Geodeziya fanidan

1.1.4-rasm. Tafsilotlar s’yomkasi abrisi.
Burchak kesishtirish usuli bilan s’yomka qilingan nuqtalarni plan­ga transportir va chizg‘ich yordamida tushiriladi. Bunda burchaklar qay­si tomondan boshlab o‘lchangan bo‘lsa, transportir bilan o‘sha to­mondan o‘lchab qo‘yiladi.
Shunday qilib, planga chegaralari tushirilgan tafsilotlar te­gish­li topografik shartli belgilar jadvaliga asosan chizib chiqiladi (2.2.5-rasm).
Planning ramkasi va ramkadan tashqari yozuvlari ham xuddi shu shart­li belgilar jadvalining talabi asosida bajariladi.
Yakuniy chizilgan plan rangli (qora, ko‘k, jigar rang va yashil) tush­da chizib chiqiladi. Per­pen­di­ku­lyarlar uzunligi va ularning asosigacha o‘lchangan masofalarni uch­burchak va oddiy chizg‘ichlar yordamida ko‘ndalang masshtab va sirkul yor­damida o‘lchab qo‘yib, tafsilot nuqtalari planga tushiriladi.

10

1.1.5-rasm. Tafsilotlar plani.
O‘lchangan qutbiy burchaklarni qog‘ozda yasash uchun transportir mar­ka­­zi teodolit o‘rnatilgan nuqtaga, uning nol diametri esa joyda boshlang‘ich yo‘nalish qilib olingan tomon bilan tutashtirib olinadi. Har bir tushirilgan burchakni chegaralovchi yo‘nalish bo‘yicha teodolit o‘r­natilgan nuqtadan boshlab tegishli masofalar masshtabda qo‘yilib to­pilgan nuqtalar bo‘yicha tafsilot chegarasi chizib ko‘rsatiladi. Shundan keyin joyda s’yomka qilingan tafsilotlar planga yo‘l nuq­talari va tomonlaridan tegishli o‘lchangan qiymatlarni o‘lchab qo‘­yib tushiriladi. Bunda dala s’yomkasida olib borilgan abrisdan foy­dalaniladi (3.3.4-rasm). Perpendikulyarlar usuli bilan s’yomka qilingan taf­silot nuqtalari esa planga sirkul, chizg‘ichlar (oddiy va uch­bur­chak) hamda ko‘ndalang masshtab yordamida tushiriladi.


11


I-BOB. Teodolit s’yomkasini mohiyati
1.2 Joy tafsilotlarini s’yomkasini bajarishda qo‘llaniladigan usullar
S’yomka qilinadigan joydagi taf­si­lot­lar shakliga, chegaralarining murakkabligiga, uzoq yoki yaqin­li­giga qarab quyidagi usullardan biri qo‘llaniladi.