Guruh talabasi Gulsanam Toshaliyevaning Bioorganika fanidan Mavzu

2.Qon zardobidagi umumiy oqsil miqdorini refraktometrik usul bilan aniqlash

Ishning borishi. Tahlilning refraktometrik usulining asosiga o‟rganilayotgan moddaning sinish (koeffisentlari) ko‟rsatkichlarini aniqlashi qo‟yilgan. Sinish ko‟rsatkichlari deb yorug‟lik nurining tushish burchagi sinusining, uning sinish burchagi sinusiga bo‟lgan nisbatiga aytiladi.

Ishga zarur bo`lgan reaktivlar va asbob-uskunalar. 1:1 nisbatda tayyorlangan etil spirti bilan efirning aralashmasi, turli tipdagi refraktometrlar.

Aniqlash tartibi. Xarorat 20 0C bo`lgan distillangan suv bo‟yicha asbob

nolga qo‟yiladi. Avval yuqorigi va pastki kameralar spirt va efir aralashmasi bilan namlangan doka bilan va so‟ngra quruq paxtali tampon bilan tozalab artiladi.

Prizmalarning yuzasi asbob nolga qo‟yilayotgan va qon zardobi namunasi tekshirilayotgan paytda toza va quruq bo‟lishi kerak, chunki aynan tekshirish natijalari ko‟proq yuqoridagi holatga bog‟liqdir.

Sinish koeffisentlarining okulyar shkalasini eng oxirgi holatga (tekshiruvchi o‟z tomoniga) qo‟yiladi. Kameraning pastki qismini pastga tushirib, prizmaga 1-2 tomchi distillangan suv tomiziladi. Kamera yopiladi, okulyar shkalasi va kuzatish trubkasining shkalalarini ravshanligi (rezkost) aniqlanadi.

Kuzatish trubkasining dispersiyasi, dispersiyani limbik vintini burashi bilan tuziladi.

Okulyar shkalasining chizig‟i 1,3330 (suvning sinish ko‟rsatkichi) raqamga qo‟yiladi va ko‟rish trubkasi orqali ikkita o‟zaro bog‟lio‟ bo‟lgan perpendikulyar chiziqlarni kesishadigan nuqtasi bo‟yicha yorug‟ soya chegarasi kuzatiladi. Agar yorug‟ soya chegarasi kesishadigan, chizilgan nuqta orqali o‟tgan bo‟lsa, unda asbob nolga qo‟yilgan bo‟ladi. Agar yuqoridagi holat kuzatilmasa, kalit va ko‟rish trubkasini korpusida joylashtirilgan vint yordamida yorug‟ soya chegarasi chiziqlar kesishgan nuqta ustiga qo‟yiladi. Prizmalar yuzasi doka sochiqcha va paxtali tampon bilan tozalab quruq qilib artiladi. Shundan keyin qon namunalarini tekshirishga kirishiladi. Pipetkadan shisha tayoqcha bilan quyi prizmaga 1-2 tomchi qon zardobi tomizilib kamera mustahkam qilib yopiladi. Oyna yordamida nur kamera teshigiga (derazasiga) yunaltiriladi va yorug‟ soya chegarasi ikki chiziq kesishgan nuqtaga yotgunicha vint buriladi.

Okulyar orqali shkala bo‟ylab sinish ko‟rsatkichlarini hisoblash uchun sanash ikki bor bajariladi. O‟rtacha ko‟rsatilgan raqamlar hisoblanadi. Doka sochiqcha bilan prizma yuzasidagi qon zardobi yaxshilab artib olinadi, buning uchun navbatma-navbat paxtani quruq va efirli spirt bilan namlangan tamponlar bilan artiladi. Shisha tayoqcha esa distillangan suv bilan yuvilib doka yoki paxta bilan artib quritiladi. So‟ngra navbatdagi namuna tekshiriladi.

Oqsillarning miqdori (%) refraktometrning sinish ko‟rsatkichlarining o‟lchash bo‟yicha aniqlanadi. Tadqiqotlar olib borilgan paytda kameradagi harorat 200C ga to‟g‟ri kelmasa, xar bir harorat darajasi uchun 0,0001 ga qo‟shib o‟zgartiriladi, juda past haroratlarda qo‟shiladigan qo‟shimchalar ancha yuqori bo‟ladi.

Klinik ahamiyati. Qon oqsillari juda ko‟plab: onkotik bosimni doimiyligini, qon pH, undagi kationlar darajasini ta‟minlash funksiyalarini bajarish bilan birga immunitet hosil bo‟lishida muhim rol o‟ynaydi. Uglevodlar, lipidlar, gormonlar va boshqa moddalar bilan birikib birikmalar hosil qiladi.

Qonning albuminlari va fibronogen jigar hujaylarida, globulinlar esa retikuloendotelial tizim hujayralarida qizil ilikda va jigarda hosil bo‟ladi. Shu sababli zardob oqsillarining miqdori ko‟pchilik xollarda jigarning faoliyatiga bog‟liq bo‟ladi.Jigar kasalliklari paytida albuminlar va fibrinogenlarni sintezlanishi kamayadi, globulinlarning hosil bo‟lishi ortadi disprotenimiya yuzaga keladi, oqsillarni yangilanish jarayonlari buziladi. Qon zardobidagi umumiy oqsilning kamayishi (gipoproteinemiya) odatda hayvonlar uzoq muddat oziqlantirilmaganda,

alimentar osteodistrofiya, urov kasalligi, gipokobaltoz, ekzotik zob, oshqozon-ichaklar tizimining surunkali buzilishi, nefrit va jigar nefrozi, sil va boshqa kasalliklar paytida kuzatiladi.