Guruh talabasi hamzayeva firuza

ishq
kuch 
tasiridagina aylanish sodir bo`ladi. SHakldan ko`rinib turgandek elkasi R - ga teng 
bo`lgan Q va F
ishq
kuchlardan tashkil topgan juft kuch paydo bo`lib, g`ildirakni 
aylantirishga harakat qiladi, agarda qarshilik momenti bo`lmasa, g`ildirak aylana 
boshlaydi. 
Lekin, aslida g`ildirakni aylanma harakatga keltirish uchun Q va F
ishq
 
momenti etarli darajada katta bo`lishi kerak. Nima sababli shunday bo`ladi?. 
Sababi shuki, real konstruktsiyalarda, harqanday g`ildirak bilan yuza, nuqta 
yoki chiziq orqali tutashmasdan, balki malum miqdordagi 

-enligidagi yuzacha 
orqali tutashadilar (shakl 8.4).
4 shakl. 
SHu sababli shaklda ko`rsatilgandek R va N kuchlaridan tashkil topgan 
qarshilik momenti vujudga keladi, natijada g`ildirakka ikkita juft kuch tasir 
etaboshlaydi, ulardan biri Q va F
ishq
kuchlardan iborat aktiv juft, ikkinchisi esa R 
va N kuchlaridan tashkil topgan qarshilik juftidir. 
G`ildirak aylanma harakat bajarishi uchun aktiv juftning momenti qarshilik 
juftining momentdan katta bo`lishi shart, yani 


 
mom Q F
mom
N
F
N
 
 
,
,
ишы
ишы
Р
ёки `R


 

(4) 
bu erda 

- dumalab ishqalanish koeffitsienti deyiladi. 8.4 shakldan ko`rinib 
turgandek uning o`lchov birligi uzunlik o`lchovi bilan o`lchanadi. F
ishq
hf
o


  
ekanligini etiborga olib bu qiymatni oxirgi tenglamaga qo`yib, ikkala tomonini N
ga qisqartirib, quyidagi tenglamani olamiz, yani

---

 R

 f