Hayot faoliyati xavfsizligi

bet	4/6
Sana	01.11.2017
Hajmi	0.62 Mb.
	#19134

1 2 3 4 5 6

ЮМШОҚ ТЎҚИМАЛАР

ТУЗИЛИШИ

Юмшоқ тўқима чуқурроқ жойлашган

бўлимларни муҳофаза қилувчи

тери қатлами

ёғ тўқима ва

мускулни ўз ичига олади

Тери икки қатламдан иборат

Терининг ташқи қатлами

-

эпидермис инфекция

Нисбатан чуқур жойлашган

қатлам

-

дермада нервлар

тер ва

ёғ безлари ҳамда кўплаб қон

томирлар жойлашган

Умуман юза ва чуқур жароҳат фарқ

қилинади

.

Юза жароҳат деганда

терининг ва шиллиқ пардаларнинг

шикастланиши тушунилади

.

Чуқур жароҳатда қон

томирлари

нерв

ички аъзолар

шикастланиши мумкин

Жароҳат турлари

.

Кесилган жароҳат ўткир буюмлар

(

пичоқ

шиша

ойна

скальпел

устара ва бошқалар

)

таъсирида вужудга келади

.

Чопилган жароҳат ўткир

аммо оғир қуроллар

(

болта

қилич ва бошқалар

)

билан урилганда

пайдо бўлади

.

Санчилган жароҳат найза

пичоқ

игна

бигиз

мих ва санчадиган бошқа буюмлар урилишидан

вужудга келади

.

Урилган жароҳат тўқималарга ўтмас

лекин

оғир нарса билан урилганда

(

болға

тош билан

оғир юк тушиб кетганда

)

пайдо бўлади

.

Ўқ теккан жароҳат ўқ

(

милтиқ ўқи

тўппонча

ўқи

)

тегишидан вужудга келган жароҳатдир

Жароҳатнинг белгиси

Ҳар қандай жароҳатда оғриқ

бўшлиқ ҳосил бўлади ва қон оқади

АСОРАТЛАРИ

Жароҳатланишнинг асосий хавфи

кўп қон кетиши ҳамда ярага

йиринглатувчи ва анаэроб

микроблар тушишидан иборат

бўлади

Агар яра катта ва чақур

бўлса

,

оғриқ кучли бўлиши ва қон

кўп кетиши натижасида шок рўй

бериши мумкин

Жароҳатланганда биринчи

ёрдам кўрсатиш

Биринчи ёрдам беришдан асосий мақсад қон оқишини

тўхтатиш

ҳеч бўлмаса

вақтинча жароҳатни ифлос ва

инфекция тушишидан сақлаш

ярадор бўлган одамни тезлик

билан яқиндаги медицина муассасасига юборишдан иборат

Шикастланган соҳадан қон кетишини тўхтатиш ва боғлаб қўйиш

учун энг аввал шу соҳани очиш керак

Жароҳат четига

марта йод настойкаси суртилади

йод

бўлмаса спирт

ароқ ёки одеколон билан ҳам артса бўлади

Яранинг устидаги ифлослар олиб ташланади

Қон кўп оқаётган бўлса жгут қўйиб

қон оқиши тўхтатилади

Ярани инфекциядан сақлаш учун асептик боғлам қўйилади

Жароҳатга стерилланган салфетка ёпиш

қўл теккизмаслик

керак

Боғлаб қўйишдан олдин жароҳат сатҳига бирорта

антибиотик порошогини сепиш масқсадга мувофиқ бўлади

Ҳар қандай жароҳатланишда қоқшолга қарши зардоб ва

анатоксин юбориш шарт

Оғриқни камайтириш учун промедол ёки морфин инъекция

қилинади

4 ilova

QAROR QABUL QILISH

Bu usul guruh yoki har bir talabani baholash, mavzuni mustahkamlash

maqsadida dars oxirida qo‘llaniladi.

Kasallikning sababi, klinik belgilari, birinchi yordam ko‘rsatilgan bo‘lib,

talaba shular asosida tashhis qo‘yishi kerak. To‘g‘ri yoki noto‘g‘ri tashhis

qo‘yilganini o‘qituvchi tekshiradi.

Kasallik sababi

Klinik belgilari

Birinchi yordam

Bola daraxtdan olma

uzaman

deb

yiqilib

tushdi.

Qo‘lning bilak sohasida

kuchli og‘riq bo‘lib, shu

qo‘lda ozgina shish

paydo bo‘ldi

Qo‘l paypaslab ko‘-

rilganda

suyaklarning

notekisligi bilindi. SHu

sababli

qo‘l

taxtakachlandi.

Tashhis:

Kasallik sababi

Klinik belgilari

Birinchi yordam

Qurilishda

ishchining

o‘ng qo‘l bilak sohasini

shisha parchasi kesib

yubordi.

Ko‘rik

o‘tkazilganda

o‘ng qo‘lning bilak

sohasidagi jarohat 4x1

sm kattalik-da bo‘lib,

jarohatning

chetlari

tekis.

Jarohat

ichida

shishaning

mayda

bo‘lakchalari

qolib

ketgan, jarohatdan to‘q

rangdagi qon oqmoqda.



Jarohatdagi

oynalarning

siniqlarini

yuvib olib tashlanadi



Jarohatga qattiq steril

bog‘lam qo‘yish.



Qo‘lini

ko‘tarib

qo‘yish.



Qoqsholga

qarshi

emlash uchun kasalxonaga

jo‘na-tiladi.

Tashhis:

SHOK XOLATI. EZILISH SINDROMI

Ma’ruza mashg‘ulot texnologiyasi

Vaqti: 2 soat

Talabalar soni: Guruh

O‘quv mashg‘ulotining shakli

Amaliy mashg‘ulot

Amaliy mashg‘ulot rejasi

1. SHok xolati haqida tushuncha

2. SHok xolati turlari

3. Ezilish sindromida birinchi tibbiy

yordam ko‘rsatish

O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: talabalarga shok xolati va ezilish sindromi

haqida tushuncha berish, ularning turlari, asoratlarini oldini olish va birinchi

tibbiy yordam ko‘rsatish yo‘llari bilan tanishtirish.

Pedagogik vazifalar



SHok xolati haqida tushuncha

beradi.



SHok xolati turlarini o‘rgatadi .



Ezilish sindromida birinchi tibbiy

yordam ko‘rsatish usullarini

tushuntiradi

O‘quv faoliyatining natijalari

Talaba:



SHok

xolati

haqida

tushunchaga ega bo‘ladi.



SHok xolati turlarini bilib oladi



Ezilish sindromida qanday

yordam

ko‘rsatish

kerak

ekanligini o‘rganadi

O‘qitish usullari

Tasniflash, bumerang, blits o‘yin,

taqdimot, muammoli masala

O‘qitish vositalari

Doska, bo‘r, tarqatma material,

proektor, kompyuter, qog‘oz va

qalam

O‘qitish shakllari

Guruh va juftliklarda ishlash

O‘qitish sharoitlari

Texnik ta’minlangan va ma’ruza

uchun ishlashga mo‘ljallangan

auditoriya

Ma’ruza mashg‘ulotning texnologik xaritasi

Bosqichlar

Vaqti

Faoliyat mazmuni

O‘qituvchi

Talaba

1- bosqich

Kirish

(5 minut)

1.4.O‘quv

mashg‘ulotining

mavzusi,

maqsadi,

rejalashtirilgan natijasi va

uni o‘tkazish rejasini aytadi

1.2.

Mashg‘ulot munozara

ko‘rinishida o‘tishini aytadi

1.1. Diqqat bilan tinglaydi va

yozib oladi

2-bosqich

Bilimlarni

faollashtirish

(10 minut)

2.1. Mavzu bo‘yicha asosiy

tushunchalarga ta’rif berishni

taklif qiladi va shu asosida

tasniflash metodini o‘tkazadi

(1 ilova)

2.1. Birma-bir doskaga chiqib,

o‘z fikrlarini yozadilar

3-bosqich

Asosiy

(55 minut)

3.1. Talabalarni 3 guruhga

ajratadi va har bir guruhga

alohida mavzuchalar tarqatadi

(2 ilova)

Vazifani bajarishda qo‘shimcha

material

adabiyotlardan

foydalanish mumkinligini aytib

o‘tadi

3.2.Prezintatsiyalarni

taqdim

etishlarini

taklif

etadi

munozarani shakllantiradi

(3 ilova)

3.1. Mayda guruhlar bilan

ishlashga o‘rganadilar.

3.2. O‘z olgan bilimlarini

mustahkamlaydilar va bilish

darajalarini

aniqlashni

o‘rganadilar.

3.3. Taqdimot va munozarani

o‘rganib, kerakli joylarini

yozib oladilar.

4-bosqich

YAkuniy

(20 minut)

4.1. Ishga yakun yasaydi va

talabalarga

muammoli

masalalar tarqatiladi (4 ilova)

4.1.

Tinglaydilar

masalalarni echadilar

1 ilova

Шок холати, уни турлари

Glossariy

SHok –qon yo‘qotish yoki allergik reaksiyaning og‘ir shaklida

barcha organlarni qon bilan ta’minlanishga qodir bo‘lmagan kritik

xolat

Nekroz – to‘qimaning o‘lishi

Lat eyish – teri butunligi buzilmasdan yumshoq to‘qimaning

jarohatlanishi

Og‘riq shoki-kuchli og‘riq oqibatida shok holatining kelib chiqishi

Ichki qon ketish – ichki organlardan qon ketishi.

Tashqi qon ketish-shikaslangan teri qoplami orqali qon oqishi.

Шок холати

турлари

Инфекцион

шок

Гематран

сфузицио

н шок

Куйиш

шоки

Оғриқ

шоки

инекцияда

қон кетса

кетганда

Қон

қуйилган

да

эмланган

да

вируслар

бактериялар

дегидрат

атцияда

Қон

алмаштиришда

термик

кислотада

оловда

Яшин,

токда

Чўзилиш

узилиш

эзилишда

синишда

2 ilova

1-gurux

SHOK HOLATI. EZILISH SINDROMI

SHok, odatda, keng ko‘lamdagi ichki yoki tashqi qon ketishi natijasida sodir

bo‘ladi, chunki bu aylanayotgan qon miqdori kamayishiga olib keladi, natijada

hayotiy muhim organlarga kislorod etib borishi kamayadi. Organizmdagi

suyuqlikni boshqacha yo‘qotish, masalan, ich ketishi, qayt qilish yoki keng

ko‘lamda kuyish ham shokka olib keladi. SHok hayot uchun xavfli holat bo‘lib,

o‘limga ham sabab bo‘lishi mumkin.

SHokda qattiq ichki yoki tashqi qon ketishida kuzatiladigan belgi va

alomatlar, ya’ni terining rangparligi, sovib ketishi va nam bo‘lib qolishi, behollik,

bezovtalik, og‘iz qurishi, tashnalik, nafas olish tezlashishi, miyaning chalg‘ishi,

hushsizlik kuzatiladi.

Jabrlanuvchiga birinchi yordam ko‘rsatish uchun shokni keltirib chiqargan

sababni bilish yoki qon ketishini ko‘rish shart emas.

2-gurux

SHokdabirinchiyordamko‘rsatish

Har qanday vaziyatda ham birinchi yordam ko‘rsatishning asosiy qoidalariga

rioya qilinadi. YA’ni:

1. Jabrlanuvchining normal tana haroratini saqlash uchun uning ustiga ko‘rpa

yoki palto yopib, undan yotishni iltimos qilinadi (boshi tanasi bilan bir tekislikda

joylashgan bo‘lishi kerak).

2. Hayotiy muhim organlarga qon oqimini yaxshilash uchun oyog‘ini tanadan

30 sm yuqoriga ko‘tariladi. Agar boshi, bo‘yni, umurtqa pog‘onasi, soni yoki

boldiri shikastlangan bo‘lishi mumkin bo‘lsa, yurak xuruji, insultdan shubha

bo‘lsa, u holda bemorning oyog‘ini ko‘tarmaslik kerak.

3. SHokni keltirib chiqargan sababni, masalan, tashqi qon ketishini bartaraf

etishga harakat qilinadi.

Jabrlanuvchiga tasalli beriladi.

Jabrlanuvchiga hech narsa ichirilmaydi (agar jabrlanuvchi tashnalikni his

etayotgan bo‘lsa, labini suv bilan ho‘llab turish mumkin).

3-guruh

Ezilgan jarohatlar belgisi va alomatlari

Ezilgan jarohatlanishni oldini olish uchun zilzila mahali osonlikcha

buzilishi mumkin bo‘lgan inshootlar: ko‘prik, balkon, veranda tomi yaqinida

bo‘lmaslikka harakat qilish, avtomobil ostiga kirib remont ishlari olib

borayotganda, avtomobil siljib ketishi yoki domkrat tushib ketishining oldini olish

uchun uning g‘ildiragi ostiga qo‘shimcha narsa tirab qo‘yish, bir-biriga yaqin

joylashgan, yurib ketishi mumkin bo‘lgan ikki ob’ekt, masalan, to‘xtab turgan ikki

avtomobil o‘rtasida turmaslikka harakat qilish va handakda ishlaganda, ularning

devori bosib qolmasligi uchun, puxta mustahkamlash zarur.

Ezilish sindromidabirinchi yordamko‘rsatish

Ko‘karish (momataloq)

SHish

Qon to‘la ko‘kargan pufaklar

SHok holati alomatlari

SHikastlangan joydan quyida tomir urishi sezilmasligi mumkin

3 ilova

Жабрланувчи

катта

ёки

оғир

юк

остида

босилиб

қолган

бўлса

эзилиш

жароҳати

юзага

келади

Эзилган

Эзилган

жароҳатлар

жароҳатлар

белгиси

белгиси



Кўкариш

(

моматалоқ

)



Шиш



Қон

тўла

кўкарган

пуфаклар



Шок

ҳолати

аломатлари



Шикастланган

жойдан

қуйида

томир

уриши

сезилмаслиги

мумкин

4 ilova

MUAMMOLI MASALA.

1-masala

3 soat avval ikkala oyoqlar sonini o‘rtadagi uchdan bir qismigacha plita ezib

qo‘ygan. Bemor xushida. Og‘riqdan ingramoqda.O‘zini mustaqil ravishda xalos

qilishga urinmoqda. Dala joylar. Havo harorati +20

S. Xatti-harakatni boshlang!

Javob: Ezilish sindromi



Ezilgan sohadan yuqorida jgut qo‘yish.



Bosib turgan jismdan ozod qilish.



Og‘riq qoldiruvchi in’eksiya qilish.



Immoblizatsiya qilish.



Kasalxonaga jo‘natish

KUYISH. SOVUQ OLDIRISH

Ma’ruza mashg‘ulot texnologiyasi

Vaqti: 1soat

Talabalar soni: Guruh

O‘quv mashg‘ulotining shakli

Ma’ruza

Ma’ruza mashg‘ulot rejasi

1. Kuyish va uning turlari.

2. Kuyishning klinik belgilari.

3. Kuyish darajalari.

4.Kuyishda birinchi tibbiy yordam.

5. Sovuq oldirish va uning turlari.

6.Sovuq oldirish darajalari.

7.Sovuq oldirishda birinchi tibbiy

yordam.

O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: talabalarni kuyish, sovuq oldirish turlari,

darajalari, birinchi yordam ko‘rsatish va kuyishning, sovuq oldirishning

asoratlarini oldini olish yo‘llari bilan tanishtirish.

Pedagogik vazifalar



Kuyish va sovuq oldirish

haqida ma’lumot berish



Kuyish va sovuq oldirish

turlari va darajalari bilan

tanishtirish



Kuyish va sovuq oldirishda

birinchi tibbiy yordam

ko‘rsatish usullarini o‘rgatish

O‘quv faoliyatining natijalari

Talaba:



Kuyish va sovuq oldirish haqida

ma’lumotga ega bo‘ladi



Kuyish va sovuq oldirish turlarini,

darajalrini

ularni

o‘ziga xos

xususiyatlarini o‘rganadi.



Kuyish

sovuq

oldirishda

qanday yordam ko‘rsatish kerak

ekanligini anglab etadi

O‘qitish usullari

Aqliy xujum, Bumerang, Blits o‘yin,

taqdimot, insert

O‘qitish vositalari

Doska, bo‘r, tarqatma material,

proektor, kompyuter, qog‘oz va qalam

O‘qitish shakllari

Guruh va juftliklarda ishlash

O‘qitish sharoitlari

Texnik ta’minlangan va guruhlarda

ishlashga mo‘ljallangan auditoriya

Ma’ruza mashg‘ulotning texnologik xaritasi

Bosqichlar

Vaqti

Faoliyat mazmuni

O‘qituvchi

Talaba

1- bosqich

Kirish

(5 minut)

1.5.O‘quv

mashg‘ulotining

mavzusi,

maqsadi,

rejalashtirilgan natijasi va uni

o‘tkazish rejasini aytadi

1.2.Mashg‘ulot

munozara

ko‘rinishida o‘tishini aytadi

1.1. Diqqat bilan tinglaydi

va yozib oladi

2-bosqich

Bilimlarni

faollashti-

rish

(10 minut)

2.1.

Mavzu

bo‘yicha

asosiy

tushunchalarga ta’rif berishni taklif

qiladi va shu asosida aqliy xujum

o‘tkazadi (1 ilova)

2.1.Birma-bir

doskaga

chiqib,

o‘z

fikrlarini

yozadilar

3-bosqich

Asosiy

(55 minut)

3.1. Talabalarni 4 guruhga ajratadi

har

bir

guruhga

alohida

mavzuchalar tarqatadi

(2 ilova)

Vazifani

bajarishda

qo‘shimcha

material va adabiyotlardan foy-

dalanish mumkinligini aytib o‘tadi

3.2.

Mavzu

qay

darajada

o‘zlashtirilganligi blits-o‘yin usuli

orqali nazorat qilinadi (3 ilova)

3.3.

Prezintatsiyalarni

taqdim

etishlarini

taklif

etadi

munozarani shakllantiradi

(4 ilova)

3.1. Mayda guruhlar bilan

ishlashga o‘rganadilar.

3.2. O‘z olgan bilimlarini

mustahkamlaydilar

bilish

darajalarini

aniqlashni o‘rganadilar.

3.3.Taqdimot

munozarani

o‘rganib,

kerakli

joylarini

yozib

oladilar.

4-bosqich

YAkuniy

(10 minut)

4.1. Mustaqil ish uchun vazifa

beradi: keyingi mavzuni Insert

usulida o‘qib kelish. (5 ilova)

4.1.

Insert

usulining

mohiyatini

tushuntirib

berishni so‘raydi

1 ilova

Download 0.62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6