Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

3. Kasbiy adaptatsiyaning 
psixologik fenomen sifatida. 
Bo‘lajak mutaxassisni kasbiy mehnat faoliyatiga tayyorlash, uning mehnat 
bozorida raqobat qila olish qobiliyatini shakllantirish maqsadida ijtimoiy etuk 
shaxsni voyaga etkazish va tarbiyalash muhim ahamiyat kasb etadi. Bu vazifa 
insonning talab va ehtiyoji, qobiliyati, ruhiy-jismoniy imkoniyatlari hamda etnik 
omillar ta’sirini hisobga olgan xolda, o‘quv jarayoni hamda o‘quv ishlab 
chiqarish jarayoni faoliyati doirasida dasturlashtiriladi va amalga oshiriladi.
Bunda mutaxassisning tanlagan kasbiga va unga aloqador mehnat jamoasiga 
ko‘nikishi, moslashishi muhim rol o‘ynaydi. Psixologiya tilida bunday ko‘nikish 
va moslashish - 
adaptatsiyasi
deb ataladi.
  
  
35-rasm  
  
Motivlarning turlari
 
muv
affaqiyatga erishish motivi
 
faqat muvaffaqiyat bilan ishlaydiganlar 
oldindan ishonch bilan shinday ish 
boshlaydilarki, nima qilib bo’lsa ham 
utuqqa erishish ular uchun oily maqsad 
bo’ladi
muvaffaqiyatsizliklardan qochish 
motivi
bunday motivga 
tayangan shaxslarda 
ishni boshlashdan avval nima bo’lsa ham 
muvaffaqiyatsizlikka duchor 
bo’lmaslikni o’ylaydilar. Ularda 
ishonchsizlik, pissimizm kuzatiladi

---

79
Keng amaliy ma’noda 
kasbga moslashtirish yoki profadaptatsiya
- bu o‘quv-
ishlab chiqarish kombinatlarida, ishlab chiqarish korxonalarida, dehqon 
xo‘jaliklarida va umuman moddiy ishlab chiqarish sohasida bo‘lg‘usi 
mutaxassislarning ixtisosliklar egallashi jarayonida ular tanlagan kasbning 
mehnat sharoitlariga moslashtirishdir.
O‘quvchi, amaliyotchi yoki ishchi ishlab chiqarish muassasasida yosh mutaxassis 
sifatida ishlab chiqarish vazifalarini bajaradilar, mehnatni tashkil qilish, eng 
maqbul mehnat usullarini qo‘llash, psixologik qiyinchiliklarga qarshi ularni 
engishga, ishning yuqori natijalariga erishishga o‘rganadilar.