Хажибакиев шухрат хужаёрович

9.2.5-расм. Хитойда электрэнергия ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган энергия истеъмоли таркибининг ўзгариши, %²⁷⁴

Хитой ҳукумати маълумотларига кўра, 2025 йилга қадар мамлакатда қуёш ва шамол электрстанцияларининг ўрнатилган қувватлари 1000 ГВт дан, улар томонидан ишлаб чиқариладиган электрэнергия миқдори эса 2000 ТВт- соатдан ошиб кетиши мумкин. Бу эса Россия энергия тизимларида бир йилда ишлаб чиқариладиган энергия миқдоридан икки баравар кўп энергия ишлаб чиқариш, деганидир (9.2.1-жадвал).

Below 2 C сценарийси муаллифларининг ҳисоб-китобларига мувофиқ, Хитой энергетика тизими таркибининг ўзгариши 2050 йилга бориб 2018 йилга




²⁷⁴ China Renewable Energy Outlook 2019 (CREO 2019), China National Renewable Energy Centre, October 2019, p. 18.
нисбатан бир бирлик электрэнергия қийматининг 20%га арзонлашишига олиб келади.
Транспорт. Хитойнинг жадал суръатларда ўзгараётган транспорт модели “яшил иқтисодиёт” стратегиясининг муҳим йўналишларидан бири ҳисобланади. Хитой тезюрар темир йўллар тармоғи, метро тизими ва электромобиллар сонининг ўсиш муръатлари бўйича жаҳонда етакчи мавқега эга. Жаҳон банки маълумотларига кўра, 2019 йилда Хитойда ишга туширилган тезюрар темир йўллар тармоғи 30 000 километрга етди. Бундан ташқари мамлакатда электромобиллар савдоси 2017 йилдаёқ 500 минг донадан ортиб кетди. Бу кўрсаткич АҚШ ва Европада 200 минг дона атрофида сақланиб қолмоқда. Хитойда 300 миллиондан ортиқ автомобиллар рўйҳатдан ўтказилган. Шунингдек, 2050 йилга қадар йўловчи ташийдиган автомобил транспорти тўлиқ электрлаштирилади ва электромобиллар сони 400 миллиондан ошиб кетади.

9.2.1-жадвал Хитойда тикланадиган энергия ишлаб чиқариш қувватларини ўрнатиш ва электрэнергия ишлаб чиқариш истиқболлари

Мақсадли кўрсаткичлар		14-беш йиллик	15-беш йиллик	16-беш йиллик
Тикланадиган	Жами	1481	2718	4108
	Гидро	386	438	455
энергия ишлаб
	Шамол	507	1109	1763
чиқариш
	Қуёш (фотоэлектрик)	532	1109	1825
қувватларини
	Қуёш (иссиқлик энергияси)	4	9	11
ўрнатиш, ГВт
	Биомасса энергияси	51	54	54
Тикланадиган	Жами	3662	6416	9308
	Гидро	1397	1576	1625
энергия манбалари
ҳисобидан	Шамол	1347	3160	5053
электрэнергия	Қуёш (фотоэлектрик)	694	1448	2393
ишлаб чиқариш,
	Қуёш (иссиқлик энергияси)	11	22	28
ТВт-соат
	Биомасса энергияси	214	210	210

Урбанизация. Прогнозларга мувофиқ Хитойда шаҳар аҳолиси улуши 2050 йилга қадар 60%дан 80%гача кўпаяди. Бу борадаги муҳим жиҳат мамлакатда янги шаҳар модели – эко-шаҳарлар тизимини жорий этишга алоҳида эътибор қаратилаётганлиги билан боғлиқ. Бундай шаҳарлар юқори энергия самарадорликка эгалиги билан бир қаторда жамоат транспорти тармоғининг ривожланганлиги, уй-жойларни қуришда яшил зоналарни оптимал жойлаштирилганлиги билан ажралиб туради. Пекин шаҳрининг жанубида жойлашган йўлдош шаҳар Сюнъанъ шундай шаҳарлар қаторига киради. Тяньцзинь ва Хайнань каби эко-шаҳарлар эса экологияга зарар келтирувчи транспорт воситаларидан бутунлай воз кечмоқчи. Хитойда яқин истиқболда 250 дан ортиқ эко-шаҳарлар барпо этиш режалаштирилган.
Хитой яқин истиқболда жаҳонда барқарор ривожланишни “яшил иқтисодиёт” тамойиллари асосида таъминлаш тенденцияларини белгилаб берадиган мамлакатга айланиши шубҳасиз.

3.