Hans Kelzen dаvlаt vа huquqning umumiy nаzаriyasi general theory of law and state

Oddiy va murakkab organ
Alohida shaxslaning harakati tomonidan bajariladigan va bir necha shaxslarning harakati tomonidan bajariladigan funksiyalarga qarab, organlar oddiy va murakkabga bo’linadi. Boshqa shaxslarning harakati bilan faoliyat yurituvchi shaxslarning faoliyati butun funksiylarni belgilashi bu to’la bo’lmagan organ. Butun funksiya to’la bo’lmagan funksiyalardan yig’iladi. To’la bo’lmagan funksiyalar butun funksiyaga ikki turli usul bilan kirib ketadi. To’la bo’lmagan organning harakatlari bir hil hamda turli-xil mazmunga ega. Qo’sh hokimiyatchilik bir xil mazmunga ega ikki harakatni jamlovchi funksiyaga misol. Qo’sh hokimiyatda davlatning siyosiy jihatdan muhim harakatlari umumiy ikki organ tomonidan bajariladi.Spartada misol uchun ikki qurol, Rimda ikki konsul. Bir xil mazmunga ega ikki harakatni tashkil etgan qonun chiqaruvchi funksiya parlamentning funksiyasidir. Konstitutsiya parlament qarori qachonki davlat boshlig’i rozi bo’lsagina qonun bo’lishini shart qilib qo’yadi. Davlat boshlig’ining roziligi parlamentning qarori bilan bir xil mazmunga ega. Qonuning mazmuni ikkala organ irodasining maqsadidir.

Bir funksiya ikkita to’la bo’lmagan faoliyatni o’z ichiga olishi mumkin. Prototip kollegial organ deb nomlanadigan. Misol uchun parlament va sud. Parlament norma yaratuvchi funksiyani bajaruvchi kollegial organ. Kollegial organning faoliyatiga ko’ra prinsiplar yakdillik va ko’pchilik.

Turli mazmunga ega faoliyatning tashkil etuvchi funksiyaga o’ziga xos misol bu kostitutsiyaviv monarxiyada qonun chiqarish jarayoni. U quyidagi turli xil bosqichlardan iborat: 1) hukumat yoki parlament a’zolari tomonidan ilgari surilgan tashabbuskorlik harakati. 2) ikki palataning ayni bir xil qarori.3) monarxning roziligi. 4) hukumat yoki davlat boshlig`i ishonch bildirgan konstututsiyaga ko’ra tayyorlangan parlamentning qarorini matbuotda e’lon qilinishi, nihoyat bechinchisi, konstitutsiyada ko’rsatilgan yo’l bilan monarx ma’qullagan qarorning nashr etilishi.