Ha’zirgi ku’nde kishi biznes ha’m isbilermenlikti rawajlandırıw elimizde

 
2. Ma’mlekettin’ isbilermenlik xızmetine ta’sir o’tkiziw mexanizmi 
 
Ma’mleket isbilermenlikti qollap-quwatlaw, ekonomikanı rawajlandırıw 
wazıypaların tuwrıdan-tuwrı, yag’nıy, ha’kimshilik ha’mde ekonomikalıq usıllar 
tiykarında a’melge asıradı. Du’nyadag’ı bazar ekonomikası rawajlang’an 
ma’mleketlerdin’ ta’jiriybeleri sonı ko’rsetedi, ekonomikalıq krizis da’wirinde, onı 

---

88 
reformalawda ma’mlekettin’ roli ku’sheyedi, turaqlasqan, janlang’an da’wirde 
pa’seyedi. 
İsbilermenlikti qollap-quwatlaw sıpatında ma’mleket to’mendegi ekonomikalıq 
mexanizmlerden paydalanadı: salıq siyasatı; da’ramat ha’m resurslardı qayta 
bo’listiriw; baha siyasatı; ma’mlekettin’ isbilermenlik xızmeti; kredit-finans 
mexanizmi; bajıxana siyasatı ha’m t.b. 
Tuwrıdan-tuwrı ha’kimshilik usıllardan ma’mleket ekonomikalıq usıllar kem 
na’tiyje beretug’ın yamasa qollap bolmaytug’ın jag’daylarda paydalanadı. Du’nya 
ta’jiriybesinen ko’rinip turg’anınday, ha’kimshilik usıl to’mendegi sala ha’m 
sharayatlarda salıstırmalı tu’rde na’tiyjeli qollanıladı: 

ayırım salalar u’stinen ma’mleket monopoliyasın ornatıw (ma’selen, temir 
jol, baylanıs, fundamental ilim izertlewleri ha’m sog’an uqsas); 

sertifikatlaw, standartlaw, metrologiya; 

sotsiallıq siyasat, bunda en’ da’slep xalıqtın’ turmıs da’rejesinin’ 
minimumın anıqlaw ha’m sog’an qaray kepillengen is haqı, napaqa, pensiyalar 
beriw. 
Sonday–aq isbilermenlikti rawajlandırıw, ekonomikanı ko’teriw ushın 
ma’mleket: fiskal (byudjet, g’a’ziyne); ilimiy-texnika; investitsiya; baha; 
amortizatsiya; pul– kredit ha’m basqalardan ibarat ekonomikalıq siyasat ju’rgizedi, 
bulardı a’melge asırıwda ha’m ekonomikalıq ha’m ha’kimshilik usıllar kompleks 
ra’wishte qollanıladı. 
Boljaw, rejelestiriw ha’m ta’rtipke salıw ma’mleket ekonomikasın basqarıw 
ma’mlekettin’ tiykarg’ı mexanizmi esaplanıladı.