Грунтлар механикасы пәнинен

X= A / B 100% (5.1)

Бунда : А – сеткада қалған грунттың аўырлығы, г.

В – тексериў ушын алынған үлгиниң улыўма салмағы, г.
Қумлы грунтлардың аты Ўз РСТ 25100-95 ке тийкарланып анықланады.
Грунт муғдарының, алдын 2 мм ден үлкенлери, соң 1 мм ден үлкенлери ҳәм т.б. жәмленип, салыстырылады ҳәм грунт аты табылады.
Қумлы грунтлардың аты қурамындағы бөлекшелердиң ҳәр қыйлылығы менен толтырылады. Грунттың көпжыныслық коэффициенти төмендегише анықланады:
Cν = d₆₀ / d₁₀ (5.2)

Бунда: d₆₀ - бул сонда диаметр болып есапланды, грунт қурамындағы 60% бөлекшелер (аўырлық бойынша) өлшеми сол диаметрден киши болып есапланады.

d₁₀ - бул сондай диаметр, грунт қурамындағы 10% бөлекшелер (аўырлық бойынша) өлшеми сол диаметрден киши болып есапланады.

Егер Cν = d₆₀ / d₁₀ < 3 болса, бир жыныслы қум.

Егер Cν = d₆₀ / d₁₀ >3 болса, көпжыныслы қум.
Грунттың түйиршиклигин анықлаў нәтийжелери төмендеги графикте сызылады (3-сүўрет).

3-сүўрет . Грунтлардың түйиршиклик қурамының ийрек сызығы.

Анықлаў нәтийжелери:_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


Тәкирарлаў ушын сораўлар

1. 
   Динамикалық күш тәсиринде грунтта қандай жағдай жүз береди?
   
2. 
   Ылайлы грунтлардың жағдайын айтың?
   
3. 
   Грунтлардын салыстырмалы тыгызлыгы хам ыгаллыгы дегенимиз не?
   

№ 7- Лабораториялық жумыс

Қумлы грунтлардың фильтрация коэффициентин анықлаў.

Фильтрация тезлиги дегенде, гидравликалық градиент бирге тең болғандағы сызылыў тезлиги түсиниледи.

Гидравлик градиент деп, фильтрация жолындағы басым парқының фильтрация жолы узынлығына қатнасы менен табылатуғын өлшемге айтылады.


I = H – H₁ / L (6.1)
бунда: Н- Н₁ - фильтрация жолындағы басым парқы
L - фильтрация жолы узынлығы
Керекли әсбап ҳәм үскенелер
Секундомер, металлдан ямаса шийшеден жасалған квадрат ыдыс, ағаштан жасалған жеңил шиббалагич, температура өлшегиш, КФ универсал трубкасы төмендеги бөлеклерден турады: сыртқы стакан, гидравлик басым көрсеткишли ишки стакан (4-сүўрет).

4-сүўрет. КФ универсал трубкасының кесими

Жумыстың орынланыў тәртиби

1. 
   Арнаўлы үскене жәрдеминде керекли гидравликалық градиент қойылады.
   
2. 
   Өлшеў әсбабы суў менен толтырылып, тесикшелерин бармақ пенен бекитип әсбап үстине төңкерип орнатылады.
   
3. 
   Өлшеў ыдыста суў тамшылары көриниўи менен санлы көрсеткишлерден есап
   

алынады ҳәм сааттың секунд тилине қарап ўақыт өлшенеди. Тәжирийбе ҳәр түрли басымларда қайтарылады.
Фильтрация коэффициенти айрым бир температурада төмендеги формулада есапланады.
К_f = Q 864 / t A i м/сут (6.2)
Бул жерде Q - сызылып өткен суў көлеми, см³;
864 – см/с м/сут өткериў коэффициенти;
t - фильтрация ўақыты, секундта;
A -фильтрация бети, трубканың кесе кесими, см²
i - басым градиенти.