Geologiya va konchilik ishi fakulteti 5540200 «Konchilik ishi» yo ‘nalishi fqb mutaxassisligi bakalavr talabalari uchun

 
 
6 Q 

-1
(d
-1
- D
-1
) = k
i
∙ N (45) 
bu yerda: Q - tegirmonning ishlab chiqarish unumdorligi; δ - yanchiluvchi 
mahsulotning zichligi; D va d – dastlabki va yanchilgan mahsulot 
zarrasiningo`rtacha diametri; k
i 
– mahsulotning yanchiluvchanligiga doir 
proporsionallik koeffitsiyenti; N – tegirmon iste`mol qiladigan foydali quvvat. 
Yuqoridagi (1) - formula quyidagicha ifoda qilinishi mumkin:
Q = E ∙ N (46) 
bu yerda: E = k
i
/ b

-1
(d
-1
-D
-1
) – yanchish samaradorligi, t / (kW∙soat). 

---

Shunday qilib, mahsulot yanchishning doimiy sharoitida tegirmonning ishlab 
chiqarish unumdorligi iste`mol qiladigan foydali quvvatiga proporsional. Amalda 
foydali quvvat umumiy quvvatning 75% dan 90% gachasini tashkil qiladi. 
Barabanli tegirmonning geometrik o`lchamlari va foydali quvvati orasida 
quyidagi bog`liqlik mavjud:
N = k∙D
2,5-2,6
∙ L (47) 
bu yerda: k - proporsionallik koeffitsiyenti; D va L – tegirmon diametri va 
uzunligi. 
Panjarali sharli tegirmon uzunligi ortganda va u klassifikator bilan yopiq 
shakilda ishlaganda tegirmon ichida aylanadigan yukni kichraytirish kerak, bu esa 
tegirmonning solishtira ishlab chiqarish unumdorligini kamaytiradi.
Tegirmonlarning ichida aylanadigan optimal yuk tegirmon ma`lum sharoitda 
ishlaganda barabanning uzunligiga teskari proporsional. 
N ning qiymatini (3) – formuladan (2) – formulaga qo`ysak:
Q = E∙ k ∙ D
2,5-3,6
∙ L = c D
2,5-2,6
∙ L (48 ) 
Shunday qilib, bir xil sharoitda tegirmonning ishlab chiqarish unumdorligi 
barabanning diametriga 2,5 : 2,6 darajada va uzunligiga to`g`ri proporsional Sharli 
tegirmonlarda D = 2,5 o`z - o`zini yanchuvchi tegirmonlarda D = 2,6 
Barabanning 1m
3 
hajmiga to`g`ri keladigan ishlab chiqarish unumdorligi 
solishtirma ishlab chiqarish unumdorligi deyiladi:
6
,
0
5
,
0
6
,
0
5
,
0
2
6
,
2
5
,
2
4
4






cD
L
cD
L
D
L
cD
q


(49 ) 
Bir xil mahsulotni bir xil sharoitda yanchuvchi ikkita tegirmonning solishtirma 
ishlab chiqarish unumdorligining nisbati.
6
,
0
5
,
0
1
2
2
1









D
D
q
q
(50) 
Tegirmonni yanchuvchi vosita bilan to`ldirilish darajasi ortgan sari 
yanchishga ketadigan energiyaning hajmiy sarfi ortib boradi, bunda v = 50% 
bo`lganda, u maksimumga yetadi/ Bu holda, tegirmonning ishlab chiqarish 
unumdorligi ham tegishli ravishda ortadi. Yanchishning nisbatan yuqori 
ko`rsatkichlarda φ – ning quyidagi qiymatlarida erishiladi: sharli tegirmonlarda 40 
- 50%, sterjenli tegirmonda 35 - 40 “Kaskad”da 38 - 42%, “ Аerofol”da 35 - 42% 
va h.k. 
Klassifikatsiyalash samaradorligi qancha yuqori bo`lsa, tegirmonning ishlab 
chiqarish 
unumdorligi 
shuncha 
yuqori 
bo`ladi. 
Klassifikatsiyalash 
samaradorligining pastligi, kam aylanadigan yuk bilan ishlaganda tegirmonga 
shuncha salbiy ta`sir ko`rsatadi. Klassifikatsiyalash samaradorligining ortishi 
mahsulot o`ta yanchiluvchanligining oldini oladi.

---

Mahsulotning baraban ichidan o`tish tezliginng ortishi yanchuvchi vositaning 
ish samaradorligini oshirisga, o`ta yanchilish darajasining kamayishiga va 
tegirmonning ishlab chiqarish unumdorligi ortishiga olib keladi.