Hayot faoliyati xavfsizligi
Glossariy Nafas etishmasligi
Download 0.62 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Birlamchi ko‘zdan kechirish
- Бўғилган беморларга биринчи ёрдам кўрсатишни ҳамма билиши мумкин, агарда.....
- 3-guruh Nafas yo‘llari o‘tkaza olmasligining sabablari
- Bo‘g‘ilishning eng tarqalgan sabablari quyidagilardan iborat
- 4 guruh Bo‘g‘ilishning oldini olish
- 5 guruh Bo‘g‘ilish belgilari va alomatlari
- Глоссарий
- Нафас йўллари тутилиши
- Нафас йўллари ўтказа олмаслигининг сабаблари
- Бўғилишнинг энг тарқалган сабаблари қуйидагилардан иборат
- MUAMMOLI MASALA 1 masala
- TAYANCH–HARAKAT APPARATINING MEXANIK SHIKASTLANISHLARI
- Скелет, синиш нима скелет
- Glossariy
- Юмшоқ тўқималар, юмшоқ тўқималарнинг жароҳатланиши, биринчи тиббий ёрдам нима
- ОЧИҚ СИНИШ ЁПИҚ СИНИШ
Glossariy Nafas etishmasligi – nafas olish faoliyati buzilgan xolat. Nafas to‘xtashi –nafas olish faoliyati to‘xtagan xolat. Nafas yo‘llari tutilishi –nafas yo‘llarining tutilib, o‘pkaga havo o‘tishiga to‘sqinlik qiladi.
–jabrlanuvchi kishiga tez yordam kelguncha ko‘rsatiladigan yordam .
- jabirlanuvchinig hayotiy muxim funksiyalarini mavjudligini va holatini tekshirish.
-burun va og‘izdan o‘pkagacha bo‘lgan havo yo‘li. 2-ilova 1-guruh
Жабрланувчини эс-ҳуши жойидалигинианиқланг Сизга ёрдам керакми? деб сўранг
Беморни трапециясимон мускулини қисинг
Бошини орқага эгиб, иягини кўтаринг 5секундда нафасни аниқланг
Катталарда ЎЮР ўтказиш. Бўғилган беморларга биринчи ёрдам кўрсатишни ҳамма билиши мумкин, агарда..... 24
2-guruh
3-guruh Nafas yo‘llari o‘tkaza olmasligining sabablari Nafas yo‘llarining o‘tkaza olmasligi tilning ichga botishi yoki jarohat yoxud allergiyaning og‘ir xili natijasida og‘iz bo‘shlig‘i va tomoq to‘qimalarining shishib qolishi okibatida yuz beradi. Hushsiz holatdagi kishilarda bunga sabab ko‘pincha til bo‘lib, u tomoqning ichiga kirib qoladi va o‘pkaga havo o‘tishini to‘sib qo‘yadi. Nafas yo‘llarining o‘tkaza olmay qolishiga sabab ularga yot jismlar, masalan, ovqat, kichik o‘yinchokdar yoki kusiq, shilimshiq, qon yoki so‘lak kabi suyuq moddalarning kirib qolishidir. Bu holat bo‘g‘ilish deyiladi. YOt jismlar nafas yo‘llarining tomoqdan tortib o‘pkagacha bo‘lgan istalgan joyida tiqilib qolishi mumkin.
Баланд овоз билан отини айтиб чақиринг Эҳтиёткорлик билан орқасига айлантиринг
5секудда нафасни аниқланг
Оғиз-бурунни қамраб олинг Ҳаво ҳисобига кўкрак қафасини кузатинг
Болаларда ЎЮР ўтказиш. 25
Bo‘g‘ilishning eng tarqalgan sabablari quyidagilardan iborat: • ovqatning katta bo‘lakchasini yaxshilab chaynamasdan yutib yuborishga urinish; • ovqatgacha yoki ovqatlanish vaqtida spirtli ichimliklarni juda ko‘p iste’mol kilish. Alkogol qusish refleksini bo‘shashtiradi va ovqat tiqilishi ehtimolini oshiradi; • tish protezlari ovqat yutish oldidan yaxshi chaynalganligini sezishga xalaqit beradi; • ovqatlanish vaqtida kizg‘in gaplashish va kulish yoki shoshilib ovqat eyish; • og‘izda ovqat yoki yot jismlar borligida yurish, o‘ynash yoki chopish.
Tili ichga botishi natijasida xushsiz bo‘lgan jabrlanuvchining bo‘g‘ilishini uni tiklanish holatida yotqizish yo‘li bilan bartaraf kilish mumkin. Ovqatlanish vaqtida ehtiyotkorlikka rioya kilinsa, bo‘g‘ilishning oldini olish mumkin. Kuyidagi tavsiyalarni nazarda tuting: • yutish oldidan ovkatni yaxshilab chaynang. Uni shoshmasdan eng. Hech nima bezovta qilmayotgan vaqtda ovqatlaning. Ovqat og‘zingizda turganda gapirmaslikka va kulmaslikka harakat qiling, • og‘izda ovqat borligida yurmang va boshqa jismoniy ishlar bilan mashg‘ul bo‘lmang, • yot jismlarni og‘izga olmang. Masalan, ruchka qopqog‘i yoki mixni og‘izga solmang. Go‘daklar va bolalar xavfli guruhga kiradi. SHuning uchun ota-onalar va qarovchilar quyidagi tavsiyalarga rioya kilishlari darkor: • bolalarni baland stul yoki xavfsiz o‘rindiqqa o‘tqazib, keyin ovqatlantiring. YOsh bolalarga qo‘lida yoki og‘zida ovqat borligida yurishga ruxsat bermang, • go‘daklar va bolalarni yumshoq ovqatlar bilan kam miqdorlarda ovqatlantiring. U ovqatlanayotganda doimo kuzatib turing, • bolaning yonida u og‘ziga solishi mumkin bo‘lgan mayda buyumlar yoki o‘yinchokdar bo‘lmasligini tekshiring, • havo sharlariga tegishga yo‘l qo‘ymang. CHunki agar shar yorilsa, bola o‘zi bilmagan holda sharning mayda bo‘lakchalarini yutib yuborishi mumkin. 5 guruh Bo‘g‘ilish belgilari va alomatlari 26
Katta yoshdagi jabrlanuvchi, odatda, bo‘g‘ilib qolganini imo-ishora bilan ko‘rsata oladi. Go‘daklar yoki bolalar to‘satdan nafas ololmasa, ehtimol, nimadandir bo‘g‘ilgan bo‘ladi. Bunday vaziyatda keyingi bo‘limda bayon etilgan tartibda yordam ko‘rsatishni boshlang. Agar siz nafas olishi aniq bo‘lmagan hushsiz kishini ko‘rib qolsangiz, uning bo‘g‘ilganligini bilmasangiz ham birinchi yordamni ko‘rsatishingiz mumkin. Bunday holatdagi barcha jabrlanuvchilarga birinchi yordam ko‘rsatishdagi boshlang‘ich harakatlar bir xil bo‘ladi. Siz o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi chog‘ida nafas yo‘llari o‘tkaza olmasligini tezda payqay olishingiz mumkin. CHunki havo ichkariga erkin o‘tmaganligidan ko‘krak qafasi ko‘tarilmaydi. Bunday vaziyatning bayoni ushbu bobda keltirilgan.
бузилган холат . Нафас тўхташи–нафас олиш фаолияти тўхтаган холат .
тутилиб , ўпкага ҳаво ўтишига тўсқинлик қилади .
келгунча кўрсатиладиган ёрдам . Бирламчи кўздан кечириш - жабирланувчиниг ҳаётий мухим функцияларини мавжудлигини ва ҳолатини текшириш . Нафас йўллари - бурун ва оғиздан ўпкагача бўлган ҳаво йўли .
Нафас йўлларининг ўтказа олмаслиги тилнинг ичга ботиши ёки жароҳат ёхуд аллергиянинг оғир хили натижасида оғиз бўшлиғи ва томоқ тўқималарининг шишиб қолиши окибатида юз беради . Ҳушсиз ҳолатдаги кишиларда бунга сабаб кўпинча тил бўлиб , у томоқнинг ичига кириб қолади ва ўпкага ҳаво ўтишини тўсиб қўяди . Нафас йўлларининг ўтказа олмай қолишига сабаб уларга ёт жисмлар , масалан , овқат
, кичик ўйинчокдар ёки кусиқ , шилимшиқ
, қон ёки
сўлак каби суюқ моддаларнинг кириб қолишидир . Бу ҳолат бўғилиш дейилади . Ёт жисмлар нафас йўлларининг томоқдан тортиб ўпкагача бўлган исталган жойида тиқилиб қолиши мумкин .
27
Бўғилишнинг энг тарқалган сабаблари қуйидагилардан иборат : • овқатнинг катта бўлакчасини яхшилаб чайнамасдан ютиб юборишга уриниш ; • овқатгача ёки овқатланиш вақтида спиртли ичимликларни жуда кўп истеъмол килиш . Алкоголь қусиш рефлексини бўшаштиради ва овқат тиқилиши эҳтимолини оширади ; • тиш протезлари овқат ютиш олдидан яхши чайналганлигини сезишга халақит беради ; • овқатланиш вақтида кизғин гаплашиш ва кулиш ёки шошилиб овқат ейиш ; • оғизда овқат ёки ёт жисмлар борлигида юриш , ўйнаш
ёки чопиш
4-ilova MUAMMOLI MASALA 1 masala Jabrlangan harakatsiz holatda yotibdi, chaqiriqqa javob bermaydi. Nafas olishi sezilmaydi. Bilagida va uyqu arteriyasida tomir urishi aniqlanmaydi. Xatti- harakatni boshlang! Javob: Klinik o‘lim. Birinchi yordam. 1.
Elkasiga sekin urib, “sizga nima bo‘ldi” deb so‘raladi. Agar javob bo‘lmasa uyqu arteriyasidan pul’sni tekshirish. 2.
3.
Qorachiqni yorug‘likka reaksiyasini tekshirish. 4.
Pul’s yo‘q, nafas yo‘q zudlik bilan janlantirish boshlash kerak. 5.
Sun’iy nafas “og‘izdan og‘izga” bevosita yurakni massaj qilish. 2 masala YOzning jaziramasida avtobusda ketayotgan ayolning rangi oqarib, xushidan ketdi, bunda u yuzaki nafas olardi va qon tomiri tez urardi. Baxtsiz hodisa turini ko‘rsating hamda birinchi yordam ko‘rsatish tartibini yozib bering. Javob: Ayolda oftob urishi. Birinchi yordam. 1. Toza havoga olib chiqish. 2. Bir vaqtning o‘zida tez yordamni chaqirish. 3. YUrak faoliyatini oshiruvchi dorilar berish. 4. Nashatir spirtida xo‘llangan paxta bilan chakkasini artish va hidlatish. 5. YUziga sovuq suv sepish. 6. Sovuq suv ichirish.
28
TAYANCH–HARAKAT APPARATINING MEXANIK SHIKASTLANISHLARI Ma’ruza mashg‘uloti texnologiyasi Vaqti: 2 soat Talabalar soni: Guruh O‘quv mashg‘ulotining shakli Amaliy mashg‘ulot Ma’ruza mashg‘uloti rejasi 2. Suyaklar sinishining turlari 3. Suyaklar sinishida birinchi tibbiy yordam. 4. YUmshoq to‘qimalar haqida tushuncha 5. YUmshoq.to‘qimalar jarohatlanishi turlari. 6. YUmshoq.to‘qimalar jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam (bog‘lamlar)
to‘qimalarning jarohatlanishi sabablari, ularning turlari, asoratlarini oldini olish va birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish yo‘llari bilan tanishtirish. Pedagogik vazifalar
1 kurs programmasini esga solish
Suyaklar tuzilishi haqida ma’lumot berish
Suyaklar sinishi va sinish turlarini tushuntirish
Suyaklar singanda birinchi tibbiy yordam usullarini o‘rgatish
tushuncha beradi.
YUmshoq to‘qimalarning jarohatlanish turlarini o‘rgatadi .
yordam ko‘rsatish usullarini tushuntiradi
O‘quv faoliyatining natijalari Talaba:
Maktab va 1 kurs predmetini yodga solishga harakat qiladi
tuzilishi haqida
ma’lumotga ega bo‘ladi
Sinish turlarini, ularni o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganadi
ko‘rsatish kerak ekanligini anglab etadi
YUmshoq to‘qimalar haqida
tushunchaga ega bo‘ladi.
YUmshoq to‘qimalar jarohatlanishi turlarini bilib oladi
ko‘rsatish kerak
ekanligini o‘rganadi O‘qitish usullari
O‘qitish vositalari Doska, bo‘r, tarqatma material, proektor, kompyuter, qog‘oz va qalam O‘qitish shakllari Guruhda ishlash O‘qitish sharoitlari Texnik ta’minlangan va ma’ruza uchun mo‘ljallangan auditoriya
29
Ma’ruza mashg‘ulotining texnologik xaritasi Bosqichlar Vaqti Faoliyat mazmuni O‘qituvchi Talaba
1- bosqich Kirish
(10 minut) 1.3.
O‘quv mashg‘ulotining mavzusi, maqsadi, rejalashtirilgan natijasi va uni o‘tkazish rejasini aytadi 1.2. Mashg‘ulot munozara ko‘rini- shida o‘tishini aytadi 1.1. Diqqat bilan tinglaydi va yozib oladi 2-bosqich Bilimlarni faollashtirish (20 minut) 2.1. Mavzu
bo‘yicha asosiy
tushunchalarga ta’rif berishni taklif qiladi va shu asosida aqliy xujum o‘tkazadi (1 ilova) 2.1. Birma-bir doskaga chiqib, o‘z fikrlarini yozadilar 3-bosqich Asosiy (110 minut) 3.1. Talabalarni 3 guruhga ajratadi va har bir guruhga alohida mavzuchalar tarqatadi (2 ilova) Vazifani bajarishda qo‘shimcha material va adabiyotlardan foydalanish mumkinligini aytib o‘tadi 3.2.
Prezintatsiyalarni taqdim
etishlarini taklif etadi va munozarani shakllantiradi (3 ilova)
3.1. Mayda guruhlar bilan ishlashga o‘rganadilar. 3.2. O‘z olgan bilimlarini mustahkamlaydilar va bilish darajalarini aniqlashni o‘rganadilar. 3.3. Taqdimot va munozarani o‘rganib, kerakli joylarini yozib oladilar. 3.4. Bemor, vrach va ekspert vazifasini bajarish bilan birga o‘zlarini bilim doiralarini kengaytiradilar 4-bosqich YAkuniy (20 minut) 4.1. Ishga
yakun yasaydi
va talabalarni baholash maqsadida Q.Q.Q. usulini qo‘llaydi (4 ilova)
4.1. Tinglaydilar va savol beradilar
30
1 ilova
скелет Бош
суяги Умурт-
қа по- ғонаси
Кўкрак қафаси
Қўл скелети
Оёқ скелет
и 7 та
бўйин 5 та
бел 4-5 та
дум 12 та
кўкрак 5 та
думға за
Мия қисм
и Юз
қисм чакка
пешо на
тепа энса
сон Катта
болдир Кичик
болдир Оёқ
кафти Елка
камари Билак
Тирсак кафт
12 та умуртқа
12 жуфт қовурға
тўш курак
ўмров елка
31
qo‘yish
Travmatikshok – jarohat oqibatida shok holatining kelib chiqishi
Юмшоқ тўқималарнинг жароҳатла- ниши Тери
жароҳатла- нитши
Пай жароҳат-
ланиши Мускул
жароҳат ланиши
кетиши санчилган Эзилган Лат еган чопилган Тишлан-
ган узилган
Йиртил- ган
чўзилган Чўзилиш
узилиш эзилиш
Учиши Юмшоқ тўқималар, юмшоқ тўқималарнинг жароҳатланиши, биринчи тиббий ёрдам нима? 32
2 ilova
К Е Л Е Т Ҳаракат-таянч аппаратини ташкил қилади Бош, кўкрак қафаси, елка камари, эркин қўл скелети, оёқ ва умуртқа поғонаси қисмларидан иборат Суяклар ясси, ғоваксимон, насимон турларга бўлинади Суяклар шикастланишига синиш дейилади С У Я К
С
Н И
И
СИНИШ ЁПИҚ СИНИШ 1.Тери
бутун- лиги
бузилади 2. Қон
кетиш кузатилад и 1.
Жаро- ҳат
юзаси пайдо
бўлади
1. Тери
бутун- лиги
сақла- ниб
қолади 2.
Оғриқ
3. Шиш
33
3 ilova Скелет
Скелет Одам скелети бир неча қисмлардан иборат бўлиб, асосан инсоннинг ҳаракати ва таянчини таъминлайди Бош скелети юз ва мия қисмдан иборат. Мия қисми пешона, тепа, чакка ва энса қисмлардан иборат. Юз қисми эса қош, бурун, ёноқ, пастки ва юқориги жағлардан иборат.
Ж А Р О Ҳ А Т Л А Н И Ш
Б Е Л Г И Л А Р И
ЮМШОҚ ТЎҚИМАЛАРНИНГ ЭЗИЛИШИ ҚОН КЕТИШИ СОВУҚ ҚОТИШ, ТАНА ҲАРОРАТИНИНГ ПАСАЙИШИ, ҚОН БОСИМИНИНГ ТУШИБ КЕТИШИ, ТАШНАЛИК, ҲОЛСИЗЛИК.
34
Елка Елка
камари камари
Елка камари курак, ўмров ва елка суякларидан иборат Эркин қўл скелетини елка, билак, тирсак ва қўл кафти суяклари ташкил этади. Умуртқа
Умуртқа поғонаси
поғонаси Умуртқа поғонаси асосан таянч вазифа- сини бажариб, 33-34 та бўлади. Шундан: 7 та бўйин 12 та кўкрак 5 та бел
5 та думғаза 4-5 та дум қисмдан иборат. Кўкрак
Кўкрак қафаси
қафаси Кўкрак қафасини 12 та умуртқа, 12 жуфт қовурға ва тўш суяги ташкил этади. Қафас деб аталишига сабаб, бу ерда ҳаёт учун зарур бўлган аъзолар юрак ҳамда ўпка жойлашган. Оёқ
Оёқ скелети
скелети Эркин оёқ скелетини сон, катта ва кичик болдир ҳамда оёқ кафти суяклари ташкил қилади. 35
Синиш Синиш
Суяклар жароҳатланишига синиш дейилади. Синиш икки ҳил бўлади: очиқ ҳамда ёпиқ. Очиқ
Очиқ синиш
синиш Очиқ синишда тери бутунлиги бузилади, қон кетади ва жароҳат пайдо бўлади. Ёпиқ
Ёпиқ синиш
синиш Ёпиқ синишда тери бутунлиги сақланиб қолади.
Оғриқ ва шиш кузатилади
Download 0.62 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling