Hayot faoliyati xavfsizligi

bet	2/6
Sana	01.11.2017
Hajmi	0.62 Mb.
	#19134

1 2 3 4 5 6

MUAMMOLI MASALA

1-masala

5 yoshdagi qizchani ko‘chada it tishlab oldi. Ko‘rik o‘tkazilganda o‘ng oyoqning

tizzaosti chuqurchasi sohasidagi jarohat 4x4 sm kattalikda bo‘lib, jarohatning

chetlari notekis, undan yorqin qizil rangdagi qon oqmoqda. Jarohat turini, qon

ketish tipini aniqlang va birinchi yordam ko‘rsatish tartibini ko‘rsating.

2-masala

YTH paytida mototsikl haydovchisi qorin sohasiga kuchli zarba oldi. Ko‘rik

o‘tkazilganda qorin sohasiga kuchli og‘riq paydo bo‘layotganligiga shikoyat qildi.

Teri oqargan, kul rang tusda, sovuq, yopishqoq ter bilan qoplangan. Tomir urishi

kuchsiz, qiyinchilik bilan aniqlanadi. Baxtsiz hodisa turini ko‘rsating hamda

birinchi yordam ko‘rsatish tartibini yozib bering.

3-masala

Kiyimi o‘tkir buyum parchasi bilan teshilgan va qon bilan ozgina ivigan

joyda o‘ng kurakosti sohasida og‘riqlarga shikoyat qiladi. Tomir urishi tezlashgan.

O‘rmon-botqoqlik joy. Havo harorati +8

S. Xatti-harakatni boshlang!

4-masala

Jarohatlanuvchi sonidagi jarohatni bog‘ladi. Bog‘ich va kiyimlarga qon ko‘p

singigan. Havo harorati +40

S. Xatti-harakatni boshlang!

BIRLAMCHI KO‘RIKNI O‘TKAZISH QOIDALARI VA TARTIBI

Ma’ruza mashg‘uloti texnologiyasi

Vaqti: 1 soat

Talabalar soni: guruh

O‘quv mashg‘ulotining shakli

Ma’ruza mashg‘uloti

Ma’ruza mashg‘uloti rejasi

Terminal holatlar

O‘lim va uning turlari

3. DRABC haqida tushuncha

O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: talabalarga terminal holatlar, yuz berishi

mumkin bo‘lgan o‘lim turlari va favqulodda vaziyat yuz bergan joyda birlamchi

tekshiruv o‘tkazish yo‘llarini o‘rgatish

Pedagogik vazifalar



Talabalarga terminal holatlar

haqida tushuntiradi



Klinik, biologik va sotsial o‘lim

haqida ma’lumot beradi



Birlamchi tekshiruv (DRABC)

o‘tkazishni o‘rgatadi

O‘quv faoliyatining natijalari

Talaba:



Terminal

holatlar

haqida

tushununchaga ega bo‘ladi



Klinik, biologik va sotsial

o‘limni bir-biridan farqlashni

o‘rganadi



Jarohatlanganlarni

birlamchi

tekshiruvdan

o‘tkazish

qoidalarini o‘zlashtirib oladi

O‘qitish usullari

Tasniflash, bumerang, Venn

diagramma-si, taqdimot

O‘qitish vositalari

Doska, bo‘r, tarqatma material,

proektor, kompyuter, A3 qog‘oz va

marker

O‘qitish shakllari

Guruhda ishlash

O‘qitish sharoitlari

Texnik ta’minlangan va ma’ruza

uchun mo‘ljallangan auditoriya

Ma’ruza mashg‘ulotining texnologik xaritasi

Bosqichlar

Vaqti

Faoliyat mazmuni

O‘qituvchi

Talaba

1- bosqich

Kirish

(10 minut)

1.1.O‘quv

mashg‘ulotining

mavzusi,

maqsadi,

rejalashtirilgan natijasi va

uni o‘tkazish rejasini aytadi

1.2.

Mashg‘ulot munozara

ko‘rini-shida

o‘tishini

aytadi

1.1. Diqqat bilan tinglaydi va

yozib oladi

2-bosqich

Bilimlarni

faollashtirish

(20 minut)

2.1. Mavzu bo‘yicha tasniflash

usulini o‘tkazadi

2.1. Birma-bir doskaga chiqib,

o‘z fikrlarini yozadilar

3-bosqich

Asosiy

(110 minut)

3.1. Talabalarni 4 guruhga

ajratadi va har bir guruhga

alohida mavzuchalar tarqatadi

(2 ilova)

Vazifani bajarishda qo‘shimcha

material

adabiyotlardan

foydalanish mumkinligini aytib

o‘tadi

3.2.

Mavzu

qay

darajada

o‘zlashtirilganligi

Venn

diagrammasi orqali nazorat

qilinadi (3 ilova)

3.3. Prezintatsiyalarni taqdim

etishlarini

taklif

etadi

munozarani shakllantiradi

(4 ilova)

3.1. Mayda guruhlar bilan

ishlashga o‘rganadilar.

3.2. O‘z olgan bilimlarini

mustahkamlaydilar va bilish

darajalarini

aniqlashni

o‘rganadilar.

3.3. Taqdimot va munozarani

o‘rganib, kerakli joylarini

yozib oladilar.

4-bosqich

YAkuniy

(20 minut)

4.1. Ishga yakun yasaydi.

Talabalar

bilan

mavzu

yuzasidan

savol-javoblar

o‘tkazadi.

4.1. Tinglaydilar va savol

beradilar

2 ilova

1-guruh

Terminal holatlar

Terminal holat–bu hayot bilan o‘lim orasidagi chegaradir. U bir necha

darajadan iborat:

Predagoniya

Agoniya.

O‘lim.

O‘limning ham bir necha turi mavjud:



Klinik o‘lim



Sotsial o‘lim



Biologik o‘lim

Klinik o‘limning asosiy belgilari:



YUrak urishdan to‘xtagan



Nafas olish belgilari yo‘q



Behushlik

Klinik o‘lim o‘rtacha 3-5 minut davom etadi. Bu vaqt 1-2 minutgacha

qisqarishi yoki 10-15 minutgacha uzayishi mumkin.

Klinik o‘limning qo‘shimcha belgilari:



Qorachiqning kengayishi



Teri qoplamalarining oqarishi



Reflekslarning yo‘qolishi

Sotsial o‘limda bosh miya hujayralari o‘lishi, yurak-o‘pka faoliyati tiklanishi

mumkin.

Biologik o‘lim – orqaga qaytarib bo‘lmaydigan protsessdir.

Belgilari:



YOrug‘likka javob reaksiyasi yo‘q



Qorachiq torayadi



Nafas va puls yo‘q



Murda dog‘lari paydo bo‘ladi

2-guruh

Jarohatlangan va og‘ir shikastlangan bemorlarni birlamchi ko‘rikdan o‘tkazish

(DRABC)

D – jabrlanuvchi va yordamchini zararsizlantirish.

Bunda voqea sodir bo‘lgan joyning xususiyatlaridan kelib chiqqan holda

harakat qilinadi. Agar qishning issiq kuni bo‘lsa, jabrlanuvchining nafas yo‘llarini

bo‘shatish maqsadida yoqasi bo‘shatiladi, ustki qalin kiyimlari echib tashalnadi.

Xuddi shunday yordam beruvchi ham o‘ziga qulay holat yaratish maqsadida

kiyimlarini engillatib, shundan so‘nggina birinchi yordam ko‘rsatishga kirishadi.

R – es–hushini tekshirish (peshonaga bir qo‘limizni qo‘yib, 2-nchi qo‘limiz

bilan elkasiga urib ko‘ramiz va biror narsa so‘raymiz).

Zararlangan inson qattiq jarohat tufayli xushdan ketishi yoki o‘ta xolsizlik

sababli ko‘zi yumuq xolda yotishi, shu bilan o‘zini xushdan ketganday tutishi

mumkin. SHuning uchun jabrlanganning es-xushini aniqlash maqsadida bir qo‘lni

bemor peshonasiga qo‘yib turgan holda savol beriladi. Agar bemor xushida bo‘lsa,

u xolda peshonasi harakatga keladi va biz buni qo‘limiz bilan sezamiz.

A – Nafasni tekshirish (ko‘raman, eshitaman, sezaman).

Bunda ko‘zimiz bilan jabralnuvchining ko‘krak qafasi harakatlanayotganini

ko‘ramiz.

Bemorning burniga quloq tutib, nafas shovqinini eshitamiz.

Qo‘limizni bemorning ko‘krak qafasi ustiga qo‘yib, bemorning nafas

olayotgan yoki olmayotgani ni sezamiz. Sog‘lom odam 1 daqiqada 16-20 ta nafas

oladi.

V – nafas yo‘llari ochiqligida (qo‘lni bo‘yin orqasidan o‘tkazib, o‘ng qo‘l

bilan pastki jag‘ yuqoriga va orqaga tortiladi). Og‘izni yot narsalardan tozalab,

yoshidan qat’iy nazar 2 marta sinov nafas beriladi.

S – bemorning tomir urishi (puls) ni tekshirish. Buning uchun

jabrlanuvchining bilak va uyqu arteriyalaridagi tomir urishi tekshiriladi. Sog‘lom

odamning tomiri 1 daqiqada 70-80 tagacha uradi.

3-guruh

4-guruh

Жабрланувчини эс-ҳуши жойидалигинианиқланг

Сизга ёрдам керакми? деб сўранг”

Чапак чалинг

Беморни трапециясимон мускулини қисинг

Бошини орқага эгиб, иягини кўтаринг

5секундда нафасни аниқланг

Катталарда ЎЮР ўтказиш.

Баланд овоз билан отини айтиб чақиринг

Эҳтиёткорлик билан орқасига айлантиринг

Бошини орқага эгиб иягини кўтаринг

5секудда нафасни аниқланг

Оғиз-бурунни қамраб олинг

Ҳаво ҳисобига кўкрак қафасини кузатинг

Болаларда ЎЮР ўтказиш.

3 ilova

4 ilova

Т

Т

ерминал

ерминал

ҳолатлар

ҳолатлар



Терминал

ҳолат

–

бу

ҳаёт

билан

ўлим

орасидаги

чегарадир

бир

неча

даражадан

иборат



Предагония



Агония



Ўлим

ЎЛИМ

ТУРЛАРИ



Ўлимнинг

бир

неча

тури

мавжуд

–

Клиник

ўлим

–

Социал

ўлим

–

Биологик

ўлим

Клиник

Клиник

ўлим

ўлим

Асосий

белгилари



Юрак

уришдан

тўхтаган



Нафас

олиш

белгилари

йўқ



Беҳушлик



Клиник

ўлим

ўртача

минут

давом

этади

Бу

вақт

минутгача

қисқариши

ёки

минутгача

узайиши

мумкин

Қўшимча

белгилари

:





Қорачиқнинг

кенгайиши



Тери

қопламаларининг

оқариши



Рефлексларнинг

йўқолиши

Социал

Социал

ўлим

ўлим



Социал

Социал

ўлимда

ўлимда

бош

мия

ҳужайралари

ўлиши

юрак

ўпка

фаолияти

тикланиши

мумкин

Биологик

Биологик

ўлим

ўлим

Биологик

Биологик

ўлим

ўлим

–

–

орқага

қайтариб

бўлмайдиган

процессдир

Белгилари

:





Ёруғликка

жавоб

реакцияси

йўқ



Қорачиқ

тораяди



Нафас

ва

пульс

йўқ



Мурда

доғлари

пайдо

бўлади

DRABC



D

D

–

жабрланувчи

ва

ва

ёрдамчини

ёрдамчини

зарарсизлантириш





R

–

эс

–

ҳушини

текшириш

(

пешонага

бир

қўлимизни

қўйиб

нчи

қўлимиз

билан

елкасига

уриб

кўрамиз

ва

бирор

нарса

сўраймиз





A

–

Нафасни

текшириш

(

кўраман

эшитаман

сезаман





В

–

нафас

йўллари

очиқлигида

(

(

қўлни

қўлни

бўйин

орқасидан

ўтказиб

ўнг

қўл

билан

пастки

жағ

юқорига

ва

орқага

тортилади



С

С

–

беморнинг

томир

уриши

(

пульс

)

ни

текшириш

SAVOLLAR

1. SHikastlanganlarni qidirish va ularni qutqarish uchun qaysi xizmatni

chaqirish lozim?

2. Birinchi tibbiy yordam nima?

3. Hayot alomatlari qanday aniqlanadi?

4. O‘lim alomatlari va uning farqlarini sanab bering.

5. Tez tibbiy yordamni chaqirish signali

6. YUrak to‘xtaganda jonlantirish usullarini ko‘rsating

7. Asfiksiya nima?

8. Quyidagi holatlarning qaysi birida reanimatsiya tadbirlari o‘tkazilmaydi ?

9. Tibbiyot olamining dahosi

YURAK -O‘PKA REANIMATSIYASI.

YUQORI NAFAS YO‘LLARINING O‘TKAZUVCHANLIGINI TIKLASH

Ma’ruza mashg‘ulot texnologiyasi

Vaqti: 2 soat

Talabalar soni: guruh

O‘quv mashg‘ulotining shakli

Ma’ruza mashg‘uloti

Ma’ruza mashg‘uloti rejasi

YUrak-o‘pka reanimatsiyasi

Nafas

yo‘llari

o‘tkazuvchanligini

buzilishi

sabablari va belgilari

O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: talabalarga yurak-o‘pka reanimatsiyasi hamda

nafas yo‘llari o‘tkazuvchanligini buzilishi sabablari va belgilarini o‘rgatish

Pedagogik vazifalar



Talabalarga yurak-o‘pka

reanimatsiyasi haqida tushuncha

beradi



Nafas yo‘llari o‘tkazuvchanligini

buzilishi sabablari va belgilari

to‘g‘risida ma’lumot beradi

O‘quv faoliyatining natijalari

Talaba:



YUrak-o‘pka reanimatsiyasi

haqida tushunchaga ega bo‘ladi



Nafas yo‘llari

o‘tkazuvchanligini buzilishi

sabablari va belgilari

to‘g‘risida ma’lumotga ega

bo‘ladi

O‘qitish usullari

Tasniflash, bumerang, taqdimot,

muammoli masala

O‘qitish vositalari

Doska, bo‘r, tarqatma material,

proektor, kompyuter

O‘qitish shakllari

Guruhda ishlash

O‘qitish sharoitlari

Texnik ta’minlangan va ma’ruza

uchun mo‘ljallangan auditoriya

Ma’ruza mashg‘ulotining texnologik xaritasi

Bosqichlar

Vaqti

Faoliyat mazmuni

O‘qituvchi

Talaba

1- bosqich

Kirish

(10 minut)

1.2.O‘quv

mashg‘ulotining

mavzusi,

maqsadi,

rejalashtirilgan natijasi va

uni o‘tkazish rejasini aytadi

1.2.

Mashg‘ulot munozara

ko‘rinishida o‘tishini aytadi

1.1. Diqqat bilan tinglaydi va

yozib oladi

2-bosqich

Bilimlarni

faollashtirish

(20 minut)

2.1. Mavzu bo‘yicha asosiy

tushunchalarga ta’rif berishni

taklif qiladi va shu asosida

Esse usulini o‘tkazadi (1 ilova)

2.1. Birma-bir doskaga chiqib,

o‘z fikrlarini yozadilar

3-bosqich

Asosiy

(110 minut)

3.1. Talabalarni 5 guruhga

ajratadi va har bir guruhga

alohida mavzuchalar tarqatadi

(2 ilova)

Vazifani bajarishda qo‘shimcha

material

adabiyotlardan

foydalanish mumkinligini aytib

o‘tadi

3.2. Prezintatsiyalarni taqdim

etishlarini

taklif

etadi

munozarani shakllantiradi

(3 ilova)

3.1. Mayda guruhlar bilan

ishlashga o‘rganadilar.

3.2. Taqdimot va munozarani

o‘rganib, kerakli joylarini

yozib oladilar.

4-bosqich

YAkuniy

(20 minut)

4.1. Ishga yakun yasaydi va

talabalarga

muammoli

masalalar tarqatiladi (4 ilova)

4.1.

Tinglaydilar

masalalarni echadilar

1-ilova

Download 0.62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6