Gidroksilamin, nh2oh -rangsiz kristallar. Uning masasi 33,0298, rombik panjarali, 32’’da

Gidroksilamin, NH2OH -rangsiz kristallar.

Uning masasi 33,0298, rombik panjarali, 32’’da

eriydi, zichligi 1335 kg/m3 (10° da). Gidroksilamin

issiqlik ta'siriga chidamsiz, gigroskopik

modda, qizdirilganda (100° dan yu kori

da) portlashi mumkin. Parchalanganda

ammiak, azot va suv hosil qiladi. Suv,

metanol va etanol bilan turli nisbatda

aralashadi, lekin efir va benzolda

erimaydi. Gidroksilamin kislotali muhitdagi suvli

eritmada barqaror bo’lib, kimyoviy

reaksiyalarga oksidlovchi sifatida ham,

qaytaruvchi sifatida ham kirisha oladi.

Masalan temirni uch valentli birikmalaridan

ikki valentli, misni ikki valentli

birikmalaridan bir valentli va plutoniyni

to’rt valentli birikmalaridan uch valentli

birikmalarigacha qaytara oladi. Havo

kislorodi G.ni sekin NO2 va N2O2 ga

oksidlaydi.

Suyuq holdagi Gidroksilamin faol oksidlovchilar bilan

alangalanib shiddatli, brom, kaliy xromat,

kumush nitrat va boshqalar bilan sust reaksiya ga

kirishadi. Gidrosilamin tarkibidagi azot va kislorod

atomlarida bo’linmagan elektron juftlari

borligi sababli mustahkam (barqaror)

komplekslar hosil qiladi. Uning platina va

nikel bilan hosil qilgan komplekslari 100°

ga chidamli kam gigroskopik

moddalardir.

Gidrosilamin kuchli kislotalar bilan gidroksilammoniy

kationi tutuvchi tuzlar hosil

qiladi, bulardan xlorid NH,OHCl, sulfat

(NH3OH)2SO4 va perxlorat NH3OHClO4

lar ahamiyatlidir. Gidrosilamin molekulasidagi

vodorod atomlari turli anorganik va

organik qoldiqlarga almashtirilishi

mumkin. Natijada

gidroksilaminsulfonatlar, giponitritlar,

giponitratlar olish mumkin bo’ladi.

Sanoatda Gidroksilamin . platina katalizatori

ishtirokida NO ni vodorod bilan qaytarib

yoki nitrat kislotani palladiy ishtirokida

gidrirlab olinadi. Gidroksilamin va uning tuzlari

oksimlar, gidroksim kislotalari va ba'zi boshqa

moddalarni sintez qilishda qo’llaniladi. Gidroksilamin

sulfati rangli fotova kinotasmada

ochiltirgich (proyavitel) sifatida

ishlatiladi. Gidroksilamin perxlorati esa raketa qattiq

yoqilg’isi uchun oksidlovchidir. Gidroksilamin va

uning tuzlari zaharli. 1. Aldegid va ketonlar gidroksilamin N H 2OH bilan oksimlar

hosil qiladi.

CH3 - С = О + NH2OH -> CH3 - С = N - OH + H ,0

H H

sirka kislota oksimi

CH33 - С1 = О + NH,OH -≫ CH33 - С( = N - OH + H20

CH3 CH3

aseton oksimi

Gidroksilamin 33°С da suyuqlanadigan rangsiz kristall

bo'lib, suvda yaxshi eriydi, kislotalar bilan reaksiyaga kirishib

tuzlar hosil qiladi. U ammiakka o'xshash biriktirib

olish reaksiyalariga kirishadi. Gidroksilaminda azotning ok sidlanish

darajasi -1 ga teng. Shuning uchun u bir y o ‘la

qaytaruvchi va oksidlanuvchi xossalarini namoyon qila oladi.

Gidroksilamin nitrat kislotadan olinadi:

Gidroksilamin va uning hosilalari ko'proq qaytaruvchi

sifatida m a ’lum. Gidroksilamin oqsillami olishda va karbonil

birikmalami titrometrik aniqlashda reagent sifatida qo'llaniladi.

A z i d o v o d o r o d , a z i d k i s l o t a ( a z o im i d ) —

H N 3 nitrat kislota bilan gidrazinning suvli eritmasidan olinadi:

Azidovodorod 36°C da qaynovchi va -8 0 °C da qotadigan

o'tkir hidli rangsiz suyuqlik, kuchsiz kislota. Uning natriyli

tuzidan sanoatda keng foydalaniladi. Azidovodorod suvli eritmada

H + va N ' 3 ionlariga dissotsilanadi. N ' 3 anioni chiziqli

tuzilishga ega bo'lib, uning elektron tuzilishini quyidagicha

ifodalash mumkin:

Azidovodorodning o'zi va tuzlari bo'lgan azidlar ham tez

portlaydigan moddalardan hisoblanadi. Qo'rg'oshin azid

Pb (N 3) 2 portlovchi moddalar uchun detonator sifatida ishlatiladi.

Azidovodorod bilan kuchli vodorod xlorid aralashmasidan

oltin yoki platinani eritish maqsadida foydalaniladi.

Azot oksidlari. Azot elektrmanfiyligi jihatidan faqat ftor

bilan kisloroddan keyinda turishi ma’lum. H N 0 3 + 6 H — ≫ N H 2OH + 2H 20

Azidlar

Azidlar – kimyoviy birikmalar, tarkibida bir

yoki bir necha – N3 guruhi bo‘lgan azid

kislota hosilalari. Anorganika.ga azid

kislota tuzlari [masalan, natriy azid NaN3,

qo‘rg‘oshin azid Pb(N3)2], galogenazidlar

(mas, xlor-azid C1N3) va boshqa kiradi.

Ko‘pchilik anorganik yengil zarblanish

yoki ishqalanish na-tijasida nam holda

bo‘lishiga qaramay portlash xossasiga

ega (masalan, qo‘rg‘oshin azid portlash

xossasini kuchaytiruvchi modda sifatida

qo‘llaniladi). Azid kis-lota va uning

boshqa tuzlarini olishda odatda

suyuqlantirilgan natriy amid orqali azot

(1)-oksid o‘tkazish yo‘li bilan olinadigan

natriy azid xom ashyo bo‘lib xizmat

qiladi. Barcha organikada alkil va aril

(umumiy formulasi RN3) yoki atsil

ma’lum darajada portlovchi mod-dalar

xossasiga ega.