“ххi асрда илм-фан тарақҚиётининг ривожланиш истиқболлари ва уларда инновацияларнинг тутган ўрни” мавзусидаги республика илмий-online конференцияси материаллари

“ХХI АСРДА ИЛМ-ФАН ТАРАҚҚИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ ВА УЛАРДА ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ 
ТУТГАН ЎРНИ” МАВЗУСИДАГИ РЕСПУБЛИКА ИЛМИЙ-ONLINE КОНФЕРЕНЦИЯСИ МАТЕРИАЛЛАРИ 
11 
aholining huquqiy savodxonligini oshirish konstitutsiyaviy huquq fanining asosiy vazifalaridan 
biridir. 
Bugungi kunda boshlang`ich ta`lim tizimida Konstitutsiyaga oid ilk tushunchalar xususan, 
bosh qomus , oila, bilim olish, burchlar kabi mavzular odobnoma va o`qish fanlari yillik rejalari 
tarkibida hamda tarbiyaviy soat darslarida huquq va burchlarga bag`ishlangan dars mashg`ulotlari 
tashkil etilib, bu mavzularda kichik yoshdagi o`quvchilarimiz qomusimizga oid boshlang`ich 
bilimlarni egallaydilar. 
5-6-7-sinflardan boshlab esa Vatan tuyg`usi fanlari tarkibida yillik 17 soatga mo`ljallangan 
darslarda 
o`quvchilar 
Konstitutsiyaning 
mamlakat 
qonun 
hujjatlariga 
ta`siri, 
voyaga 
yetmaganlarning mulkiy huquqlari, iste`molchining huquqlari, insonning o`z qilmishi uchun 
javobgarligi, huquqni muhofaza qiluvchi organlar, Konstitutsiya va fuqarolarning mas`uliyati kabi 
mavzular asosida bilim, malaka ko`nikmalariga ega bo`ladilar. 
Umumiy o`rta ta`lim maktablarining 8-sinfidan boshlab esa “O`zbekiston davlati va huquqi 
asoslari” o`qitilib, ushbu fan o`z oldiga jamiyat, fuqarolik jamiyati, davlat, huquqiy davlat 
tushunchalarini yoritishni, O`zbekiston Respublikasi davlatchiligi asoslarini, respublikamizdagi 
fuqarolik jamiyatini shakllantirish borasidagi faoliyatning asosiy yo`nalishlari, huquqning 
mamlakatimiz hayotida aks etishi, rivojlanish tarixi, hamda mamlakatimiz milliy huquqiy 
tizimining o`ziga xos jihatlarini o`rganishni maqsad qilib qo`yadi. 
Umumiy o`rta ta`lim maktablarining 9-sinfidan boshlab “Konstitutsiyaviy huquq asoslari” 
nomli darslik asosida qonunimizga bag`ishlangan eng muhim mavzular xususan, Konstitutsiyaning 
tuzilishi, xususiyatlari, asosiy prinsiplari bilan birgalikda inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, 
erkinliklari va burchlari, saylov tizimi, moliya va kredit masalalariga to`xtalib o`tiladi.
Umumiy o`rta ta`lim maktablarining 10-11-sinf o`quvchilari esa ularni kelajak hayotga 
tayyorlash, o`z burch va erkinliklaridan munosib foydalana oladigan, mehnat qilish va ta`lim olish 
borasidagi huquqlarini anglagan holda mazkur sinflar darsliklaridan inson huquq va erkinliklarini 
himoyalash mexanizmi, ma`muriy huquq asoslari, fuqarolik huquqi asoslari, mehnat huquqi 
asoslari, oila huquqi, nikoh tuzish tartibi va shartlari, er-xotinning huquq va majburiyatlari, jinoyat 
huquqi, fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlab qo`yilgan huquq va erkinliklariga 
qarshi jinoyatlar, moliya huquqi, ekologiya huquqi, protsessual huquq kabi mavzular doirasida 
batafsil ma`lumotlar berib o`tiladi. Jinoyat hamda konstitutsiyaviy huquqlarning o‘zaro bog‘liqligi 
shubhasizdir. Jinoyat huquqining konstitutsiyaviy qonun-qoidalar bilan o‘zaro aloqadorligi va 
bog‘liqligi ko‘p qirrali bo‘lib, u Konstitutsiyada mustahkamlangan hamda jinoyat qonunining 
asosiy vazifalarini o‘z ichiga oladi. 
Jinoyat huquqi prinsiplari xalq hokimiyatchiligi, qonun ustunligi, ijtimoiy adolatlilik, 
insonparvarlik, demokratizm, fuqarolar tengligi, umuminsoniy qadriyatlar hamda umum e’tirof 
etilgan xalqaro huquq normalarining ustunligi va O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida 
mustahkamlangan boshqa shu kabi prinsiplarga asoslanadi.[3:34] 
Xulosa o`rnida ayta olamizki, bugungi kunda O`zbekistonni huquqiy davlatdan fuqarolik 
jamiyatiga o`tishida bosh qomusimizning mazmun-mohiyatini tushunib yetish va o`quvchi 
yoshlarga yetkazish dolzarb vazifalardan biri bo`lib bormoqda. Siyosiy islohotlar avj olgan davrda 
fuqarolar huquqiy ongini o`stirish, huquqiy madaniyatini yuksaltirish davlatning jahon 
hamjamiyatida munosib o`rin egallashida muhim rol o`ynamoqda. Shunday ekan, biz pedagoglar 
o`quvchilarga Konstitutsiya, qonunlar, ularning tub mohiyatini qanchalik asosli yetkazib bera olsak,
kelajakda rivojlangan davlatlar yoshlari bilan har sohada tenglasha oladigan yetuk kadrlar voyaga 
yetishiga o`z hissamizni qo`shsak, oldimizga qo`ygan yuksak maqsadimizga erishgan bo`lamiz.