Guliston davlat universiteti kafedra "iqtisodiyot" soliq va soliqqa tortish

Yuridik shaxslarning (noqishloq xo‟jalik) er solig‟i - o‘zining mulkida, 
egaligida va foydalanishida er uchastkalari bo‘lgan yuridik shaxslar er solig‘i 
to‘lovchilari bo‘lib hisoblanadi. 
Soliq sub‟yekti- soliq to‘lash majburiyati yuklangan yuridik va jismoniy 
shaxslar yoki soliqqa oid munosabatlarni tashkil etuvchi tomonlarning o‘zaro 
majmuasi bo‘lib, unda bir tomondan soliq to‘lovchilar, boshqa tomondan soliqni 
undirish vakolati yuklangan soliq xizmati organlari qatnashadi. O‘z faoliyatida 
barcha yuridik va jismoniy shaxslar soliq subyekti sifatida namoyon bo‘lmaydi. 
Chunki bu yerda soliqlardan batamom ozod etiluvchi yuridik va jismoniy 
shaxslar mavjudki, ular soliq sub‘yekti sifatida soliq munosabatlarida ishtirok 
etmaydi. 
Soliq agenti- yuridik va jismoniy shaxslardan soliqni ushlab qolib, davlat 
byudjetiga o‘tkazib beruvchi yuridik shaxslar. Bunday yuridik shaxslar o‘z 
faoliyatida bevosita yoki bilvosita ishtirok etgan xo‘jalik yurituvchi subyektlar, 
ya‘ni yuridik va jismoniy shaxslarning korxonada o‘z mehnati, investitsiyasi 
bilan ishtirok etishi natijasida olgan daromadi(foydasi)dan soliqlarni ushlab 
qoladi va davlat byudjetiga o‘tkazib beradi. Soliq agentlari davlat byudjetiga 
soliqlarni bevosita yoki bilvosita ishga yollash natijasida to‘lanadigan ish 
haqidan, dividentlardan, doimiy muassasaga ega bo‘lmagan norezident yuridik 
va jismoniy shaxslardan to‘lanishi lozim bo‘lgan soliq summalarini ushlab 
qoladi va byudjetga o‘tkazib beradi. Ushlab qolinmagan, kam ushlab qolingan 
va o‘z vaqtida o‘tkazib berilmagan soliq summasi uchun qonunchilikda 
belgilangan moliyaviy, ma‘muriy va jinoiy javobgarlikka tortiladilar. Har bir 
yuridik shaxs soliq munosabatlarida soliq subyekti bo‘lishi bilan birgalikda soliq 
agenti sifatida ham ishtirok etadi. Soliq agenti iqtisodiy adabiyotlarda fiskal 
agent sifatida qayd etiladi.