Ha’zirgi ku’nde kishi biznes ha’m isbilermenlikti rawajlandırıw elimizde

 
5-tema. İsbilermenlikte menedjment 
 
1. Menedjment tu’sinigi ha’m onın’ isbilermenliktegi roli 
2. Basqarıwdı sho’lkemlestiriw ha’m onın’ wazıypaları 
3. Menedjment teoriyalarının’ rawajlanıwı 
4. Ha’zirgi zaman menedjmentinin’ tiykarg’ı basqarıw usılı 
 
 
 
 

---

57 
1. Menedjment tu’sinigi ha’m onın’ isbilermenliktegi roli 
 
Ka’rxanalar (firmalar)da islep shıg’arıw xızmetinin’ en’ za’ru’r elementlerinen 
biri menedjment esaplanadı. Menedjment arnawlı basqarıw xızmeti bolıp waqıt 
o’tken sayın jetilisip, o’zgerip baradı. 
Menedjment 
firmanın’ o’ndirisin sho’lkemlestiriwdi, finans xızmeti 
protseslerin basqarıwdı o’z ishine aladı. 
Menedjment yamasa basqarıwdın’ obekti bolıp ka’rxana xızmeti, onın’ subekti 
bolıp basqarıw isin orınlawshı xızmetkerler esaplanadı. 
Menedjment isi 

ka’rxana xızmetine tiyisli qararlar qabıl etiw ham onın’ isin 
sho’lkemlestiriwden ibarat joqarı, orta ha’m to’mengi basqıshlardan ibarat. Batıs 
ekonomikalıq a’debiyatlarında menedjment, basqarıw xızmetinin’ eki ko’rinisin bir 
birinen ajırata biliw lazım:
1. Texnikalıq xızmet.
2. Menedjmenttin’ tikkeley basqarıw xızmeti.
Menedjmenttin’ texnikalıq xızmetine tiykarınan texnika ha’m texnologiyanı 
tu’sinetug’ın, olardı a’melge asıratug’ın joqarı maman qa’nigelerdi tabıw, tartıw 
ha’m olarg’a sha’rayat jaratıp beriw kiredi. 
Tikkeley basqarıw xızmetinde bolsa qol astındag’ı xızmetkerlerdi miynetke 
tartıw, olardı birlestiriw, qoyılg’an wazıypanı sapalı orınlawdı ta’miyinlew u’lken 
a’hmiyetke iye. Bunda ekonomikalıq usıllardan paydalanıp, qol astında 
islewshilerdin’ jeke ha’m toparlıq ma’plerin ko’teriw ushın qosımsha haqı to’leydi, 
sıylıqlar beredi. Sol tiykarda istin’ na’tiyjesin asırıp baradı, yag’nıy adamlardı islete 
biliw sheberligi menedjerge ta’n qa’siyet bolıwı kerek. 
Ha’zirgi zaman ekonomikasında menedjment ushın ha’m onı a’melge 
asıratug’ın menedjer ushın en’ za’ru’r na’rse tikkeley basqarıw xızmeti esaplanadı. 
Menedjment xızmetinin’ tiykarg’ı printsipleri du’nya ju’zlik ta’jiriybede 
to’mendegilerdi esapqa aladı: 
- menedjment o’ndiriske adamlardı tartıw, birlestiriw, qa’biletin ko’rsetiw 
ushın barlıq sharayatlardı jaratıp beriw; 
- menedjmentte en’ printsipial ma’selelerden biri o’z aymag’ındag’ı 
ma’deniyat, u’rip-a’det, milliy u’rip-a’detler menen tıg’ız baylanısta bolıw, milliy 
o’zgesheliklerdi esapqa ala biliw; 
- menedjment ka’rxana (firma) aldında turg’an wazıypanı anıq ta’riyplewi 
kerek. Wazıypa anıq ha’m waqtı belgilengen bolsa orınlanıwı an’sat boladı; 

---

58 
- menedjmenttin’ ja’ne bir a’hmiyetli wazıypalarınan biri, o’ndiristi ha’m onın’ 
texnologiyasın udayı puxta jetilistirip, islewshilerdin’ sheberligin asırıp barıwı 
kerek. Ka’rxanadag’ı islewshi xızmetkerler o’z qa’nigeligi, bilimine jarasa 
wazıypanı orınlaydı. Menedjment usı adamlar arasındag’ı kommunikatsiyanı, 
olardın’ ha’r birinin’ jeke juwapkershiligin asırıp, olarg’a tayanıp is ju’rgiziwi 
kerek; 
- menedjment ka’rxana (firma) xızmetin mudamı u’yrenip barıwı, jol qoyılg’an 
qa’te-kemshilikler bolsa, onı du’zetiwdin’ za’ru’r ilajların islep shıg’ıwı kerek; 
- ha’zirgi zaman ekonomikası, o’ndiristi ıqshamlastırıw, sharayatqa qarap tez 
o’zgertiw imka’niyatına iye bolg’an, kishi ko’lemde o’nim islep shıg’atug’ın, anıq 
tutınıwshı ushın o’nim islep shıg’arıwshı kishi ka’rxanalar da’wiri; 
- menedjment isti basqarıwda ha’kimshilik usılınan paydalanadı. Buyrıq ha’m 
ko’rsetpeler arqalı jol-joba ko’rsetilip barıladı.