРХИПЕЛАГ ВУЛКАНИЧЕСКИИ — В ўлканлар архипелаги — бир-бирига яқин жойлашган вулканик ороллар йиғиндиси Кўпинча бундай оролларнинг геологик тўзилиши, ёши ва келиб чиқиши бир хил бўлади. АСБЕСТ — Асбест (юнон. азЪек^оз — сўнмайдиган, емирилмайдиган)— м-л. Толали тўзилишга эга бўлган серпентин (хризотил-асбест) ва амфибол (амфибол-асбест) гурухларига мансуб бир қанча минералларнинг умумий номи. Хризотил-асбест (тор тервси) ўтда куймаслик (эриш ҳарорати 1500°), товуш ва электр қувватини ўзидан ўтказмаслик хусусиятлари б-н м аццур ва саноатда жуда кенг қўлланилади. Ўтга ва кислотага чидамли материаллар тайёрлаш да, ҳар хил изоляторлар сифатида тўқимачилик саноатида ва б.ларда ишлатилади. Амфибол-асбестдан идишлар ҳамда сув таъсирига чидамли буюмлар тайёрланади. А. Султон Увайс тоғларида кўп учрайди. АССЕЛЬСКИЙ ЯРУС — Ассель яру си (Ж ан. Урал олди Ассел д. номидан)— пермь даврининг қуйи яруси (Руженцев, 1954).вакиллари кўп, шунинг учун ҳам аксарият швагерин горизонти деб белгиланади. ҳозир махсус Ассел горизонти ажратилган; гил, аргиллит, шунингдек қатламча шаклида охакли қумтош, мергель ва охактош ётқизикларидан иборат. АССИМИЛЯҚИЯ — Ассимиляқия (ПаМо — ўзлаштириш). Ер қобиғида ҳосил бўлган, ёки ерга кириб келаётган суюқ магманинг ўз атрофидаги т. ж. ларини тўла эритиб, ўзига қушиб олишидан иборатдир. Бундай магмалар совиб қолганда ҳосил бўлган т. ж. лари узлаштирилган жинсларнинг баъзи бир хусусиятларини саклаб қолади. А. бир неча турларга бўлинади: ҳарбонат; алюмосилиқат; темир-магнезиал (темир ва магний оксидларига бой жинслар ўрта ва асосли интрузивлар — эфф ўзивлар); аралашган (юкорида айтиб ўтилган т. ж. ларини биргаликда ўзлаштириш жараёни). А. жараёнининг аҳамияти жуда катта. Биринчидан, янги ҳосил бўлган т. ж. ларининг петрологик хусусиятлари бошқачароқдир; иккинчидан, жинсларни ўзлаштираётган магма шу жинслар таркибидаги рудали элементларга бойийди ва учинчидан, А. жараёни элементларни йиғиб (кристалланиш натиж асида), ҳосил бўлган гидротермал эритмаларга беради. А. турларига қараб турли конлар ҳосил қилади. Шу сабабли А. жуда қатта металлогеник омил ҳисобланади (X. Абдуллаев). Download 0.76 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling