Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

 
Pedagogik muloqot jarayonida monolog
- maruzachi yoki o‘qituvchining 
tinglovchilar yoki o‘quvchi-talabalar qarshisiga chiqib nutq so‘zlashi, darsni 
bayon etishidir. Ayni shu usul talim-tarbiya jarayonidagi asosiy vosita 
ekanligi to‘g‘risida ongimizga o‘rnashib qolgan tasavvurlar mavjud. Bu 
xolatda gapiruvchi malumotlarning asosiy tayanch manbai xisoblanadi va 
faqat undangina faollik talab qilinadi.
Monolog egasi o‘zi mustaqil tarzda muloqot mazmunini tinglovchilarga 
etkazish va o‘z mavqeini takidlash imkoniga ega bo‘ladi. Lekin auditoriya, 
yani tinglovchilar unga nisbatan ancha passiv mavqeda bo‘ladilar va bu narsa 
malumotning kichik bir qisminigina idrok qilish va eslab qolishga sabab 
bo‘ladi. Shuning uchun xam o‘qituvchi bu kamchilikning oldini olish uchun 
auditoriyani faollashtirishning boshqa yo‘llarini qidirishga majbur bo‘ladi.
Pedagogik muloqot jarayonida dialog 
- o‘quv mavzusi yoki muammoni 
guruh sharoitida o‘qituvchi bilan birgalikda va xamkorlikda muhokama qilish 
yo‘lidir. Shuning uchun bu usul tinglovchilarni nafaqat faollashtiradi, balki 
auditoriyada ijodiy muhitning bo‘lishi va fikrlar almashinuvidan har bir 
ishtirokchining manfaatdorligini ta’minlaydi. Ya’ni, tinglovchilar o‘quv 
jarayonining obektidan uning subektiga aylanadilar.
Dialog jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasida fikrlar 
almashinuvi, bilimlarni o‘zaro muhokama qila olish uchun real sharoit 
yaratadi. Lekin dialogni tashkil etishdan avval o‘qituvchi auditoriyaning u 
yoki bu xususda bilimlar va tasavvurlarga ega bo‘lishini inobatga olishi zarur, 
aks xolda o‘zaro muloqot samarasiz va mazmunsiz tortishuvga aylanib ketishi 
mumkin.
Dialog jarayonida uni tashkil etgan shaxs auditoriyaning u yoki bu 
muammo yuzasidan bilimlarini diagnostika qilish va shunga mos tarzda o‘z 
74
David G. Mayers Psychology,©2010 by Worth Publishers 221-b.

---

David G. Mayers Psycholo
142
ishini tashkil etish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Aynan shu xolat dialogning eng 
muhim psixologik ahamiyatidir.