“Nursux Nuri”ATM
Mirzayev Husniddin
IRSIYATNING XROMOSOMA NAZARIYASI
1 Genlarning to’liq birikan xolda irsiylanishi
Genlarning
xromosomada joylashishi, ulaming keyingi avlodlarga o‘tish qonuniyatlarini birinchi bo‘lib amerikalik olim
T.G.Morgan (1866—1945) o‗rganib, irsiyatning xromosoma nazariyasini yaratdi.
Morgan va uning shogirdlari 1909-1911 - yillarda Mendel qonunlarini xromosomalar asosida o‗rganib, belgilarning mustaqil
taqsimlanish
qonuniyatiga o‗zgarishlar kiritish kerak, degan xulosaga keldilar.Chunki genlar nasldan-naslga alohida-alohida holda o‘tmasdan, balki
birikkan holda, ya‘ni guruh-guruh bo‘lib o‗tar ekan.
Genlarning birikishi. Genlarning birikishi deganda ularning bir birlari bilan birikkan holda nasldan-naslga o‗tishi tushuniladi. Genlarning
birikkan holda nasldan-naslga o‗tishini Morgan drozofila (meva) pashshasida o‗rgandi.
Bu pashshalarni laboratoriya sharoitida saqlash va osonlik bilan ko‗paytirish mumkin.
Drozofila pashshasi tanasining:
Qora rangda bo‗lishini
retsessiv gen - a,
Kulrang (normadagi rang) bo‗lishini
dominant gen -A,
Rudiment (kalta) qanotni retsessiv gen — b,
Uzun qanotni (normadagi qanot) - B gen yuzaga chiqaradi.
Kulrang tanali, uzun qanotli (AABB) pashshalarni
qora tanali,
Kalta qanotli (aabb) pashshalar bilan chatishtirilganda birinchi avlod duragaylarining barchasi kulrang tanali uzun qanotli bo‗ladi (AaBb).
Morgan birinchi avlod duragaylari ichidan kulrang tanali uzun qanotli (AaBb) erkak pashshalarni olib, qora tanali kalta qanotli (aabb)
urg‗ochi
pashshalar bilan chatishtirdi, ya‘ni tahlil qiluvchi chatishtirish o‗tkazdi. Geterozigotali erkak (AaBb) pashshalarda genlarning
erkin taqsimlanishi tufayli 4 xil gametalar hosil bo‗lib, ularning tuxum hujayralar bilan qo‗shilishidan keyin paydo bo‗lgan duragaylaming
nisbati quyidagicha, ya‘ni 1 : 1 : 1 : 1 bo‗lishi kerak edi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
