Geog 1 (38-янги). p65

§. Gidrosfera, uning tarkibiy qismlari

1. 
   Gidrosfera so’zing ma’nosi .? J : (yunoncha, suv qobig‘i)
   
2. 
   Gidrosfera qayerdagi suvlardan iborat.? J : yerusti va yerosti suvlaridan, muzliklardan, atmosferadagi suv bug‘laridan.
   
3. 
   Okean suvlariYer yuzasining deyarli necha foizini egallaydi .? J : 71% ini
   
4. 
   Okean suvlari dunyo suv zaxirasining necha % ni tashkil etadi .? J : 96,5 % ini tashkil etadi.
   
5. 
   Okean suvlarining asosiy xususiyati.? J : sho‘rligi va haro ratidir.
   
6. 
   Okean suvlarining o‘rtacha sho‘rligi .? J : 35 %o,
   
7. 
   ekvator yaqinidasho’rlik .? J : 34 %,
   
8. 
   Tropiklarda okean suving sho’rligi .? J : 36 %,
   
9. 
   mo‘tadil va qutbiy kengliklarda Okean suving sho’rligi .? J : 33 %.
   
10. 
    Okean Suvning o‘rtacha harorati.? J : +17,5 °C,
    
11. 
    Tinch okean eng issiq bo’lib harorati .? J : +19,4 °C,
    
12. 
    eng sovuq okean Shimoliy Muz okeani bolib uyerda harorat .? J : (—0,75 °C).
    
13. 
    Suvning 3 — 4 km dan chuqur qismlarida harorat J +2 °C dan 0 °C atrofida o‘zgaradi.
    
14. 
    Okean suvi sho‘r bo‘l- ganligi uchun necha gradusda muyzlaydi .? J : — 2 °C da muzlaydi.
    
15. 
    Okean suvlari qayerdan ajralib chiqqan .? J : Mantiyadan ajralib chiqqan
    
16. 
    Okean suvlari mantiyadan ajralib chiqqan deyilishiga sabab .? J : Hozirgi paytda mantiyadan suv ajralib chiqayotganligidir.
    
17. 
    Nima materiklarning iqlimiga, tup- roqlariga, hayvonot olamiga va inson xo‘jalik faoliyatiga ta’sir etadi..? J : Okeanlar
    
18. 
    Qanday suvlargidrosferaning quruqlikdagi suvlari deyiladi. .? J : Daryo, ko‘l, botqoqlik, muz va yerosti suvlari
    
19. 
    Quruqlik suvlaring umumiy gidrosfera suvlarining qanchasini tashkil etadi .? J : 3,5 %
    
20. 
    Quruqlik suvlaring qanchasi cuchuk suvlar .? J : 2,5 % i chuchuk suvlar
    
21. 
    Daryolarning zichligi, sersuvligi nimaga bog’liq .? J : Iqlimga va relyefga bog‘liq.
    
22. 
    Yog‘inlar ko‘p yog‘adigan hududlarda hosil bo’lgan daryolar .? J : Amazonka, Kongo, Missisipi, Xuanxe, Volga
    
23. 
    . Tranzit daryolar.? J : Sirdaryo, Amudaryo, Nil
    
24. 
    Ko‘llar qanday hususioyatlariga ko’ra xilma-xil.? J : kattaligi, chuqurligi, oqar yoki oqmasligi, sho‘r yoki chuchukligi va kelib chiqishiga ko‘ra xilma-xildir.
    
25. 
    Dunyodagi eng katta ko‘l.? J : Kaspiy ko‘li (376 ming kv km)
    
26. 
    Qaysi ko’llar kattaligiga ko’ra dengiz deyiladi .? J : Kaspiy va Orolni
    
27. 
    Berk havzada joylashgan oqmas ko’llar .? J : Kaspiy, Orol, Issiqko‘l va Balxash
    
28. 
    Dunyodagi eng chuqur ko‘l .? J : Baykal (1620 m)
    
29. 
    Dunyoda chuqurligi bo’yicha ikkinchi o’rindagi ko’l .? J : Tanganika (1470 m)
    
30. 
    Qaysi ko‘lining yarmi chuchuk, yarmi sho‘r.? J : Balxash.
    
31. 
    sho‘r ko‘llar J::Rudolf ko‘li va O‘lik dengiz
    
32. 
    O‘lik dengizning sho’rligi .? J : (270 %).
    
33. 
    Kelib chiqishiga ko‘ra, ko‘llar qandeay turlarga bo’linadi .? J : Tektonik , muzlik hosil qilgan, tog‘lardagi morena, vul- qonli, qayir, sun’iy, karst ko‘llarga bo‘linadi.
    
34. 
    Tektonik ko’llar .? J : (Baykal, Tanganika, Nyasa)
    
35. 
    Muzlik hosil qilgan ko’llar qayerda .? J : Finlandiyadagi ko‘pchilik ko‘llar
    
36. 
    Suv omborlari, kanallar qanday maqsadlarda quriladi.? J : Yerlarni sug‘orish, elektr energi- yasi olish, sel hodisalarining oldini olish, daryo suvlarini tartibga solish, dam olish kabi maqsadlarda quriladi.
    
37. 
    Muzliklar quruqlikning necha % ni egallaydi .? J : 11 % maydonini egallaydi.
    
38. 
    Muzliklarning necha %i qutbiy o‘lkalarda, qoplama holatida joylashgan.? J : 99 % i
    
39. 
    Tog‘ muzliklari qayerda hosil bo’ladi .? J : qor chizi- g‘idan tepada hosil bo‘ladi.
    
40. 
    Ekvatorda qor chizig‘I qancha baladlikdan o’tadi .? J : 4,5 — 5 km balandlikdan o‘tadi.
    
41. 
    Kilimanjaro vulqonini necha metr baladlikda boshlab qor va muz o‘rab olgan .? J : 4 500 m balandligidan boshlab.
    
42. 
    Qutblarda qor chizig‘I necha metr baladlikdan o’tadi .? J : dengiz sathiga baravarlashadi.
    
43. 
    Yerosti suvlari qanday hosil bo’ladi .? J : Yog‘inlarning Yer po‘stiga shimilishidan
    
44. 
    kelib chiqishiga ko‘ra magmatik xususiyatga ega bo‘lgan geyzerlar qanday suvlar hisoblanadi .? J : Yerosti suvlari qatoriga
    
45. 
    Yerosti suvlarining gidrosferadagi ulushi.? J : 1,7 % ni tashkil etadi.
    
46. 
    Yer osti suvlari qayerda to’planadi J:Suvli qatlamda
    
47. 
    Suvli ( suvni otkazuvchi ) qatlamlar J:qum, shag‘al, toshlar
    
48. 
    . Agar suv o‘tkaz- maydigan qatlamlar orasida joylashsa, qanday suvlar hosil bo’ladi .? J : artezian havzalarini hosil qiladi.
    
49. 
    Suv o’tkazmaydigon qatlam .? J : Gil
    
50. 
    Qayerlarda yerosti suvlari zahirasi mavjud .? J : Deyarli barcha tekisliklarda va tog‘ oralig‘i botiqlarida yerosti suv havzalari mavjud
    
51. 
    Ko‘p yillik muzloq yerlar qanday hosil bo’ladi .? J : Tuproq, cho‘kindi jinslar bilan yerosti suvlarining birgalikda muzlab qolishidan hosil bo‘ladi.
    
52. 
    Ko’p yillik muzloqlar qayerlarda katta maydoni egallaydi J:Shimoliy Amerika va Yevrosiyoning shimoliy qismida katta maydonlarni egallaydi.
    
53. 
    Ko’pyillik muzloqlarning qalinligi .? J : 0 metrdan 1 500 metrgacha boradi.
    

9 — 10- §. Atmosfera. Yerning iqlim mintaqalari

1. 
   Atmosfera so’zing ma’nosi.? J : (yunoncha, bug‘— havo qobig‘i)
   
2. 
   geografik qobiqning eng yuqori qismini egallagan, yengil va serharakatqobigJ:Atmosfera
   
3. 
   Atmosferaning quyi chegarasi va yuqori che­garasi qayerdan o‘tadi.J:quyi chegarasi Yer yuzasidan, yuqori che­garasi 2 ming km balandlikdan o‘tadi.
   
4. 
   Atmosfera massasining 99,5 % i necha km baladlikkacha bo’lgan baladlikka to’g’ri keladi .? J : 80 km gacha bo‘lgan quyi qismiga to‘g‘ri keladi.
   
5. 
   Atmosferaning gaz tarkibini birinchi bo‘lib kim qachon aniqlagan .? J : 1774- yilda fransiyalik olim A. Lavuazye
   
6. 
   Hozirgi kunda atmosferaning tarkibida qanday gazlar bor .? J : 78 % azot, 21 % kislorod va 1 % boshqa gazlar uchraydi.
   
7. 
   Nima uchun sayyoramizda atmosfera bor. J:Yer o‘ziga tortish kuchi bilan havoni ushlab turadi.
   
8. 
   Atmosfera qatlamli tuzilishga egabo’lib nimasi bilan farq qiladi..? J : Ular bir-biridan harorati, zichligi, bosimi kabi xususiyatlari bilan farqlanadi.
   
9. 
   Atmosfeaning quyi qatlami J:— troposfera (yunoncha, burilish)
   
10. 
    Troposfera nnimaning hisibiga isiydi .? J : Quyosh nuri va Yerdan qaytgan nur hisobiga isiydi.
    
11. 
    Havo ha­rorati dengiz sathida +14 °C bo‘lsa, troposferaning yuqori che garasidanecha gradus bo’ladi .? J : — 55 °C gacha
    
12. 
    Troposferaga atmosfera havo massasining necha foizi to’g’ri keladi J:80 % i to‘g‘ri keladi.
    
13. 
    Xilma-xil jarayonlar (suvning aylanma harakati, yog‘inlar, shamollar) qaysi qatlamda kuzatiladi J:Troposferada
    
14. 
    Troposferaning Qalinligi .? J : ekvatorda 17 km, qutblarda 8 — 9 km.
    
15. 
    Havo ha­rorati har 100 m balandlikka ko‘tarilganda o‘rtacha qanchaga o’zgaradi .? J : 0,6 °C soviydi.
    
16. 
    Troposferadan yuqorida qaysi qatlam joylashgan va baladligi J:stratosfera (50 — 55 km gacha),
    
17. 
    mezosferaqatlaming baladligi J:(80 — 85 km gacha),
    
18. 
    qaysi qatlamning baladligi 1000 km gachaJ:termosfera
    
19. 
    Atmosferaning eng yuqori qatlami J:ekzosfera (2 000 km gacha)
    
20. 
    Yer yuzasi iqlimining xilma-xil bo‘lishiga, asosan nechta omil ta’sir etadi.? J : uchta omil ta’sir etadi.
    
21. 
    Geografik kenglik omili nimaga olib keladi J:harorat, bosim, havo massalari va doimiy shamollarning zonal tarqalishiga olib
    
22. 
    Havo haroratining Yer yuzasida tarqalishi nimaga bo’g’liq J:Quyosh energiyasiga bog‘liq.
    
23. 
    Ekvatordan har ikkala qutblar tomon havoning o‘rtacha yillik harorati.? J : 25 — 26 °C dan —10 °C gacha pasayib boradi.
    
24. 
    Iqlimning asosiy ko‘rsatkichi bo‘lgan yog‘in miqdori va doi­miy shamollar nimaga bo’gliq .? J : iqlim hosil qiluvchi ikkinchi omil — atmosfera bosimi va havo massalariga bog‘liq.
    
25. 
    havo massasi deb .? J : Troposferaning bir xil xususiyatga ega bo‘lgan katta hajmdagi havolariga aytiladi
    
26. 
    Yer yuzida qanday havo massalari mavjud .? J : ekvatorial (issiq va nam), tropik (issiq va quruq), mo‘tadil (iliq va nam), qutbiy, ya’ni arktika va antarktika (sovuq va quruq) havo massalari mavjud.
    
27. 
    Uchinchi iqlim hosil qiluvchi omil.? J : Yerusti tuzilishi tabiat komplekslarining xilma-xil bo‘lishiga iqlim orqali ta’sir etadi.
    
28. 
    Nima uchun yer yuzida iqlim mintaqalari shakillangan J:Ekvatordan qutblarga tomon issiqlikning kamayishi hamda turli kengliklarda yil bo‘yi yoki fasllar bo‘yicha turli havo massalarining hukmronligi tufayli
    
29. 
    Yer yuzida nechta iqlim mintaqasi bor .? J : 7 ta asosiy va 6 ta oraliq iqlim mintaqalari bor.
    
30. 
    Qayerda yil bo‘yi nomlari tegishli havo tipi bilan bog‘liq bitta havo massasi hukmron .? J : Asosiy mintaqalarda.
    
31. 
    Qayerning havo tiplari fasaillar bo’yicha almashinib turadi J:Oraliq mintaqalarda havo tiplari fasllar bo‘yicha almashib turadi
    
32. 
    Ekvatorial mintaqaning havo massalri va iqlim hususiyatlari J:ekvatorial issiq va nam , yil bo’yi issq ser yomg’ir yozda harorat +24 +26 gradus atrofida
    
33. 
    Shimoliy va janubiy tropic iqlim mintaqasing havo massalari ba hususiyatlari.? J : Tropik issiq quruq , tozi issiq quruq qishi iliq quruq yog’in kam
    
34. 
    Shimoiliy va janubiy mo’tadil iqlim mintaqasing havo massalri va xususiyatlari J:Motadil iliq va namto’rt fasl aniq namayon bo’ladi
    
35. 
    Qutbiy(aktika va antaktika)iqlim mintaqalarining havo massalari va Xususiyatlari J:Qutbiy sovuq va quruq yilbo’yi sovuq yog’in kam yog’adi yer qor va muz bilan qoplangan
    
36. 
    Shimoliy va janubiy subekvatorial iqlimmintaqsing havomassalari va xususiyatlari J:Yozda ekvatorial qishda tropic yozi issiq ser yomg’ir qishi iliq quruq
    
37. 
    Shioliy va janubiy subtropik iqlim mintaqsing havomassalari va iqlim hususiyatlariJ:yozi tropic qishi mo’tadil yozi issiq seryomg’I qishi iliq yog’inli(yomg’I ba’zan qor)
    
38. 
    Suarktika va subantaktika iqlim mintaqalarining havomassalari va xususiyatlari J:Yozda mo’yadil qishda qutbiy , yozi biroa iliq yog’inli qishi sovuq quruq