Хамидов халқаро маркетинг

Horijiy
bozor
1


Horijiy
bozor
2

Maxalliy
bozor *
\
Глобал бозор тушунчаси. Компания бутун дунёни бозор, ўзи ва унинг маркетинг фаолияти глобал деб билади. Жаҳон бозорига кенг миқёсда киришни таъминлаш учун компания ишончли сифат стандарт маҳсулотини ишлаб чиқади ва унга киришда маълум стратегияларни қўллашни мақсад қилади.

1. 
   расм. Ҳорижий ва махаллий бозорлар орасидаги муносабат
   

Халқаро Маркетинг бозорни бутун бир яхлит тизим, глобал бозор сифатида ўрганади. Шу билан бир вақтда, глобал бозорнинг қисмлари бўлган минтақавий, ҳудудий бозорларни фарқлаш, улардаги
ўзгаришларни таҳлил қилиш, ҳар бир бозорнинг мавжуд структурасини ўрганиш каби вазифаларни бажаради. Бир ҳудудаги мавжуд шарт- шароитлар бошқаларига нисбатан фарқ қилиши шубҳасиз. Масалан Ўзбекистон учун Россия, Қозоғистон ва Ўрта Осиё бозорлари билан, Европа ва Яқин Шарқдаги мавжуд бозор катта тафовутларга эга. Бу бозорга киришдаги талаблар, мавжуд тўсиқлар, мураккабликлар, давлатлар томонидан илгари суриладиган қоидалар асосида шаклланади.

2. 
   Халқаро маркетингнинг вазифаси, функциялари, тамойиллари ва мақсадлари
   

Халқаро маркетингнинг функциялари компаниянинг халқаро маркетингга ўтиш босқичига ва унинг мақсадларига боғлиқ ҳолда белгиланади. Халқаро маркетингни ўрганиш энг муҳим вазифалардан бири бўлиб, унинг мақсади товарлар (хизматлар) маркетингига таъсир этувчи барча омилларни илмий таҳлил қилишдир. Маркетинг тадқиқоти олиб борилишида ушбу саволлар ўз жавобини топиши мақсад қилинади: ким, нима, қачон, қаерда, қандай қилиб? Бундан ташқари, “Бозорни ўрганиш” (маркетинг тадқиқотлари) ва “Маркетинг тадқиқоти” (маркетинг тадқиқотлари) атамалари, шунингдек тегишли атамалар халқаро маркетингга - “Халқаро бозор тадқиқотлари” ва “Халқаро маркетинг тадқиқотлари” га ажратиб ўрганилади¹⁴.
Умуман олганда, халқаро маркетингнинг функциялари мажмуи - бу ташқи муҳитни ҳисобга олган ҳолда бозор (ёки бозорнинг бир қисми) эҳтиёжларини қондириш учун ишлатиладиган ўзаро боғлиқ элементлар тўплами.
Ички бозорнинг назорациз элементлари: сиёсий тизим, ҳуқуқий тизим, иқтисодий тизим, рақобат. Булар компаниянинг ташқи бозори миллий бозор билан боғлиқ бўлган элементлардир. Бироқ, уларнинг ўзгариши компаниянинг халқаро фаолиятига таъсир қилиши мумкин (масалан, божхона тарифларини жорий қилиш ёки ташқи иқтисодий фаолиятга давлат монополияси). Ташқи бозорнинг назорациз элементлари: сиёсий тизим, ҳуқуқий тизим, иқтисодий тизим, рақобат, маданий муҳит, географик омиллар, технология даражаси, тақсимлаш таркиби ҳисобланади.
Компания томонидан бошқариладиган элементлар: товарлар (хизматлар), уларнинг нархлари ва реклама, сотишни рағбатлантириш усуллари, уларни ташқи бозорларга олиб чиқиш усуллари, маҳсулот (товар, хизмат) тарқатиш каналлари.
Адабиётларда маркетинг аралашмаси элементларининг турли хил рўйхатлари келтирилган, уларнинг сони 4 дан 16 гача. Маркетинг аралашмаси элементлари бир-бири билан чамбарчас боғланганатроф- муҳит ва у билан барқарор мувозанатда бўлиши керак. Нотўғри ишлаб чиқилган маркалаш комплекси ишламай қолишига олиб келади. Мураккаб маркетингни тўғри шакллантириш учун олдиндан жиддий тадқиқотлар олиб боринг.
Халқаро маркетингнинг мақсади компания учун иқтисодий қулай шароитларда ташқи бозорда истеъмолчилар талабини қондиришдир ва бу ҳам компаниянинг халқаро маркетингга ўтиш босқичига боғлиқ.

1. 
   жадвал.