Ha’zirgi ku’nde kishi biznes ha’m isbilermenlikti rawajlandırıw elimizde

 
4. Reklama ha’m sawda-satıqtı xoshametlew 
 
Tovarlardın’ assortimenti, tutınıw o’zgeshelikleri menen tanıstırıw sawda-
satıqtın’ ju’z beriwi ushın qolay sharayat jaratadı. Tovar ha’m xızmetler reklaması 
usı wazıypanı orınlaydı. 
Amerika Marketing Awqamının’ anıqlamasına qarag’anda - reklama bul 
ideyalar, tovarlar ha’m xızmetlerdi olardın’ qatnasıwısız anıq buyırtpashı esabına 
o’tkiziw ha’m alg’a su’riwdin’ tu’rli forması bolıp esaplanadı. Marketing 
printsiplerine muwapıq reklama menen baylanıslı xızmetlerdi izertlew to’mendegi 3 
tiykarg’ı bag’darlarda alıp barıladı:
1. Tutınıwshılardı u’yreniw.
2. Tovardı tallaw. 
3. Bazardı tallaw.
Bazardı tallawdag’ı tiykarg’ı faktorlarg’a – aymaqlardın’ hawa rayındag’ı 
ayırmashılıqları, xalıqtın’ u’rip-a’detleri, tilekleri, xalıqtın’ toplanıwı, awıl ha’m 
qala bazarlarının’ o’zine ta’n o’zgeshelikleri kiredi. Bunda ka’rxana, taraw, usaqlap 
satıw firmalarının’ sawda statistikası mag’lıwmatları ha’m xabarlarınan 
paydalanıladı. Reklama jumısının’ keyingi basqıshı – xabarlandırıw yamasa 
xabarnamalar tarqatıw bolıp, onı tarqatıw usılları ha’r qıylı bolıwı mu’mkin: 
tikkeley reklama; baspa so’z arqalı reklama; baspadan shıg’atug’ın reklamalar; 
ekran arqalı reklama; sırtqı reklama; transport arqalı reklama; sawda orınlarındag’ı
reklama – magazin vitrinaları, sawda zalındag’ı planshetler, belgiler, tovar belgileri 
menen bezetilgen ıdıslarg’a jaylastırıw; estelik tovarları arqalı reklama – rushkalar, 
saqqız, tu’rli papkalar ha’m basqalar. 
Ko’rgizbe, yarmarkalar arqalı kommertsiyalıq tamasha ilajların a’melge asırıw 
reklamanın’ o’zine ta’n usıllardan esaplanadı. Bul usıldın’ o’zine ta’nligi sonda – 

---

41 
tovarlardın’ haqıyqıy tu’ri, shırayı, beti ha’m o’zgeshelikleri ashıp beriledi.
Reklamanın’ usılları ha’m quralları bir-birin toltıradı ha’m o’z-ara bir-birine ja’rdem 
beredi. Tovar satıwdı xoshametlew usılları u’sh toparg’a bo’linedi: 
1. O’nimdi satıwdı qarıydarlarg’a salıstırmalı xoshametlew; 
2. Tovarlardın’ jan’a modelin shıg’arıwg’a o’tiw;
3. Satıwshılarg’a – du’kanlar, ko’rgizbe zalları xızmetkerleri ha’m basqalarg’a 
salıstırg’anda tovar satıwdı xoshametlew.
Ruwxıy xoshametlewdin’ tu’rlerine de biyparwa bolmaw maqsetke muwapıq. 
Sebebi xızmetkerlerdi bunday xoshametlew haqqındag’ı xosh xabardı islewshiler 
arasında tarqatıw ha’m onın’ semya ag’zalarına jetkiziw arqalı a’melge asırıladı. 
 
Qadag’alaw ushın sorawlar: 
1. Bazar tu’sinigine anıqlama berin’? 
2. Bazardın’ qanday tu’rlerin bilesiz? 
3. Marketing izertlewleri degenimiz ne? 
4. Marketingnin’ qanday wazıypaların bilesiz? 
5. O’nimdi satıw ha’m bo’listiriw dep nege aytamız? 
6. Reklama degenimiz ne? 
7. Tovar satıwdı xoshametlew usılların aytıp berin’?