Hayotga qarshi jinoyatlar

Boshqa g`ayriqonuniy harakatlar deganda, jabrlanuvchining shunday harakatlari tushuniladiki, ular na zo`rlik deb, na haqorat deb topilishi mumkin emas va shu bilan birga aybdor yoki uning yaqinlarining huquqlari va qonuniy manfaatlari qo`pol tarzda buzilishi (masalan, tuhmat, beboshlik yoki beboshlikka olib borish, mol-mulkni yo`q qilish va h.k.) bo`lishi mumkin.
To`satdan kuchli ruhiy hayajonlanish va shu munosabat bilan odam o`ldirishga qasd qilish nafaqat g`ayriqonuniy zo`rlik yoki og`ir haqorat qaratilgan shaxsda, balki shu hodisaning guvohi bo`lgan har qanday boshqa shaxslarda ham vujudga kelishi mumkin.
Bunday shaxslarning qilmishlari ham O`zR JK 98-moddasi bilan kvalifikatsiya qilinishi zarur.
To`satdan ro`y bergan kuchli ruhiy hayajonlanish holatida odam o`ldirishda aybdor O`zR JK 97-modda 2-qismida nazarda tutilgan og`irlashtiruvchi holatlar, masalan, o`ta shafqatsizlik bilan harakat qilgan ikki yoki undan ortiq shaxsni o`ldirgan bo`lsa ham qilmish O`zR JK 98-moddasi bilan kvalifikatsiya qilinmog`i lozim.
Kuchli ruhiy hayajonlanish holatida odam o`ldirish to`g`ri yoki egri qasd bilan sodir etilishi mumkin.


Onaning o`z chaqalog`ini qasddan o`ldirishi
(O`zR JK 99-moddasi)


Obyektiv tomondan mazkur jinoyat onaning o`z chaqalog`ini tug`ish paytida yoki bevosita tuqqani hamon qasddan o`ldirishidan iboratdir.
Odam o`ldirishning bu turi jazoni yengillashtiruvchi holat hisoblanadi, chunki jinoyat tug`ayotgan ayolning tug`ish paytidagi yoki bevosita tug`ishdan keyingi alohida ruhiy-jismoniy holati natijasida sodir etiladi. Bunday holat tug`ish paytidagi og`riqlar, aziyat tufayli paydo bo`lishi va bu ko`zi yoriyotgan ayolda chaqaloqqa nisbatan salbiy tuyg`uni keltirib chiqarishi mumkin. Yoxud bu istalmagan (nomusga tegish natijasida homilador bo`lish yoki uylanishga va'da qilib aldab ketish) tug`ish bo`lishi mumkin. Chaqaloq tanasining biron-bir a'zosi ona qornidan chiqqan paytda yoki u to`la tug`ilib bo`lgandan so`ng onaning uni o`ldirganligi O`zR JK 99-moddasi bilan kvalifikatsiya qilinishi lozim.
Onaning o`z chaqalog`ini uni tug`ishidan muayyan vaqt o`tganidan so`ng, ya'ni onada alohida ruhiy-jismoniy holat, ayol­ning tug`ish paytida yoki bevosita tuqqanidan so`ng yuzaga keladi­gan holati o`tgandan so`ng o`ldirishi, jinoyat sodir etilishining asosiy sababini inobatga olib, JKning 97-moddasiga ko`ra kva­lifikatsiya qilinishi kerak. Qotillikni kvalifikatsiya qilishda vaqt omilini hisobga olish shart hisoblanadi.
Jinoyatning subyekti faqat yangi tuqqan ayol – ona bo`ladi. Ushbu jinoyat ishtirokchilari (dalolatchi, yordamchi­lar)ning harakati JK 28 va 97-moddalari bilan kvalifikatsiya qilinishi lozim.
Muddatidan oldin tug`ilgan chaqaloqni o`ldirishni ham yangi tug`ilgan chaqaloqning ona tomo­nidan o`ldirilish deb hisoblanadi. Asosiysi, chaqaloq o`ldirilayotganda u tirik bo`lishi lozim. Bunday holatda ona qor­nidan o`lik chaqaloq emas, tirik chaqaloq tug`ilgani faktini belgi­lash zarur.
Onaning o`z qornidagi homilaga zarar yetkazishga qasd qi­lishi, hatto homiladorlik 22 haftadan oshgan bo`lsa ham, homi­laning nobud bo`lishiga olib kelsa, bu homilador ayolning javob­garligini keltirib chiqarmaydi.
Agar homilador ayol 16 yoshga to`lmagan bo`lsa, u ushbu modda bo`yicha javobgarlik yuzaga kelishi uchun zarur bo`lgan, qonun bi­lan belgilangan yoshga yetmaganligi uchun onaning o`z chaqalog`ini qasddan o`ldirganligi subyekti bo`la olmaydi.
Onaning o`z chaqalog`ini qasddan o`ldirishi to`g`ri qasd bi­lan ham, egri qasd bilan ham sodir etilishi mumkin. Chaqaloq hayotiga suiiqasd qilish faqat to`g`ri qasd bilan sodir etiladi.
Ehtiyotsizlik orqasidan chaqaloqning o`limi kelib chiqqan hollarda tuqqan onaning harakatlarini JK 102-moddasi bo`yicha kvalifikatsiya qilish kerak.
Onaning o`z chaqalog`ini qasddan o`ldirishini chaqaloqni xavf ostida qoldirishdan farqlashda (JK 117-moddasi), ayol yangi tug`ilgan chaqaloqni xavf ostida qoldirayotganda uni kimdir olib ketishi va u haqda g`amxo`rlik qilishini xohlaganini hisobga olish zarur bo`ladi (masalan, farzandni odamlar yashayotgan joyda deraza tagida yoki eshik tagida yoxud yetimxona eshigi oldida qol­diradi).
Chaqaloqni qasddan o`ldirishda esa ayol uning nobud bo`lishini xohlaydi yoki ongli ravishda bunga yo`l qo`yadi. Ayolning qasdi ni­maga qaratilganini uning chaqaloqni qayerga, qanday joyga, yil­ning qaysi vaqtida tashlab ketganligiga, bu joyda uni qutqarish ehtimoliga, chaqaloq qanchalik tez topilishi mumkinligiga qarab hukm chiqarish mumkin.