Geodeziya II faniga oid glossariy Abu Rayxon Beruniy

Geoid- Asosiy sathiy yuza fikran quruqliklar tagi bo’yicha davom ettirilsa, sathiy 
yuza bilan chegaralangan dumaloq shakl hosil bo’ladi.
Parallel – Ekvatordan bir xil uzoqlikda joylashgan nuqtalarni birlashtiruvchi 
chiziqlarga parallellar deyiladi. Eng katta parallel ekvator, u yer sharini teng ikkiga, ya’ni 
shimoliy va janubiy yarim sharlarga bo’lib turadi.

---

3 
Geografik o’rin - tarixiy kategoriya bo’lib, u bilan obyektning boshqa obyektga 
nisbatan qanday joylashganligi, uning sabablari va omillari to’g’risidagi ma’lumotlarga 
asoslangan. 
Tekislik – Yer yuzining mutloq balandligi 400 metrgacha bo’lgan tekis qismi 
Bosh masshtab – Ekvatorda uzunlik masshtabi bir xil bo’ladi. 
Xususiy masshtab – xatolik bilan tasvirlangan maydonlarda, masshtablar 
o’zgaruvchanligidir. 
Taxeometriya – Tez o’lchash. 
Gipsometrik nivlirlash – balandlik havo bosimining o’zgarishi bilan suvning 
qaynash temperaturasining o’zgarishi orqali aniqlanadi. 
Barometrik nivlirlash – nisbiy balandlik havo bosimining o’zgarishi orvali 
aniqlanadi. 
Piket – Atrofdagi joyning relyef va situatsiyani to’la tasvirlash yordam beradigan 
harakterli nuqtalar.
Yustirovka – matematikaviy shartlar bajarilmay, uni vintlar orqali tuzatishdir. 
Nivelir – ikki nuqta orasidagi nisbiy balandlikni shu nuqtalarda vertikal qo’yilgan 
reykalardan gorizontal ko’rish nuri orqali olingan sanoqlar yordamida aniqlashdagi 
geodezik asbobdir. 
Vazn – bir o’lchash o’rta kvadratik xatosining kvadratiga teskari proparsanal 
bo’lgan qiymatidir. 
Rekognossirovka – topografik plan olishda asoslanadigan geodezik tayanch 
punktlarning o’rnini tanlash maqsadida joy ko’zdan kechirilishi va tekshirilishidir. 
Re’lif – Yer yuzidagi baland va patliklar tasvirlanishi.