Guliston davlat universiteti xidiraliev k. E. Aholi geografiyasi va demografiya asoslari

O’zbekiston aholisi tabiiy harakatining umumiy koeffisientlarini hisoblash. 
Masalan, 2012 yil 1-yanvar ma‘lumotlarga ko‘ra, O‘zbekiston aholisi yil 
boshida S
0
=
29555,4 ming kishi va yil oxirida S
1
=
29916,0 ming kishini,
tug‘ilganlar soni T
=
546.2 ming kishi, o‘lganlar soni O‘
=
139,0 ming kishini tashkil 
etgan. Shu ma‘lumotlarga ko‘ra, avvalo, aholining yillik o‘rtacha sonini, so‘ngra 
ba‘zi koeffisientlarni hisoblab topamiz: 
7
,
29735
2
0
,
29916
4
,
29555



S
ming kishi
Tug‘ilishning umumiy koeffisienti: 
‰
3
,
18
1000
7
,
29735
2
,
546
1000





S
T
Utk
O‘limning umumiy koeffisienti: 
‰
7
,
4
1000
7
,
29735
0
,
139
1000
'
'





S
O
k
Uo
Tabiiy o‘sishning umumiy koeffisienti: 
‰
6
,
13
1000
7
,
29735
2
,
407
1000
'







S
O
T
k
Utab
2012 yildagi umumiy o‘sish:
Δum
=
 S
1
- S
0
=
29916,0 -29555,4
=
360,6 ming kishini,
Tabiiy o‘sish: 
Δtab
=
T-O‘
=
546,2 – 139,0
=
407,2 ming kishini,
Migratsion o‘sish: 
Δmex
=
Δum – Δtab
=
360,6-407,2
=
-46,6 ming kishini tashkil etgan. Shunga 
muvofiq ravishda aholining umumiy o‘sish koeffisienti quyidagicha bo‘lgan. 
‰
1
,
12
1000
7
,
29735
0
,
360




umk
‰
5
,
1
1000
7
,
29735
6
,
46






mexk
Natija: 2012 yilda O‘zbekiston aholisining tabiiy o‘sishi 407,2 ming kishini, 
migratsion (mexanik) o‘sishi -46,6 ming kishini, umumiy o‘sish 360,6 ming kishini 
va tug‘ilishning umumiy koeffitsienti 18,3 ‰ ni, o‘limning umumiy koeffitsienti 4,7 
‰ ni, tabiiy o‘sishning umumiy koeffitsienti 13,6 ‰ ni va shunga muvofiq ravishda 
umumiy o‘sish koeffitsienti 12,1 ‰ ni, migratsion (mexanik) o‘sish koeffitsienti -1,5 
‰ ni tashkil etgan. 
2014-yilning 1-yanvar holatiga ko‗ra, O‗zbekistonda doimiy aholi soni 30 
million 488 mingdan ziyod kishini tashkil qildi va 2013-yil yanvar-dekabr oylarida 

---

29 
495,1 ming kishiga yoki 1,7 foizga ko‗paydi. 15,5 milliondan ortiq kishi-shahar 
(umumiy aholi sonining 51,0 foizi) va 15 millionga yaqin kishi-qishloq joylarida 
(49,0 foizi) istiqomat qiladi. 2013-yilda O‗zbekistondagi tug‗ilishlar soni-674,9 
mingni, o‗lganlar soni-145 mingni, bir yoshga to‗lmagan bolalar o‗limi soni esa 6,8 
mingni tashkil qildi. 
2013-yilning yanvar-dekabrida FHDYo organlarida 303,7 mingta nikoh va 
24,0 mingta ajralish ro‗yxatga olindi. Dastlabki ma‘lumotlarga ko‗ra, 2013-yilning 
yanvar-dekabr oylarida respublika bo‗yicha ko‗chib kelganlar soni 153,8 ming 
kishini, shu davr mobaynida ko‗chib ketganlar soni esa 188,7 ming kishini tashkil 
qildi.