Газламаларни буяш ва гул босишга тайёрлаш

3.3. Pigmentlar bilan gul bosish 

           Gul bosish bo’yog’ini tayyorlashda barcha tashkil etuvchi  moddalar 

ketma-ket  qo’shilib,  aralashtiriladi.  Katalizator  esa  bo’yoqni  ishlatish 

oldidan qo’shiladi. Pigment bilan gul bosish   bog’lovchilar ishtirokida turli 

usullar  bilan  amalga  oshiriladi.  Bo’yoq  tarkibida  pigment,    bog’lovchi, 

---

 

 

 

66 

quyultiruvchi  hamda  stabilizatorlar  va  katalizatorlar  bo’ladi.  Bo’yoq 

tarkibida    plyonka,  to’r  hosil  qiluvchilar  va  quyultiruvchilarning  bo’lishi 

hamda  gul  bosib  termoishlov  berilgach,  matoning  yuvilmasligi  yuzasining 

dag’allashishiga  olib  keladi.  Shuning  uchun  quyuqlovchini  tanlashga 

alohida  ahamiyat  beriladi:  masalan,  bu  muammoni  hal  qilish  uchun:  a) 

emulsion  quyultiruvchi  ishlatish;  )  yuqori  quyuqlash  qobiliyatiga  ega 

bo’lgan polimerlar tanlash lozim. 

Emulsion  quyultiruvchilar  ikki  turda  bo’ladi:  1)  ―suv  moyda‖:  

(―Interkemikl‖)  va  impralak  (―Frankolor‖);    2)  ―moy  suvda‖:  orema, 

oremazin,mikrofiks  (Siba),  akramin  (Bayer),  xelezarin  (Basf  ),  imperon 

(Xyoxst).  Bu  firmalarda  kerakli  bog’lovchilarni  ham  xuddi  shu  nomlar 

bilan ishlab chiqariladi.  

     Emulsion quyultiruvchilarning kamchiligi ular portlovchi va yonuvchan 

bo’ladi.  Bundan  tashqari,  emulsion  quyultiruvchining  moy  qismi  uayt 

spirti, ya’ni og’ir benzin bo’lib, uning bug’lari havoni zaharlaydi, juda ko’p 

miqdorda  sarf    qilinadi,  800g/kg.  Yarim  emulsion  quyultiruvchilar  ham 

ishlatiladi.  Emulsion  quyultiruvchilarninig    tiksotroplik  xususiyati  juda 

yuqori  bo’lgani  sababli  gul  chegara  chizig’i  aniq  chiqadi  va  bo’yoq  mato 

ichiga    juda    chuqur  kirishmaydi.  Emulsion  quyultiruvchilar  o’rnini 

bosadigan  akril  va  malein  kislota      miqdordagi  ko’ndalang  bog’lanishlar 

bilan  bog’langan  turidir.  Bu    quyultiruvchining  tarkibida  ko’p  miqdorda  

COOH  –  guruhlarning  borligi  va  polimer  o’lchamining  o’ziga  xos 

miqdorda  bo’lishi  yuqori  quyuqlashtirish  qobilyatini  ta’minlaydi.      

Quyultiruvchining  yaxshi  oquvchanligi  polimer  zanjirining  konformatsion 

xususiyati,  ya’ni  globula  hosil  qilishi  va  yoyilishidadir.  Tiksotroplik 

xossasi  ko’ndalang  bog’lar  mavjudligi  tufaylidir.  Bunday  quyultiruvchilar 

gelzarinlar 

(Basf) 

nomi 

bilan 

ishlab 

chiqariladi. 

Akrilatli 

quyultiruvchilarning  elektrolitga  yuqori  ta’sirchanligi  ularning  kamchiligi 

hisoblanadi. Gul bosish bo’yog’i tarkiblari, g/kg:  

                        pigment                                             10 

---

 

 

 

67 

 

akramin VS (bog’lovchi)                  150 

 

Quyultiruvchi                                    X 

 

metazin                                             75-100 

 

katalizator                           

       25 

 

jami: 

    1000