Guruh: 301 Fan: Kompyuter lingvistikasi Bajardi

MUSTAQIL ISH

Mavzu: Mashina tarjimasining lingvistik muammolari

Fakultet: O`TA Sirtqi
Guruh: 301
Fan: Kompyuter lingvistikasi
Bajardi: Umurzakova Zuxraxon Yusupjon qizi
O`qituvchi: Oqila Abdullayeva

REJA:

• 
  KIRISH
  
• 
  Mashina tarjimasidagi xatolarning asosiy turlari
  

• Mashinali tarjima tizimlarining asosiy turlari

• Xulosa

KIRISH
Bugungi kunda dunyoda xalqaro aloqalar jadal rivojlanmoqda. Talabalar, aspirantlar, turli bilim sohalari mutaxassislari matnni bir tildan boshqa tilga tarjima qilish zarurati bilan tobora ko'proq duch kelmoqdalar. Intellektual tarjima tizimlari esa tobora ommalashib bormoqda. Mashina tarjimasi bugungi kunda mukammal emas, lekin shunga qaramay foydalanuvchiga matnning asosiy g'oyalarini tushunishga yordam beradi.
Ushbu mustaqil ishimizda mashina tarjimasining yaratilish tarixi, uning darajalari, muammolari va ularni hal qilish yo‘llarini ko‘rib chiqamiz. Noaniqlik, strukturaviy va leksik farqlar muammolari, shuningdek, grammatik konstruksiyalardan foydalanish muammolari ko'rsatilgan.
Mashina tarjimasi - bu avtomatik tarjima, maxsus kompyuter dasturlari va aqlli tizimlar yordamida matnni bir tildan boshqa tilga tarjima qilish. Mashina tarjimasining asosiy qiyinligi shundaki, tabiiy tillarni rasmiylashtirish qiyin. Mashinali tarjima tizimlari yordamida olingan matnning past sifati, mazmuni va shakli hazilning doimiy ob'ekti bu ekanligini tushuntiradi. Biroq, mashina tarjimasi g'oyasi uzoqqa borib taqaladi.
Mashina tarjimasidan foydalanishning boshlanishi AQShda Jorjtaun tajribasi o'tkazilgan 1954 yil deb hisoblanadi. Ushbu tajriba davomida oltmishta ibora kompyuter yordamida tarjima qilindi. Ushbu muvaffaqiyat ko'plab mutaxassislarni ilhomlantirdi, ular uchun birinchi navbatda tarjima uchun lug'atlarning katta ma'lumotlar bazasini yaratish, shuningdek, tarjima qoidalarini tartibga solish va tizimlashtirish kerak edi. Ish jarayonida muammo birinchi qarashda ko'rinadigan darajada oddiy emasligi ayon bo'ldi. Biroz vaqt o'tgach, turli tillardagi iboralarni solishtirish imkonini beruvchi vositachi til yaratildi.
Yetmishinchi yillarning ikkinchi yarmida bu vositachi til tarjima qilingan matnlar maʼnosini ifodalovchi semantik modelga aylandi. Shunday qilib, mashina tarjimasi sohasidagi yutuqlar sun'iy intellekt uchun juda foydali ekanligini isbotladi, chunki ular tabiiy til konstruktsiyalarini tahlil qilish so'zlarning ma'nosi talqin qilinadigan semantik model yaratmasdan mumkin emasligini ko'rsatdi. Semantik modelni yaratish bilimlarni ichki ifodalash uchun til yaratish zarurligini tushunishga olib keldi. Va nihoyat, muhim yutuq tabiiy tilda (NL) matnlarni tahlil qilish to'rtta asosiy bosqichdan iboratligini tushunish edi: morfologik tahlil, sintaktik tahlil, semantik tahlil, pragmatik tahlil.