Хажибакиев шухрат хужаёрович

9.2.1-расм. 2008 йил жаҳон молиявий инқирозига қарши чоралар дастури доирасида “яшил тикланиш” учун ажратилган маблағлар,

млрд. долл.<sup>266




266</sup> https://www.iea.org/articles/green-stimulus-after-the-2008-crisis
Ривожланган мамлакатлар сингари Хитойда ҳам “яшил иқтисодиёт” ташаббуси 2008-2009 йиллардаги жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозидан чиқиб кетиш йўли сифатида илгари сурилди. Жумладан, Хитой инқирозга қарши чоралар дастури доирасида “яшил тикланиш чоралари” (“green recovery package”) учун 221,3 млрд. доллар ёки дастурга ажратилган маблағларнинг салкам 38%ини сафарбар этди. Маблағларнинг катта қисми темир йўллар ва электр тармоқларини модернизациялаш учун йўналтирилди (9.2.1-расм).
Хитой ўз иқтисодий ривожланиш модели, фойдаланаётган энергия манбаларини ўзгартириш, янги транспорт тизимларини ишлаб чиқиш ва экологик тоза урбанизация сиёсатини амалга ошириш орқали барқарор ривожланишнинг ўзига хос стратегиясини қабул қилди. Ривожланаётган мамлакатлар учун “яшил иқтисодиёт”ни ривожлантиришнинг Хитой тажрибасини чуқур ўрганиш муҳим аҳамиятга эга.
Хитой жаҳонда атмосферага иссиқхона газларини чиқариш бўйича етакчи мамлакат ҳисобланади. 1990-2019 йилларда Хитойнинг жаҳондаги иссиқхона газлари эмиссиясидаги улуши 10,9%дан 28,8%га қадар, СО₂ миқдори эса 4,3 мартага ошди (9.2.2-расм).

^{9.2.2-расм. Хитойда атмосферага чиқарилаётган СО}2 ^{миқдориниг} ўзгариши²⁶⁷

Иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш билан биргаликда Хитой бирламчи энергия истеъмоли таркибида муқобил энергия улушини кўпайтириб, атроф-муҳитга жиддий салбий таъсир кўрсатаётган кўмирдан фойдаланиш даражасини қисқартиришга ҳаракат қилмоқда. BP маълумотлари кўрсатишича, Хитойда 2009-2019 йилларда бирламчи энергия истеъмоли таркибида кўмир энергияси улуши 71,2%дан 57,6%гача қисқариб,




²⁶⁷ BP Statistical Review of World Energy 2020 маълумотлари асосида тузилган.
тикланадиган энергия манбалари улуши эса 0,3%дан 4,7%га қадар ошган (9.2.3-расм). Бу даврда мамлакатда муқобил энергия манбалари ҳисобидан ишлаб чиқарилган электрэнергия миқдори 48,8 ТВт-соатдан 732,3 ТВт-соатга ёки ўн беш бараварга ошди. Хитойда 2019 йилда электрэнергия ишлаб чиқариш таркибида жами тикланадиган энергия манбалари улуши 9,8%, шу жумладан шамол энергияси улуши 5,4%, қуёш энергияси улуши эса 3,0%ни ташкил этди (9.2.4-расм).