Glossariy Tuproq quruqlikning tabiiy tarixiy jarayonlarda o’zgargan yuza, g’ovak, unumdor qatlami. Gumus

13. Kollyuvial jinslar va kollyuviy – tog’ yon bag’irlari va tog’ etaklarida sochilib va o’yilib yotgan holdagi turli mexanikaviy tarkibli yotqiziqlardir. Bu jinslar O’rta Osiyo va Kavkazning tog’li o’lkalarida ko’p tarqalgan. Ko’pinchi kollyuviy bilan birga uchraydi. Bunday aralash jinslarni delyuvial kollyuvial yotqiziqlar gruppasiga kiritiladi.
14. Soliflyuktsiya yotqiziqlari - doimiy muzlagan yerlarda tarqalgan soliflyuktsiya jarayonlar, ya’ni suv o’tkazmaydigan abadiy muz qatlam yuzasi bo’ylab erigan suv bilan to’yingan jinslarning nishabliklar bo’ylab oqib tushishidan hosil bo’ladi. Bu jinslarning mexanik tarkibi xilma-xil bo’lib, ko’pincha ularda yirik xarsanglar va qirrali toshlar aralashgan bo’ladi. Odatda qatlamsiz, ancha zich bo’lishi bilan xarakterlanadi.
15. Allyuvial yotqiziqlar yoki allyuviy - doimiy oqar suvlar-daryolar faoliyati bilan bog’liq yotqiziqlardir. Toshqinlar natijasida daryo sohillari va daryo bo’ylarida ko’p to’planadi. Allyuvial yotqiziqlar qatlamli ekanligi va yaxshi saralanganligi bilan, ko’pincha sohil allyuviysi uchun gorizontal, o’zan allyuviysiga qing’ir-qiyshiq qatlamli tuzilish harakterli. Sohil allyuviysi asosan qumoq va soz jinslardan iborat bo’lib, qoldiq qayirlarda organik moddalarga boy allyuviy to’planadi. O’zan allyuviysi odatda turli o’lchamli zarrachalardan iborat qumdan tashkil topgan.
16. Ko’l-allyuvial yotqiziqlar - ko’l va allyuviy jinslardan tashkil topgan. Bu jinslar bahorda erigan muz suvlarining pastqam tekisliklaridagi havzalarida hosil bo’ladi. Ko’l-allyuvial yotqiziqlarning mexanik tarkibi xilma-xil, asosan qumli va gorizontal qatlamli tuzilishlidir. Ana shunday jinslar Polesьe, Meshchersk, G’arbiy Sibirь singari pasttekisliklarda keng tarqalgan.
17. Prolyuvial yotqiziqlar yoki prolyuviy - tog’li o’lkalarda bahorda erigan qor suvlari va vaqtincha kuchli jala yog’in suvlari-sel oqimlari natijasida hosil bo’ladi. Prolyuviy tog’ yonbag’irlari va tog’oldi yoyilma konuslarida keng tarqalgan. Prolyuviy yaxshi saralanmagan yirik parchali aralash jinslardan iborat.
Prolyuviy O’rta Osiyoning tog’ vodiylarida (Farg’ona, Zarafshon) va shuningdek, tog’oldi baland tekisliklarda keng tarqalgan. Ko’pincha allyuvial-prolyuvial yoki prolyuvial-delyuvial tarzidagi aralash jinslar ham uchraydi.