Global finansliq kriztin’ rawajlaniw tendenciyalari Kirisiw Tiykarg’i bo’lim

Global finansliq krizis sharayatinda O’zbekistanda qabil qiling’an o’zine ta’n reformalastiriw ha’m modernizaciya modeli.
2008-jılda baslanǵan jáhán finanslıq-ekonomikalıq daǵdarısı ámelde dúnyadaǵı barlıq mámleketlerge qatnas etdi hám kóp tárepten áqibetin aldınan aytıp bolmaytuǵın túsalıp atır. Jáhán daǵdarısı, onıń aqıbetleri, Ózbekstan ekonomikasınıń jáhán xojalıq hám finanslıq-ekonomikalıq baylanıslar sistemasına integraciyalasiw procesi barǵan sayın artıp baratırǵanlıǵı inabatqa alınsa, mámleketimiz ekonomikasına tásir kórsetdi hám ele tásir ótkeriwde dawam etpekte. Usınıń menen birge Ózbekstan Respublikası Prezidenti basshilıǵı astında mámleketimizde ótkerip kelinip atırǵan puqta, tereń oylanǵan ekonomikalıq strategiya sharapatı menen, reformalaw hámde modernizaciyalawdıń Ózbekstan modeli izbe-izlik menen ámelge asirilip atirg’anlig’i, strukturalıq dúzılıwdegı túpkilikli ózgerisler, ekonomikanı diversifikatsiya qılıw nátiyjesinde daǵdarıstıń salmaqli aqıbetlerinen hali qalıwǵa hám ekonomikamızdıń turaqlı iskerlik kórsetiwine erisiwge, onıń izbe-iz ósiw pátlerin támiyinlewge muwappaq bolındı. Atap aytqanda, 2008-jılda jalpı ishki ónimniń ósiw pátleri 9 protsentti, sanaatda 12,7 protsentti, sonday-aq tutınıw tovarları óndiriste 17,7 protsentti hám xizmet kórsetiw salasında 21,3 protsentti quradı. Miynetti xoshametlew, mıynet haqın asırıw hám xalıq dáramatları artıwın támiyinlewge qaratılǵan sistemalı ilajlar nátiyjesinde sol múddet dawamında byudjet shólkemlerinde ortasha mıynet haqı 1, 4 ese asdı, xalıqtıń real dáramatları jan basına 23 procent kóbeydi. Mámleket finans-ekonomika, byudjet, bank-kredit sistemaları turaqlı hám úzliksiz islewin támiyinlew ilajları ámelge asırıldı. Banklerdiń likvidligi mashqalası keskinlesiwinen hali qalıwǵa muwappaq bolındı. Atap aytqanda, búgingi kúnde Ózbekstan kommerciya bankleri aktivlerdiń summası 13 trillion 360 milliard sumnan asdı yamasa xalıq hámde xojalıq jurgiziwshi subyektlernin’ qosılǵan depozitleri kólemlerinen shama menen 2,4 ese asıp ketti. Mámleketimizde ajaratılǵan qolay investitsion ortalıq sharapatı menen keying eki jıl ishinde qosılǵan shet el investitsiyalar kólemi 2,5 eseden zıyatlaw asdı. Áyne bir waqıtta jáhán tovar bazarlarında konyunktura jamanlasıp baratırǵanlıǵı, Ózbekstan kárxanaları keshıgirep kirip atırǵan ayırım túrdegi ónimlerdiń bahası hám kólemleri tomenlegenligi hámde taǵı basqa qatar faktorlar mámleket ekonomikasına unamsız tásir ótkerip atır. Jáhán finanslıq-ekonomikalıq daǵdarısınıń unamsız aqıbetlerin saplastırıw maqsetinde Ózbekstanda krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen pútin kompleks programması qabıl etilgen bolıp, ol jaǵdayda makroekonomikalıq sáykeslikti hámde ekonomikalıq ósiwdiń turaqlı pátlerin, ekonomika tarmaqları turaqlı islewin támiyin etiwge, xalıqtı jumıs menen támiyinlewge hámde onı nátiyjeli tárizde social qorǵawǵa, kirip etiwshi kárxanalardı, sanaattıń jetekshi tarmaqları kárxanaların hámde kishi biznesti anıq baǵdarlanǵan tárizde qollap-quwatlawǵa qaratılǵan kompleks ilajlar hám krizisqa qarsı basqa sharalar názerde tutılǵan. Ózbekstan Respublikası Prezidenti I. Karimovtin’ Ózbekstan Respublikası Ministrler Mekemesiniń 2009-jıl 13-fevralda bolıp ótken májilisinde etken lekciyasında aytılǵan Krizisqa qarsı sharalar programması tiykarın Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2008-jıl 28-noyabrde qabıl etilgen “Ekonomikanıń real sektorı kárxanaların qollap-quwatlaw, olardıń turaqlı islewin támiyinlew hám kirip potencialın asirıw ilajları programması tuwrısında” g’i Pármanı hámde onı jánede rawajlandırıw maqsetinde 2009-jıl 20-yanvarda qabıl etilgen “Islep shıǵarıw jáne social infratuzilmani jánede rawajlandırıw maydanınan qosımsha ilajlar tuwrısında” g’i, 2009-jıl 26-yanvarda qabıl etilgen “Azıq-awqat ónimleri islep shıǵarıwdı keńeytiw hám ishki bazardı toltırıw maydanınan qosımsha ilajlar tuwrısında” g’i, 2009-jıl 27-yanvarda qabıl etilgen “2009-jılda sanaat kooperatsiyası tiykarında tayın ónimler, butlovchi buyımlar hám materiallar islep shıǵarıwdı jergiliklilestiriw programması tuwrısında”g’i qararlar hámde krizisqa qarsı qaratılǵan basqa bir qansha zárúrli hújjetler quradı. Krizisqa qarsı sharalar programmasın ámelge asırıw boyınsha programmada belgilengen sharalar sózsiz atqarılıwın támiyinlewi talap etiletuǵın jergilikli húkimet shólkemleri aldında úlken hám juwapkerli wazıypalar turıptı. Joqarı Jıynalıs Senatinin’ arnawlı dúzilgen komissiyası tárepinen ótkerilgen úyreniw sonı kórsetdiki, krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programması ámelge asırılıwın támiyinlew maydanınan mámleketimiz regionlarında jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen ádewir jumıslar islenip atır. Regionlardıń kópshiliginde wálayat hákimlikleri tárepinen kompleks háreketler programmaları qabıletilgen hám olar xalıq deputatları Keńesleri tárepinen maqullang’an bolıp, finanslıq-ekonomikalıq krizis aqıbetlerin betaraf etiw, regionlardı turaqlı sociallıq-ekonomikalıq rawajlandırıw ilajları áyne áne sol programmalarǵa muwapıq ámelge asırıp kelinip atır. Krizisqa qarsı sharalar programmalarınıń ámelge asırılıwı házirdiń ózinde sezilerli nátiyjeler berip atır. Krizisqa qarsı sharalar programmasına muwapıq jergilikli mámleket hákimiyatı shólkemleri kárxanalardı modernizaciyalaw, texnikalıq hám texnologiyalıq qayta úskenelew, ónim ózine túser bahasın kemeytiw jolı menen kárxanalar básekige shıdamlılıǵın támiyinlew negizinde olardı hár tárepleme qollap-quwatlaw, energiyanı tejewdiń nátiyjeli sistemasın engiziw, import ornın basatuǵın tovarlardı, materiallar hám shiyki zattı jergiliklilestiriw, sonıń menen birge ishki talap –mútajlikti xoshametlew ushın faktorlar jaratıw máselelerine bólek itibar berip atırlar. Atap aytqanda, Qashqadárya wálayatında import ornın basatuǵın ónimler islep shıǵarıwdı jergiliklilestiriw hám jańa jumıs orınlarındı jaratılıwina qaratılǵan jumıslar aktiv tárizde alıp barılmaqta. Xalıq deputatları rayonlar hám qalalar keńesleri iskerligin úyreniw hámde áne sol tarawdıń aldında turǵan wazıypalardı ámelge asırıwda mámleket hám xojalıq basqarıwdıń aymaqlıq shólkemlerine ámeliy járdem kórsetiw maqsetinde xalıq deputatları wálayat sovetiniń deputatları arasınan jumısshı gruppaları dúzilgen. Krizisqa qarsı sharalar programmasınıń talaplarınan kelip shıǵıp orınlarda kishi biznesti qollap-quwatlaw hámde fermer xojalıqların rawajlandırıw maydanınan keń kólemdegi kompleks sharalar ámelge asırılıp atır. Iskerligi úyrenilgen wálayatlardıń derlik barlıǵında awıllarda mıywe-palız eginleri hám sharbashılıq ónimlerin qayta isleytuǵın ıqsham kárxanalar qurıw jumısları alıp barılmaqta, xalıqtı zárúr sapalı mıywe-palız eginleri ónimleri menen waqıtında támiyinlew ushın teplitsa hám ıssıxonalar, sonday-aq energiyanıń alternative derekleri tiykarında isleytuǵın teplitsa hám ıssıxonalar qurılısına bólek itibar berilip atır. Andijan wálayatında 2008-jılda kishi biznes subektlerin qollap-quwatlaw maqsetinde 2007-jıldaǵına salıstırǵanda eki ese kóp, yaǵnıy 90,9 milliard sum kredit ajıratılǵan. 2009-jılda áne sol maqsetlerge 105,7 milliard sum ajıratıw rejelestirilip atır. Xalıqtı social qorǵaw, jumıs menen támiyinlew sisteması natiyjeliligin asırıw, jańa jumıs orınların qurıw, turaq-jay qurıw, xizmet kórsetiw salasın rawajlandırıw máseleleri jergilikli húkimet shólkemleriniń itibar orayında turıptı. Usınıń menen birge krizisqa qarsı sharalar programmasın sózsiz orınlaw boyınsha jergilikli húkimet shólkemleriniń jumısında saldamlı kemshilikler hám paydalanilmayotgan rezervlerde bar. Krizisqa qarsı ilaj-sharalar programmaları Surxondaryo, Namangan hám Tashkent wálayatlarındaǵı xalıq deputatları wálayat, rayon hám qala Keńesleriniń bir qanshasında talqılaw etilmegen, krizisqa qarsı kompleks sharalar islep shıǵılmaǵan. Atap aytqanda, Surxondaryo wálayatında krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasın ámelge asırıw máseleleri tek xalıq deputatları wálayat Keńesi tárepinen kórip shıǵılǵan, áyne waqıtta xalıq deputatları rayonlar hám qalalar Keńeslerinde bul máseleler kórilmegen. Usınıń sebepinen xalıq deputatları Keńesleri turaqlı komissiyalarınıń jumıs jobaları qabıl etilgen krizisqa qarsı sharalar programmaların inabatqa alǵan halda qayta kórip shıǵılmaǵan hám olarda belgilengen wazıypalardı orınlawǵa deputatlar qosilmag’an. Áyneshaqta úyreniw sonı kórsetdiki, búgingi kúnde regiondaǵı 20 dan artıq iri hám derlik 1100 dana kishi kárxana jańa texnika menen támiyinlewdi hám texnologiyalıq qayta úskenelewdi talap etpekte. Ayırım tarmaqlardıń ónimler islep shıǵarıwdı jergilikli shiyki zat tiykarında jergiliklilestiriw múmkinshiliginen jetkiliklishe paydalanilmayapti. Jergiliklilestiriw mámleket programmasına region joybarg’a kiritilgen. Birqansha jaǵdaylarda jergilikli húkimet shólkemleriniń basshıları, xalıq deputatları jergilikli Keńesleriniń deputatları mámleket hám region kóleminde júz berip atırǵan sociallıq-ekonomikalıq processler haqqında, jáhán daǵdarısı aqıbetlerin saplastırıw maydanınan mámleketimiz tárepinen ko'rilip atirg’an sharalar tuwrısında anıq-ayqın oyda sawlelendiriwge iye emes. Sonıń áqibetinde sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıwdıń zárúrli máselelerin sheshiwde deputatlar korpusında geyde talap atırǵan dárejede aktivlik hám baslamashılıq jetispiy atiripti. Mısalı, xalıq deputatları Namangan wálayat Keńesi sessiyalarida kórip shıǵılatuǵın máseleler dizimine “Awıl rawajlanıwı hám párawanlıǵı jılı” Mámleket programması qabıl etilgenligi menen baylanıslı ilajlardıń aymaqlıq programmasın hámde krizisqa qarsı basqa sharalardı tastıyıqlaw sıyaqlı zárúrli máseleler kiritilmegen. Áyne waqıtta, aytayliq, Saray, Uychi, Kosonsoy, Chust hám Mingbuloq rayonlarında tastıyıqlanǵan investitsiya programmaların, elektr energiyası sarpın hámde islep shıǵarılıp atırǵan tovarlar hám kórsetilayotgan xızmetler ózine túser bahasın kemeytiw ilajların orınlaw boyınsha jumıslar talap dárejesinde emes. Tashkent wálayatındaǵı birqansha rayonlardıń mámleket hákimiyatı hám basqarıw shólkemleri Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2008-jıl 28-noyabrdegi “Ekonomikanıń real sektorı kárxanaların qollap-quwatlaw, olardıń turaqlı islewin támiyinlew hám kirip potencialın asırıw ilajları programmaları tuwrısında”g’i Pármanın orınlaw maydanınan ilajlar islep shıǵıw hámde ámelge asırıwǵa usı hújjet qabıl etilgeninen úsh ay ótkeninen keyin ǵana kirisilgen. Orta Chirchiq hám Chinoz rayonlarındaǵı húkimet shólkemleriniń jumıs jobalarında belgilengen ilajlar qaǵazda qalıp ketebergen. Áyne bir waqıtta wálayatda Krizisqa qarsı sharalar programmasında názerde tutılǵan pútkil bir kompleks máseleler sheshiliwi kerek. Tashkent wálayatında kishi biznes subektleriniń 10 procentke jaqinı islemey atir. Bir qansha qalalar hám rayonlarda sanaat ónimleri islep shıǵarıw ulıwma kóleminde kishi biznestiń úlesi ele tómenligishe qalıp atır. Usı wálayatda atap aytqanda, zatdar qara mallard shet elden satıp alınǵan zat etiw maydanınan qabıl etilgen programmalar atqarılmaǵan. Krizisqa qarsı sharalar programmasında belgilengen ilajlardıń atqarılıwın támiyinlew boyınsha wazıypalardı sheshiwde deputatlardıń saylawshılar menen ushırasıwları sıyaqlı jumıstıń nátiyjeli formasınan jetkiliklishe paydalanilmay atir. Analiz nátiyjeleri sonı kórsetip atırki, ushırasıwlar kóbinese júzeki o'tpekde, olarda saylawshılar tárepinen ortaǵa qoyılǵan actual máseleler jergilikli mámleket hákimiyatı shólkemleriniń itibarınan shette qalıp atır. Jáhán ekonomikalıq daǵdarısınıń Ózbekstandaǵı jaǵdayǵa tásiri haqqında, daǵdarısıy hádiyselerdiń aldın alıw maydanınan mámleketimiz tárepinen ko'rilayotgan sharalardıń mazmun-mánisi tuwrısında xalıq ortasında túsindiriw jumısları talap dárejesinde alıp barilmayatir. Bul jumıstı shólkemlestiriwde ǵalaba xabar qurallarınıń múmkinshiliklerinen jetkiliklishe nátiyjeli paydalanilmayatir.
Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasında názerde tutılǵan ilajlar sózsiz atqarılıwı boyınsha jergilikli húkimet shólkemleriniń ro’li hámde juwapkerligin asırıw, bul tarawdaǵı ámeldegi kemshilikler hám mashqalalardi saplastırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısınıń Senati qarar etedi:

1. 
   “Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasın orınlaw boyınsha jergilikli húkimet shólkemleriniń roli hám juwapkerligi tuwrısında” g’i máseleni úyreniw boyınsha Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı Senati komissiyasınıń informaciyası, xalıq deputatları wálayatlar Keńesleri basshılarınıń esabatları maǵlıwmat ushın qabıl etilsin.
   
2. 
   Tashkent, Surxondarya hám Namangan wálayatlarındaǵı jergilikli mámleket hákimiyatı shólkemleriniń Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasın ámelge asırıw boyınsha jumısı durıs tashkil etilmegenligi kórsetip o'tilsin. Belgilep o'tilsinki, usı regionlardıń xalıq deputatları jergilikli Keńesleri mámleketimiz kóleminde qabıl etilgen hámde ámelge asırılıp atırǵan Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasınan kelip shıǵıs máselelerdi sheshiwden ózlerin shetke alǵanlar. Sociallıq-ekonomikalıq tarawda júzege kiyatırǵan jaǵdaydı tereń úyreniw, daǵdarısıy hádiyselerdiń jánede kusheytiwi aldın alıwǵa, olardı putkinley saplastırıwǵa qaratılǵan sharalar islep shıǵıw hámde ámelge asırıw, sonıń menen birge krizistan keying rawajlanıw menen baylanıslı máselelerdi sheshiw boyınsha olar tárepinen jetkilikli dárejede jumıs alıp barilmayatir. Belgilep qóyılsinki, toǵiz aylıq juwmaqlar boyınsha xalıq deputatları Tashkent, Surxondarya hám Namangan wálayat Keńesleri basshılarınıń esabatları Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı Senatinin’ jalpı májilisinde tákiraran esitiledi hám jaǵdaydı ózgertiw maydanınan zárúr sharalar kórilmegen bolsa, jergilikli húkimet shólkemleri basshılarınıń sol lawazımda bolıwı maqsetke qanshellilik muwapıq ekenligi tuwrısındaǵı, sonıń menen birge xalıq deputatları jergilikli Keńesleriniń krizisqa qarsı sharalar programmaların ámelge asırıw jumıslarınan ózlerin shetke alǵan ayırım deputatların shaqırıp alıw tuwrısındaǵı másele kóteriledi.
   
3. 
   Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Ken’esi, xalıq deputatları wálayatlar, Tashkent qalasi, rayonlar hám qalalar Keńesleri: Ózbekstan Respublikası Prezidenti I. Karimovtin’ Ózbekstan Respublikası ministrler Mekemesiniń 2009-jıl 13-fevral daǵı májilisindegi “Mámleketimizdi modernizaciyalaw hám jańalawdı izbe-iz dawam ettiriw–dáwir talabı” degen lekciyasında ilgeri su’rilgen wazıypalari hám nátiyjeli tárzde atqarılıwın támiyinlesin; mámleketimiz kóleminde qabıl etilgen Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasın ámelge asırıwdı oǵada zárúrli wazıypa dep esaplansin hámde sol munasábet menen regionlarda júzege kiyatırǵan sociallıq-ekonomikalıq jaǵdaydı tereń tárzde analiz qılıw tiykarında programmada belgilengen maqsetlerdi ámelge asıriw hámde iskerlik baǵdarların nátiyjeli sheshiw maydanınan kompleks sharalar islep shiqsin hám olardıń ámelge asırılıwın támiyinlensin; xalıq deputatları jergilikli Keńesleri turaqlı komissiyalarınıń krizisqa qarsı sharalar programmaların ámelge asırıwǵa qaratılǵan qararlardı islep shıǵıw hámde qabıllawdaǵı qatnasıwı menen baylanıslı iskerlikti kúsheytiw ilajların ámelge asırsin, jergilikli mámleket basqarıwı shólkemleriniń krizisqa qarsı sharalardıń aymaqlıq hám tarmaq programmaların ámeliy tárepten ámelge asıriw ushın juwapker basshılarınıń esabatların esitip barıwdı xalıq deputatları Keńesleri iskerligi ámeliyatına kiritsin.
   
4. 
   Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı Senatinin’ Keńesi Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasınıń tiykarǵı qaǵıydaların túsindiriw maydanınan ministrlik hám keńselerdiń, sonıń menen birge mámleketimiz ilimiy-izertlew oraylarınıń ekspertlerin qosqan halda, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Ken’esi komitetleriniń hámde xalıq deputatları jergilikli Keńesleri turaqlı komissiyalarınıń baslıqları qatnasıwında seminarlar hám davra sáwbetleri dúziliwi hámde ótkeriliwin támiyinlesin.
   
5. 
   Xalıq deputatları Andijan, Buxara, Jizzaq, Nawayi, Namangan, Surxondarya, Tashkent hám Qashqadárya wálayat Keńesleriniń basshıları:
   

Senat komissiyası tárepinen úyreniw juwmaqları tiykarında toplanǵan hám analiz etilgen materiallardı xalıq deputatları rayonlar hám qalalar Keńesleriniń náwbetten tısqarı sessiyalarida, Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı Senatinin’ tiyisli regionlardan saylaǵanı aǵzaları qatnasıwında talqılaw etiliwin biraylıq múddet ishinde 1-qosımshaǵa muwapıq tashkil qilsin;
Talqılaw juwmaqları tiykarındaǵı ulıwmalasqan informaciyalardı (wálayatlar boyınsha ) Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı Senatiga 2009-jıl 10-mayga shekem usınıs etsin.

6. 
   “Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasın orınlaw boyınsha jergilikli húkimet shólkemleriniń roli hám juwapkerligi tuwrısında”g’i máseleni úyreniw boyınsha Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatinin’ komissiyası :
   

Qaraqalpaqstan Respublikası, Samarqand, Sirdaryo, Ferǵana, Xorezm wálayatlarındaǵı hám Tashkent qalasındaǵı mámleket hákimiyatı jergilikli shólkemleriniń Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasınıń tiykarǵı qaǵıydaların ámelge asırıw boyınsha iskerligi qosımsha úyrenilsin;
Ámelge asırılǵan jumıslar tuwrısındaǵı informaciyanı Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatinin’ náwbettegi jalpı jıynalısı talqılawına kirgiziw ushın 2009-jıl 1-iyulga shekem Joqarı Jıynalıs Senati Keńesine usınıs etilsin.

7. 
   Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Keńesiniń Baslıǵı, xalıq deputatları Samarqand, Sirdaryo, Ferǵana, Xorezm wálayat hám Tashkent qala Keńesleriniń basshıları :
   

Krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen programmasın ámelge asırıw máselesin Senat komissiyası tárepinen ótkerilgen úyreniw nátiyjeleri Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Keńesiniń náwbetten tısqarı májilisinde hám atları joqarıda aytıp ótilgen xalıq deputatları Keńesleriniń náwbetten tısqarı sessiyalarida talqılaw etiliwin tashkil qilsin, olarda xalıq deputatları jergilikli Keńesleriniń Krizisqa qarsı sharalar programmasın ámelge asırıw jumıslarınan ózlerin shetke alǵan deputatlarınıń juwapkershiligin asırıw tuwrısında tiyisli juwmaqlar shıǵarılsin;
Ámelge asırılǵan islerdiń juwmaqları haqqında Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatiga informaciya usınıs etilsin.

8. 
   Usı qarar Ózbekstan Respublikası Ministrler Mekemesine, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Ken’esine, xalıq deputatları wálayatlar hám Tashkent qala Keńeslerine, Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesine, wálayatlar hám Tashkent qala hákimlerine jiberilsin. Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Ken’esi, xalıq deputatları wálayatlar hám Tashkent qala Keńesleri bul Qarardıń atqarılıwı procesi haqqında Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatinin’ Keńesine 2009-jıl 10-oktyabrgeshe informaciya usınıs etsin.
   
9. 
   Bul qarardıń atqarılıwın baqlaw Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı Senatinin’ Baslıǵı orınbasarı F. Ortalıqdinova moynına júkletilsin.
   

Juwmaq
2008-jılda baslanǵan jáhán finanslıq-ekonomikalıq daǵdarısı ámelde dúnyadaǵı barlıq mámleketlerge qatnas etdi hám kóp tárepten áqibetin aldınan aytıp bolmaytuǵın túsalıp atır. Jáhán daǵdarısı, onıń aqıbetleri, Ózbekstan ekonomikasınıń jáhán xojalıq hám finanslıq-ekonomikalıq baylanıslar sistemasına integraciyalasiw procesi barǵan sayın artıp baratırǵanlıǵı inabatqa alınsa, mámleketimiz ekonomikasına tásir kórsetdi hám ele tásir ótkeriwde dawam etpekte. Usınıń menen birge Ózbekstan Respublikası Prezidenti basshilıǵı astında mámleketimizde ótkerip kelinip atırǵan puqta, tereń oylanǵan ekonomikalıq strategiya sharapatı menen, reformalaw hámde modernizaciyalawdıń Ózbekstan modeli izbe-izlik menen ámelge asirilip atirg’anlig’i, strukturalıq dúzılıwdegı túpkilikli ózgerisler, ekonomikanı diversifikatsiya qılıw nátiyjesinde daǵdarıstıń salmaqli aqıbetlerinen hali qalıwǵa hám ekonomikamızdıń turaqlı iskerlik kórsetiwine erisiwge, onıń izbe-iz ósiw pátlerin támiyinlewge muwappaq bolındı. Jáhán finanslıq-ekonomikalıq daǵdarısınıń unamsız aqıbetlerin saplastırıw maqsetinde Ózbekstanda krizisqa qarsı sharalardıń 2009-2012-jıllarǵa mólsherlengen pútin kompleks programması qabıl etilgen bolıp, ol jaǵdayda makroekonomikalıq sáykeslikti hámde ekonomikalıq ósiwdiń turaqlı pátlerin, ekonomika tarmaqları turaqlı islewin támiyin etiwge, xalıqtı jumıs menen támiyinlewge hámde onı nátiyjeli tárizde social qorǵawǵa, kirip etiwshi kárxanalardı, sanaattıń jetekshi tarmaqları kárxanaların hámde kishi biznesti anıq baǵdarlanǵan tárizde qollap-quwatlawǵa qaratılǵan kompleks ilajlar hám krizisqa qarsı basqa sharalar názerde tutılǵan. Ózbekstan Respublikası Prezidenti I. Karimovtin’ Ózbekstan Respublikası Ministrler Mekemesiniń 2009-jıl 13-fevralda bolıp ótken májilisinde etken lekciyasında aytılǵan Krizisqa qarsı sharalar programması tiykarın Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2008-jıl 28-noyabrde qabıl etilgen “Ekonomikanıń real sektorı kárxanaların qollap-quwatlaw, olardıń turaqlı islewin támiyinlew hám kirip potencialın asirıw ilajları programması tuwrısında” g’i Pármanı hámde onı jánede rawajlandırıw maqsetinde 2009-jıl 20-yanvarda qabıl etilgen “Islep shıǵarıw jáne social infratuzilmani jánede rawajlandırıw maydanınan qosımsha ilajlar tuwrısında” g’i, 2009-jıl 26-yanvarda qabıl etilgen “Azıq-awqat ónimleri islep shıǵarıwdı keńeytiw hám ishki bazardı toltırıw maydanınan qosımsha ilajlar tuwrısında” g’i, 2009-jıl 27-yanvarda qabıl etilgen “2009-jılda sanaat kooperatsiyası tiykarında tayın ónimler, butlovchi buyımlar hám materiallar islep shıǵarıwdı jergiliklilestiriw programması tuwrısında”g’i qararlar hámde krizisqa qarsı qaratılǵan basqa bir qansha zárúrli hújjetler quradı.
Paydalang’an a’debiyatlar
1. Malikov, Olimjanov “Iqtisod moliya” 2019-jil
2. Ataniyazov, Alimardanov “O’zbekistan faylasuvlari milliy ja’miyati” 2014-jil
3. Voxobov, Malikov “Iqtisod moliya” 2014-jil
4. O’zbekistan Respublikasi Konsititutsiyasi
5. O’zbekistan Respublikasin ja’nede jedellestiriw boyinsha hareketler strategiyasi haqqinda O’zbekistan Respublikasi Prezidentinin’ 2017-jil 7-fevraldag’i PP4947-sanli parmani