Глицирризин кислотаси, структураси, ҳисобланган структуралари

Отв.редактор: Т.М.Бабаев д.х.н., профессор
Рецензенты: А.Д.Матчанов к.ф.д., профессор 
Х.А.Абдурахмов к.ф.д., профессор

---

4 
MUNDARIJA 
 
SOʻZ BOSHI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 
Kirish. Supramolekulyar birikmalar kimyosi fani. Supramolekulyar 
kimyoning asosiy tushunchalari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 
I-BOB. SUPRAMOLEKULYAR TIZIMLAR KIMYOSI . . . . . . . . . . . . . . 12
1.1. ―Mezbon-mehmon‖ supramolekulyar birikmalarning sinflanishi . . . . . 12 
1.2. Retseptorlar, koordinatsiya va ―qulf-kalit‖ analogiyasi . . . . . . . . . . . 18 
1.3. Kriptandlar, sferand va kavitandlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 
1.4. Klatrat birikmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 
1.5. Xelat va makrotsiklik effektlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 
II-BOB. SUPRAMOLEKULYAR OʻZARO TA‘SIRLASHUVLAR
TABIATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 
2.1. Supramolekulyar nokovalent bogʻlar ta‘sirlashuv turlari . . . . . . . . 36 
2.2. Ion-ion oʻzaro ta‘sirlashuvlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 
2.3. Ion-dipol oʻzaro ta‘sirlashuvlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 
2.4. Vodorod bogʻlanishli oʻzaro ta‘sirlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 
2.5. Kation-π oʻzaro ta‘sirlashuvlar (5-80 kDj/mol) . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 
2.6. π-π-Steking oʻzaro ta‘sirlashuvlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 
2.7. Van-der-Vaals kuchlari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 
2.8. Qattiq holatda zich joylashish . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 
2.9. Gidrofob effektlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 
2.10. Mezbonni supramolekulyar tuzish (konstruirovanie) . . . . . . . . . . . 49 
III BOB. SUPRAMOLEKULYAR BIRIKMALARNING HAYOTIY 
MANBALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 
3.1.Tirik organizmlar supramolekulyar kimyosi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 
3.2. Biokimyoda ishqoriy metallar kationlari. Membrana
potensiallari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 
3.3. Membrana transporti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 
3.4. Neyrotransmitterlar va gormonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 
3.5. Fosfolipidlarning xossalari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 

---

5 
IV-BOB. NUKLEIN KISLOTALARNING MUHIM BIOLOGIK
FUNKSIYALARI. KOMPLEMENTARLIK
. . . . . . . . . . . . 67 
4.1. DNK polimer zanjirining noyob xususiyati . . . . . . . . . . . . 67 
4.2. DNKning strukturasi va vazifasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 
4.3. DNK azotli asoslarining komplementarligi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 
4.4. RNK tuzilishining xususiyatlari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 
V-BOB. BIOLOGIK MEMBRANALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 
5.1. Hujayra membranasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 
5.2. Membranalarning asosiy turlari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 
5.3. Membrana komponentlari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 
5.4. Membranalar lipidli tuzilishlarining asosiy printsiplari . . . . . . . . . . . . . . . 96 
VI-BOB. TABIIY BIRIKMALARDA SUPRAMOLEKULYaR
KOMPLEKS HOSIL BOʻLISh JARAYoNI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 
6.1.Glitsirrizin kislotasining strukturasi, hisoblangan
strukturalari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 
6.2. GKMATning tubazid bilan hosil qilgan kompleksini molekulyar 
modellashtirish . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 
Izohli lugʻat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 
Foydalanilgan adabiyotlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 

---

6