Genetika hám biotexnologiya

Genetika páni bir qatar teoriyalıq hám ámeliy mashqalalardı sheshedi.
1.Násilliktiń materiallıq tiykarı xromosomalar, genler, DNK, RNK molekulalarınıń dúzilisin, funkciyasın tekseriw.
2. Organizmlerdiń belgi hám qásiyetleriniń kelesi áwladlarǵa beriliwi, rawajlanıw nızamların anıqlaw.
3. Túrli fizikalıq, ximiyalıq faktorlar tásirinde organizmlerde násillik ózgeriwsheńliktiń payda bolıw nızamların ashıw.
4. Násillik ózgeriwsheńliktiń organizmler evolyuciyasındaǵı áhámiyetin anıqlaw.


Teoriyalıq nızamlarǵa tiykarlanıp tómendegi ámeliy áhmiyetke iye mashqalalardı sheshedi.
1. Mádeniy ósimlikler, haywanlardıń jańa sort hám parodaların paydalı mikroorganizmlerdiń shtammıların jaratıw.
2. Adamlarda túrli násillik keselliklerdiń kelip shıǵıw sebeplerin anıqlaw hám onıń aldın alıw, dawalawdıń nátiyjeli usılların jaratıw.
3. ekologik ortalıqtıń jaqsılaw, onıń násilge zıyanlı tásir etiwshi faktorlarınan organizm genofondın saqlap qalıwdıń genetik usılların islep shıǵıw.


Genetika páni joqarıda keltirilgen wazıypalardı sheshiw ushın bir qatar metodlardı qollanıladı.

1. Gibridologiyalıq-shaǵılıstırıw arqalı ata-ana belgisiniń tuxım quwıw nızamların izertlew.

2. Citologiyalıq usıl kletkada ata-ana belgileriniń áwladlarda násilleniwin úyreniwi xromosomalar jaǵdayın arnawlı mikroskopta úyreniledi.
3. Molekulyar genetika-usılı menen násilliktiń materiallıq tiykarı bolǵan DNK, RNK nıń dúzilisi, funkciyasın úyreniw.
4. Ontogenetik usılda organizmniń individual rawajlanıwında genotip hám sırtqı ortalıqtıń tásirinde belgi hám qásiyetlerdiń fenotipik kóriniwiniń nızamların úyreniw.
5. Populyaciyalıq esaplaw-quramalı muǵdar belgilerdiń násilleniwin úyrenedi. Tájriybe nátiyjesinde faktlik dáliller arnawlı matematik statistik usılda tallanadı. Alınǵan nátiyjeler tiykarında belgilerdiń násil quwıw nızamı anıqlanadı.
6. Gen injeneriya usılı bir organizm siyrek genleri yamasa xromosomaların basqaǵa kóshirip ótkiziwge tiykarlanǵan.

Ózgeriwsheńlik áwladlar arasinda hár qıylı parqlardıń kelip shıgıwı balalarda, ata-anada hám uzaq ata-babalarda bolmagan belgi hám qásiyetlerdiń payda boliwı. Ózgeriwsheńlik násilliktiń keri yamasa qarama qarsı barlıq tiri organizmlerge tán qásiyet bolıp tabıladı. Násillik belgiler bular-belgilardi toplasa, bir jerge jiynasa hám olardı bir biri menen bekkemlese, al ózgeriwsheńli- bolsa olardı buzadı, ózgertiredi hám jańalıqlardı jaratadı. Bir porodaga kiriwshi haywanlar hám belgi hám qásiyetleri menen bir-birinen ajıralıp turadı. Qara-ala poroda sıyırları arasında sút sawıw dáwiri (laktasiya) dawamında 8-10 mıń kg sút beriwshi hám 2-3 mıń kg sút ónimine iye bolgan sıyırlar bar. Qarakól qoyları arasında qara, kók, sur, qambar hám aq qoylar boladı.