Guruh talabasi ahmadova durdonaxon
Estetikaning asosiy kategoriyalari
Download 5.03 Kb. Pdf ko'rish
|
3 FALSAFA
|
4.Estetikaning asosiy kategoriyalari.
Go‘zallik - estetikaning markaziy kategoriyasi sifatida. «Go‘zallik»ning tugal ilmiy ta’rifi haqida biror– bir qat’iy fikr mavjud emas. Biroq, go‘zallikning idrok etilishi, tabiatda namoyon bo‘lishi, san’atda aks etishi hamda uning jamiyat rivojiga ta’siri haqida bildirilgan fikrlar, ilgari surilgan g‘oyalar, yaratilgan ta’limotlar o‘zining salmog‘i bilan ahamiyatlidir. Inson va uning ruhiy–jismoniy, axloqiy– estetik faoliyati, tabiat va undagi hodisalar, jamiyat va unda ro‘y berayotgan ijtimoiy–ma’naviy, siyosiy– iqtisodiy jarayonlar go‘zallikka yondoshuvning tarixan tarkib topgan asosiy obektlaridir. SHuni alohida ta’kidlash zarurki, go‘zallik haqidagi qara shlar va nazariyalar markaziga «Go‘zallik nima?» degan savol qo‘yiladi–yu, ammo ularning aksariyatida «Nima go‘zal?» degan javobni ko‘ramiz. SHuning uchun ham odatda, go‘zal lik ikki omil asosida yuzaga keladi. Bular: inson tafakkuri va mehnatining mahsuli natijasida yaratiladigan go‘zallik; inson tafakkuridan tashqarida, insonga bog‘liq bo‘lmagan xolda y uzaga keladigan go‘zallik. Birinchisida aql, ruh va xissiyot ustuvor bo‘lsa, ikkinchisida makon va zamon salmoqli o‘rinni egallaydi. Go‘zallik sifatlari tug‘yoniylik, maftunkorlik, foydalilik, mo‘‘jizaviylik singari tushunchalar orqali izohlanadi. Go‘zallikning xususiyatlariesa qulaylik, manfaatdorlik, yoqimlilik, chiro ylilik tushunchalari bilan belgilanadi. Unsurlar, sifatlar va xususiyatlar uyg‘un bo‘lgan narsa– hodisalargina chinakam go‘zallikni aks ettirishi mumkin. Zero, chiroyli narsaning sifati biz ning manfaatimiz uchun hamoxang bo‘lmasa yoki bizning maqsadlarimizga mos kelmas a u har qancha maftunkor bo‘lmasin go‘zallik sifatida baxolanmaydi. SHu o‘rinda go‘zallik tushunchasi «chiroyli», «ko‘rkam», «nafis», «jozibador», «ma ftunkor», «latofatli» kabi tushunchalarga nisbatan kengqamrovli va ustuvor ekanligini alohida ta’k idlash joiz. Ayniqsa, go‘zallik bilan kundalik turmushimizda tez– tez tilga olinadigan «chiroylilik» tushunchasi orasida muayyan tafovutlar mavjud. Download 5.03 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|