Глицирризин кислотаси, структураси, ҳисобланган структуралари

 
17-rasm. Asab impulsini oʻtkazish usuli 
Na
+
/K
+
-ATFaza hosil qilgan konsentratsion gradientlarida ion kanalining 
ochilishi K+ -ning passiv chiqib ketishiga va Na
+
-ning kirib kelishiga sabab boʻlib, 
elektr tokining (asab impulsi) ozroq paydo boʻlishiga va membrana potensiali 
oʻzgarishiga olib keladi (17-rasm). Asab hujayrasining oxirida (akson) elektr 
signali gormonning triger tushirishi hisobiga kimyoviy jarayonga aylanadi 
(masalan, atsetilxolinning hosil boʻlishi). Oʻz navbatida, triger mexanizmi 
boʻyicha gormon keyingi asabning aksonida liand zatvorli (qulfli) ion kanalini 
ochadi va asab impulsini elektr toki koʻrinishida qayta ishga tushiradi va keyingi 
membrana orqali Na
+
va K
+
- passiv oqimi ketishiga ruxsat beradi.
Ion konsentratsiyaning muvozanatda boʻlmagan gradientini ushlab turish – 
axborot tashish vosita sifatida ion diffuziyaning bu turidan foydalanishning eng 
muhim shartidir. Ushbu holat nisbatan beqaror boʻlgani sababli, muvozanat qaror 
topishiga qaytar oqimni koʻpaytiradigan tabiiy entropiyaga qarshi chiqadigan 
energiya kerak boʻladi. Bu ion nasos modelini yaxshi tasvirlaydi. Muvozanatda 
boʻlmagan statsionar holat kelmaguncha ionlar konsentratsion gradientiga qarab 
biologik membrana orqali faol ―yurgiziladi‖. Keyin mustahkamlagich (vorota) 
bilan boshqariladigan konsentratsion gradientiga mos keladigan ionlarning passiv 
chiqib ketishi kuzatiladi.
Ishqoriy metall kationlari transporti buzilishi bilan bogʻliq metabolik 
kasallanish ogʻir oqibatga olib kelganda, aniq konsentratsion gradientlarini ushlab 
turish talab qilinadi. Masalan, osh tuzini bir tomondan me‘yoridan ortiq iste‘mol 

---

57 
qilish qon bosimini oshiradi. Ikkinchi tomonidan, keksa odam organizmida 
membrananing oʻtkazuvchanligi buzilishi natijasida beqaror K+-ni chiqib ketish 
oldini olish qiyin boʻladi.