Hans Kelzen dаvlаt vа huquqning umumiy nаzаriyasi general theory of law and state

Hokimiyat bo’linishi

Hokimiyat bo’linishi konsepsiyasi
Qonunchilikdagi sud nazorati – hokimiyatlar bo’linish prinsipini yaqqol namunasi. Bu prinsip AQSH Konstitutsiyasida mavjud bo’lib, demokratiyaning elementi hisoblanadi. Bu prisnsip AQSH Oliy sudi tomonidan quyidagicha ifodalangan: hokimiyatlar bo’linishi prinsipi uchta katta guruhga bo’lingan bo’ib qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatiga bo’linadi. Bu funksiyadagi har bir hokimiyat mustaqil faoliyat yuritishi kerak va ularning faoliyat yo’nalishi ajralgan va aniq bo’lishi kerak. Ushbu tizimni muvaffaqiyatli ishlashi uchun odamlar har biri bog’inga ishonishlari lozim va har bir bog’in bir-birini ishlariga aralashmasligi kerak, har bir bo’g’in qonun bo’yicha tashkil etilishi, huquqlari va vakolat doirasi belgilab qo’yilishi shart.

“Hokimiyatlar bo’linishi prisnsipi” tushunchasi siyosiy tashkilot prinsipi ma’nosini anglatadi. Bu taxmin shuni anglatadiki, uchta katta vakolatga ega bo’lgan tashkilot, davlatning uchta katta funksiyalarini bir-biri bilan kelishib, mustaqil, chegaralangan holda bajarishi mumkin. lekin, bu taxmin dallilarga asoslanmagan edi. Biz guvohi bo’lganimizdek, uchta emas. Aksincha ikkita asosiy funksiya mavjud qonunni yaratish va qo’llash(ijro etish). Bundan tashqari, qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat funksiyasini chegarasini, bir-biridan ajratib turuvchi tomonlarini aniqlashni imkoni mavjud emasligi – (tor ma’noda) idealizmda ko’rish mumkin. Sababi davlat tomonidan chiqarilgan va ijro etilgan aktlarning ko’pchiligi doimiylik emas balki, bir martalik ahamiyat kasb etgan. Bitta organni ham qonun chiqarishi ham ijro etishini iloji yo’q, chunki, bitta organ ikkita funksiyani birdaniga va mukammal bajara olmaydi. Ushbu vazifani faqat ayrim organlar bajarishi mumkin, ularni qonun ijodkorligi tor ma’no kasb etadi, ushbu organlar o’z ishini muvofiqlashtirish uchun qonun chiqaradi va ushbu qonunni o’zi ijro etadi.