Ñholpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Òoshkent 2010
Download 3.58 Mb. Pdf ko'rish
|
Òamomi sadri majlis boyi nodon chustilar, bizlar. Yesin toqlar, eshik oldida tursin telmurib ochlar, Shu odatni chiqargan xop purdon chustilar, bizlar. Soz ulkim, xalq ellikboshimizdan aql organsin, Zihi odamshunos-u ibni Luqmon chustilar, bizlar. Omon bolsin vakili shahr bolgan deputat boylar, Alarni saylagan jonliq tegirmon chustilar, bizlar. Badavlatmiz duoxon va chillayosinchi qoriga, Qoqimchi ham yoqimchilarga dehqon chustilar, bizlar. Zakaz qilgan kishi bilsinki Sofizoda adresi, Oluvchilarga kop qilguchi ehson chustilar, bizlar.
68 ABDURAUF FITRAT (18861938) Asosiy taxallusi (Fitrat) «tugma tabiat», yana bir taxallusi (Mijmar) «xushboy ot yoqiladigan chog»don degan lugaviy manolarni anglatadi. Adibning aql-u zakovatini rossiyalik, kavkazlik, turkiyalik va turkistonlik safdoshlari yuksak darajada qadrlashgan. Adabiy merosi boy va serqirra, janrlari jihatidan ham rang- barang. Vatanni «sajdagohu jonu tan» singari sevib, keng miqyoslarda ilgor faoliyat korsatgan. Fitrat shoir, nosir, dra- maturg, tarixchi, olim, muallim Barcha harakatlari va asarlari bilan davr taraqqiyotida goyat kuchli va samarali ahamiyat kasb etgan.
ABULFAYZXON (Fojiadan pardalar) YOQSUL OLKASINING ÒARIXIDAN BESH PARDALI FOJIA K i m s a l a r: A b u l f a y z x o n Buxorodagi ozbek xonlarining songgisi, 4050 yoshlarinda. U l f a t xonning xojasaroyi (haram boshligi), 4050 yoshlarinda. D a v l a t toqsabo, xonning yaqin xizmatchilarindan. Qozi Nizom Buxoroning qozikaloni, 5060 yoshlarinda.
69 H a k i m b i y xonning inogi, songra otaligi, 5060 yoshlarinda. R a h i m q u r c h i songra toqsabo, songra otaliq, Hakimbiyning ogli, 3040 yoshlarinda. M i r V a f o «Òuhfai xoniy» degan Rahimxon tarixini yozgon kishi, Hakimbiyning odami, 5060 yoshlarinda. D o n i y o l b i y Hakimbiyning ukasi, 4050 yoshlarinda. I b r o h i m i n o q songra otaliq, 6070 yoshlarinda. Ò o g a y q u l b e k mangit beklarindan. X o j a K a l o n mashhur xojalardan. O x u n Buxoroning katta mullasi. N o d i r s h o h mashhur Eron shohi. R i z o q u l i x o n Nodirshohning ogli. M i r z o M a h d i y shohning bosh kotibi. A l i q u l i x o n , H u s a y n x o n , A h m a d x o n Eronning qoshun boshliqlari. A b d u m o m i n x o n Abulfayzxonning ogli, 15 yoshar. Y o l d o s h , E r g a s h qalandar kiyimlik tilchilar, Hakimbiyning odamlari. Q o r o v u l l a r , x i z m a t c h i l a r , j a l l o d l a r , c h o l g u v c h i l a r . E s k a r t m a: Bundagi voqealarda birinchi parda bilan ikkinchi parda orasinda yetti yil, ikkinchi, uchinchi pardalar bilan tortinchi, beshinchi pardalar orasinda bir yil zamon otgandir. Shuning uchun kimsalarning yoshlarini yozgonda, qirq-ellik, oltmish-yetmish deb on yillik ochiqlik qoldirildi. BIRINCHI PARDA Kecha. Buxoro arkinda qabul. Abulfayzxonning uyi shohona toshalib bezangan. Ortada osilgon muhtasham chilchirogning butun shamlari yonib turadir. Uyning ortasinda, kichkina kursichaning ustindagi shamdonchada yonib turgon shamning oydinligi ostinda Ulfat xojasaroy, Mir Vafo ham Qozi Nizom
70 taxta (shohmot) oynab turalar. Òashqarida cholinib turgon cholgular bir ozdan keyin sekinlashar, songra bitar. Q o z i N i z o m . Kisht. (Bir dona surar). M i r V a f o . E... otimiz ketdi-ku! U l f a t . Podshohi olam eson bolsalar, yana ot topilar. Q o z i N i z o m . Òangri xoqonimizga esonlik bergay. U l f a t . O m i n . (Bir dona surar). M i r V a f o . Shu kecha tushimda xoqonimizni kordim, boz bir otga mingan, qollarinda qilich, yiroqlarga qarab turgonlar edi. Q o z i N i z o m . Mana, emdi ish qiyinlashdi! Hamma taxtaga tikilar, Abulfayzxon ichkari uylaridan juda ogir bosib chiqar, otirgonlarga qarab yurar, hammalari turub, qol qovushturalar. A b d u l f a y z x o n . Qani, kim kuchli?! U l f a t . Xoqonimizning ikkala qullari ham yaxshi oynaylar. X o n . Sen qaysi tomonda? U l f a t . Men xoqonimizni alqab 1 , tomosha qilib turaman, hech bir yoqqa qoshulgonim yoq. Xon qaytib, katga chiqar. Yonboshlab, bir qolini boshiga tirkab, uzanar, kuchli bir qaygu ostinda ezilib turgoni korinadur. M i r V a f o . Kisht! (Bir dona surar. Oyunchilar singirlanib taxtaga qaraylar). X o n . Kim otdi? U l f a t . Mir Vafo qulingiz otdilar. Xon boshini qimirlatur. Oyunchilar taxta boshindan turib, uyning eski yoqasindagi korpachalarga oturalar. Xizmatchi kirib, taxtani hamda kursicha bilan shamdonni olib chiqar. X o n (Qozi Nizomga). Farhod otaliqni kordingizmi? 1 Alqab maqtab. 71 Q o z i N i z o m . Hazratimning buyruqlari bilan borib korgan edim. X o n . Nima qildingiz? Q o z i N i z o m . Otaliq qulingiz bilan uzun soylashdim, hazratim buyursalar, hammasini arz qilayin. X o n . Aytingiz. Qozi Nizom. Bordim, korushdim, soyladim: «Siz xoqoni- mizning eng ishonchli qullari bolasiz. Xoqonimizning muborak mijozlariga yoqmayturgon ishlar qilar ekansiz. Eron qoshuni Qarshidan qaytgondan songra, sizning yurush-turushingiz boshqacha bolgon ekan», dedim. X o n . «Eron qoshunini Qarshidan qaytargon yolguz sen emassan», demadingizmi?! Q o z i N i z o m. Uni ham aytdim. «Nodirshoh tomonidan yuborilgon qoshunning Qarshidan qaytishi uchun sizgina emas, Hakimbiy inoq ham kop tirishdilar», dedim. X o n . Nima dedi?! Q o z i N i z o m. Otaliq qulingiz bu sozimga kulubgina qaradilar. Eron qoshuni ikki-uch bekninggina tirishmogi bilan yurtimizdan chiqmadi», dedilar. M i r V a f o. Xoqonimiz juda yaxshi biladilarkim, Nodirshoh qoshunining tuprogimizdan chekilishiga Hakimbiy inoq qullari kop tirishdilar. Otaliq shuni kormak istamaylar chogi! Qozi Nizom. Otaliq deylarkim, Eron qoshunini tupro- gimizdan biz chiqarmadik, ozi chiqdi. X o n . Nima?... Ozimi chiqdi?! Q o z i N i z o m. Otaliq qulingiz shunday deydilar. Eronning, deylar, yangi top, miltiqlar bilan yaroqlangon qoshuni bizning qoshunimizni buza olgon bolsa ham, ozbekning boturligini bilgoni uchun hurkub tura edi. Bizga yordam uchun Xiva qoshunining ham Buxorogacha kelganini eshitgach, butun qorqdi, ustaliq bilan urushni yutquzdi-da, qaytib ketdi. Bu, ishta, menim- da, Hakimbiy inoqning-da ayricha xizmatimiz. Xiva qoshuni Buxoroga kelgancha urushni uzatib turmoq boldi. Men Eron
72 qoshunini qaytardim, deb kattalik qilmogonim kabi xonimizdan yoshirungina Nodirshohga elchilar yuborib, xabarlashib-da turmadim. X o n. Kim Nodirga elchi yuborgan ekan? Q o z i N i z o m. Otaliq qulingizning sozlariga kora, Hakimbiy inoq shunday qilgon bolsalar kerak. X o n . Ul menga dost bolsa, nega bukungacha qizini yubormaydir? Q o z i N i z o m . Uni ham soradim. X o n . Nima dedingiz?! Q o z i N i z o m. «Molimizni, jonimizni xoqoni olamning muborak oyoqlarinda qurbon qilmoq hammamizga lozimdir. Shuni qilmogonda, sultonimizning chin qullari bola olmaymiz. Siz shuncha kundan beri bittagina qizingizni tortuq qilmay turasiz», dedim. Otaliq bu sozni eshitgach, yomon qizidilar. «Xonga yaxshi korunmak uchun qiz qurbon qilguvchilar kop, shunlarning qizlarini oldira beringiz», dedilar. Xon. Ozi yubormaydir, yuborganlarga soz ham otadir. Ulfat. Yomonning bir qiligi ortuq! Q o z i N i z o m. «Biz xon hazratlariga ozimizni qurbon qildik. Emdi nomusimizni ham istamasunlar», dedilar. Men aytdimki... X o n (sozini kesib). Bas... yegan tuzlar kor etsun uni... Kimni tuproqdan kotarib kursiga chiqarsak, tezgina boshimizga chiqmoqchi boladir. U l f a t. Xoqoni olam! Unlarni yana tuproqqa qaytarmoq sizning qolingizdadir. Xon. Yaxshikim, bunlarning olimi qolimizdadir. Yoqsa, oz zamonda bizni eshak qilib minmak istaylar! U l f a t. Xoqonimizga malumdirkim, podshohliq qon bilan sugorilaturgon bir ogochdir. Qon oqib turmagon yerda bu ogochning qurub qolishi aniqdir. X o n. (Ulfatga). Òur joyingdan, tez ket. Besh daqiqadan keyin Farhod otaliq boshini kelturasan. Qanday istasang, shunday
73 ishla! (Ulfat «qulluq»lab chiqar). Men tinchgina turayin, deb akamni oldirdim. Emdi bir-ikki buzuqbosh chiqib, menim tinchligimni buzmoq istaylar! Qoyaman sizni! Q o z i N i z o m . Xoqoni olam! Otaliq eski bir qulingizdir. Kichkinagina bir erkalik qilgoni uchun uni oldirmoq nechun bolar ekan? X o n . (Qozining sozini eshitmagandek bir oz oylagondan song). Farhod otaliqni eski bir qulummi, dedingiz?! Q o z i N i z o m. Hazratim karomat qildilar. X o n . Farhod otaliq «xitoy-qiðchoq»ning boshligidir, bilmaysizmi?! Q o z i N i z o m. Hazratim yaxshi biladirlar. X o n. El boshligi bolgon beklarim menga qul bolmaylar, unlar oz ellariga tayanib, tutash menga yomonliq qilmoqchi bolalar. Q o z i N i z o m . Òavba qildim! X o n . Buxoroda el boshliqlari bolmagonda, men tinchgina xonliq sura olar edim. Menim butun qaygularim shunlardandir. Otam sotib olgon qullar, mana, Ulfat bilan Davlat, koringiz- chi, men chizgon chiziqdan chiqadirlarmi?! Q o z i N i z o m . Albatta, chiqmaylar. X o n . Emdi kimni otalik qilishimiz kerak, siz shuni aytingiz, boshqa gaplarni qoyaberingiz! Q o z i N i z o m. Òangri xoqonimizga esonlik bergay, ozlari yaxshi biladirlar. M i r V a f o. Hazratim, albatta, yaxshiroq biladirlar. Mangitlardan Hakimbiy inoq, qalmoqlardan Jiyanqulibiy, kenagaslardan Ibrohimbiy qullari bor. X o n . Jiyanquli bolmaydir. Hakimbiy bilan Ibrohim kenagas- dan bittasini qoyarmiz. Q o z i N i z o m. Òoxta, domullo! Menim yonimda har kun maxtab turgoning Hakimbiy inoq Nodirshoh bilan nechun xabarlashadir?! M i r V a f o. Bu soz togri bolmasa kerak.
74 X o n . Boya qozining Farhod otaliqdan kelturgon xabarlarini eshitmadingmi? M i r V a f o. Farhod boshliq ozining olumini bilgon bolsa kerak. Qutulmoq uchun shunday soylagandir. X o n . Men boshqa joylardan ham eshitdim, togri soyla! M i r V a f o. Hazratim eson bolsunlar, inoq qulingiz bunday ishni oylamogon bolsalar kerak. Menim hech xabarim yoq. Shuni juda yaxshi bilamankim, inoq qulingiz xoqonimizning muborak xizmatlarini har narsadan ortuq koradirlar. X o n . (Òashqariga qarab). Òoqsaboni chaqir, kelsun. (Davlat toqsabo kelar). Boz tishda kimlar bor?! D a v l a t . Ibrohimbiy bilan Rahim qurchi bor. Qilib ber! (Davlat toqsabo chiqar). Mana shul Davlat. X o n . Ikkavini ham olib kel. Songra bizga bazm bilan Ulfat kabi onta odamim bolsa edi, butun Buxoroni tinchgina saqlar edim: ishning yollarini bilalar, teran tushunalar. Yomonliq, yogiliqni esa sira oylamaylar. Q o z i N i z o m . Hazratim marhamat qilsalar, hamma qullari ham shunday ishlaylar (Davlat toqsabo chogir bilan piyolalarni kirgizadir. Ketindan uch tanburchi, bir rubobchi, ikki naychi, bir dafchi, bir-da oyunchi qiz kirarlar, hammalari oturgoch, bazm boshlanadir. Davlat uch piyoladan chogir tarqatadir. Bazm bitkach, oyunchi, chalguchilar «qulluq»lab chiqorlar. Ulfat piyolalarni chiqarar). X o n . (Juda teran bir tushunchadan ayilib), Rahim qurchi, otangiz qalay? R a h i m q u r c h i. Hazratimni duo qilib turadirlar. X o n . Yaqinda Erondan sizga qonoqlar kelganmi? R a h i m q u r c h i. Hazratim karomat qildilar. (Mir Vafo telbalanadir.) X o n . Kim ekan unlar?! R a h i m q u r c h i. Qarshi urushinda Eron qoshunindan bir-ikki kishi bizning tomonga tutulgon edilar. Inoq olam unlarni ozod qilgon edilar. Shunlar savdo uchun Buxoroga
75 kelgan ekanlar. Yaxshiliqni unutmagonlarini korsatgali otamni kelib kordilar. X o n . Òuzuk... Yaxshiliq, albatta, unutilmaydir. (Bir oz toxtab). Biz Farhod otaliqqa shuncha yaxshiliq qildik, bittasini ham bilmadi. Yana bizga xiyonat qila boshladi. Eng song oz boshini yeydi. (Rahim qurchi bilan Ibrohimbiy shoshqin tinglaydilar). Farhod otaliqni orundan tushurdik. Oz jazosini yaqinda korar. Uning orninda, Ibrohimbiy, seni otaliq qildiq. Rahim qurchi, senga ham toqsaboliq berdik. Inoq otang ham yaqinda katta mehribonchilik korarlar. (Ikkalasi turib, qulluq qilarlar). I b r o h i m b i y . Hazratimga arzim bor. X o n . Ayt! I b r o h i m b i y . Otaliq orni juda katta orun, men uni bajara olmayman. X o n . Nega bajara olmaysan, uning nimasi bor? I b r o h i m b i y . Farhod otaliq kabi otkur bir odamning bajara olmagoni bir ishni men qanday bajararman? X o n . Nimasi bor, nimani bajara olmaysan? 76 I b r o h i m b i y . Xoqonimizni rozi qilmoq juda qiyin bir ish bolib qolgon. X o n . Nima deganing bu? I b r o h i m b i y . Shu Ulfat bilan Davlatni rozi qilmasam, siz quvonmaysiz, bu ikkisini rozi qilmoqda mumkin emasdir. X o n . Devona boldingmi?! I b r o h i m b i y . Devona emas, togriman, togriliqning devonaliqdan yomonroq natijalar berganini bilaman. Yana togriliqdan ayrila olmayman, xoqonim! Shul ikki odam bolmagonda, siz Farhod otaliqni yoq qilmoq fikriga tushmas edingiz.
X o n (qizgin). Sozni uzatma, qabul et! Qozi Nizom bilan Rahim qurchi kozlari bilan uni qabul etdirarga tirisharlar. I b r o h i m b i y . Buyrugingizni qaytarmoq qolimdan kelmaydir, qabul etaman. Biroq bir kun mening ham olimimga hukm chiqararsiz, xoqonim! X o n . Qabul etdingmi? I b r o h i m b i y . Qabul etdim. X o n . Emdi chiqib, saqlovda yotingiz. Erta bilan yorliqlarin- giz chiqar. (Ikkalasi ham duo qilib, chiqib ketarlar. Bunlar chiqgoch, Ulfat xojasaroy qizil ortuk bilan ortulgan bir taboqni kotarib kelar, xonning oldiga qoyar. Ozi ikki odim keyinga borib, qol qovushtirub turar). Och ustini! (Ulfat ortukni olar, taboqda Farhod otaliqning qonga boyalgan oq soqolli boshi korunar). X o n . (Yovvoyi kulush bilan). Xo... xo... xo... eng song, olum... olum janjalimizni bitirdi. Butun janjallarni olum bitiradir! U l f a t . Hoqoni olam eson bolgaylar. X o n . Buni chiqarib, Chil duxtaron qudugiga tashlat. (Ulfat taboqni olib chiqar). Yeganlari tuzni oylamagonlarning jazolari shuldir. (Qozi Nizom bilan Mir Vafoga). Sizga javob emdi. 77 Q o z i N i z o m . Òangri hazratimga esonlik bergay. (Ikkovi ham duo qilib, turub ketalar). X o n (yolguz). Shu tiriklikdan-da bezdirdilar meni. (Òurub yuradir). Bir dushmanimning qoni qurumoyin yana bittasi chiqib qoladir. Bu Ibrohim ahmoq ham meni tinch qoymayturgondek korniadir. Qachongacha oldiraman bunlarni! Ortuq hech kimning menga ishonchi qolmadi... Bunlarning ozi yolga kelib, menga dushmanlik qilmoqni tashlasa, nima bolur! Yoq... yoq! Bunlarning ozi yolga kelmaydir. Olduraman, olduraman. Dunyoda bitta dushmanim qolmagoncha qon tokaman. Ulfatning sozi togri. Podshohlik qon bilan sugorilaturgon bir ogochdir (Ulfatning kirganini korib, joyiga oturar). Kel, Ulfat, otir, qanday qilib oldurding?! U l f a t (oturar). Xoqonimizning ishlari bor, deb kelturdim. Bir uyga kirguzdim, unda yoshrunub turgon ikki kishi birdan chiqib yopishdilar, bir oz taloshgondan song yiqitib, boshini kesdilar. X o n . Hech kim onglamadimi? U l f a t . Kimsa onglagon emas. X o n . Ibrohim kenagasni otaliq qilmoqchi bolib, oziga soyladik. Uning ham tusi boshqacha-ku! U l f a t . Nima dedi? X o n . Kop ahmoqliklar qildi. Sening uchun ham manosiz sozlar soyladi. Hakim inoqning ozini otaliq qilsak bolmaydirmi? U l f a t . Xoqoni olam! Hakim inoqning Nodirshoh bilan xabarlashib turgoni aniq. Shu tobda uni ish boshiga qoyub bolmaydir. Shuning ozi bola bersun, togriliq bilan ishlasa turadir, yoqsa Farhod otaliqning izindan bora qoladir-da! X o n . Ulfat, men bu ishlardan bezdim. Bu odamlarning bittasi ham menga togri qaramaydir. Farhod otaliq yomonliq qildi. Hakim inoqning qilgon ishlarini korub turubsan. Ibrohimni odam deb oylasam, bu ham buzuqqa oxshaydir. Qon tokmakdan-da bezdim. Akamni oldurdim. Kop dostlarimni oldurdim. Meni bir ota kabi asragon Farhod otaliqni boshini
78 oyoqlar ostinda kordim (Kozlarini tutub). Uf... kozlarim qonga toldi. Kechalar uxlay olmayman. Kozlarimni yumgoch, butun olganlar, oldurganlarim meni aylanturub olalar, siralanib yonimdan otalar. Meni qorqutalar, menga kulalar!... U l f a t . Xoqonim, bunlarni oylamangiz. Oluklarni esingiz- dan chiqaringiz. Yotoqqa kirgach, qurondan bir oyat oqub yotingiz. Bunlar hammasi otkundir. Yaqinda dushmanlaringizni bitirarmiz. Hozir emdi boshqa ishlarimizni koraylik. X o n . Yana nima ish? U l f a t . Farhod otaliqning qizini kelturaylikmi? X o n . Erta bilan kishi yuborursan. Men emdi charchadim. Bir oz uxlayin. Sen ham ket, ishlaringni kor. Bittasini yubor, choponimni olsun. Òanburchilarga ayt, ikki tanburni kamoncha qilib, bir «Husayniy» chalsunlar. U l f a t . Xop bolubtur. U l f a t c h i q a r . Xon salla, choponini chiqara boshlar. Xizmatchi kelib, xonning salla, choponini olib, bir chetga qoyar. Xonning kecha kulohini berib, shamlarni ochurub chiqar. Xon kulohini kiyib, yotoqda uzanib yotar. Òashqarida ikki kamonchining «Husayniy» cholgoni eshitilar. Cholgi sekinlab bitganda, xon uxlagon bolur. Bir oz songra xonning oldurilgan akasining xayoli qonli kafan bilan korinadir. X o n (Tushinda). Akam... Nechun keldi?.. (Bogdurulgoni, arqon boynida taqilgoni holda chiroylik bir xotunning xayoli kelar). Yoqol... ket... (Xotun xayoli xonni bogardek, unga qarab yurar. Xon talvasa qilar). Ket... ket!.. (Bir yigit xayoli. Farhod otaliqning boshini olib kelar. Xonga yaqinlashar). Yoqol... kelma... (Xayol chekilar. Undan song uchala xayol birgalashib, xonga hujum qilarlar. Xon kuchli talvasa bilan qichqirar). Voy... Urma! (Oz tovushindan uygonib, irgib turar. Òovushni eshitgan Davlat toqsabo bir shamdonchani kotarib, yugurib kirar). D a v l a t . Hazratim, qorqdilarmi?!. Xon (Titrab turgoni holda). Bir oz qorqdim, chogi! Shamni qoyub ket. Suv tayyorlat, tahorat qilaman. (Davlat toqsabo
79 shamni qoyub ketar. Xon yotoqdan tushub, choponini kiyar ham soylar). Bunlar u dunyoda ham menga qarshi birlashganga oxshaylar, meni tinch qoymaylar, chogi! (Shamni olib, boshqa uylarga boraturgon eshikdan chiqib ketar). Parda tushar BESHINCHI PARDA Sahnaning torinda qorongu bir zindon. (Chil duxtaron zindoni). Ulfat xojasaroy, Davlat toqsabo bilan yana ikki-uch bekning oluklari osilgon, otquzub bogdurilgon, qonga botib yotgon bir holda turadir. Chetda qoramoy chirogi tutunlar sochib yonmoqda. Bir ozdan keyin Rahimbiy yolguz kelar. Ogir bir yurush bilan yurub, oluklarning har bittasiga es qoyub qarab, zindonni bir aylanib chiqar. Rahimbiy ketgach, manzara ozgarib, sahnaning beri yoninda Buxoro arkining Salomlik ayvoni korinadir. Ayvon ostindagi taxtning har tomonida qiymatli qolinlar, korpalar toshalgan, shamlar, chilchiroglar yonib turadir. Rahimbiy rasmiy kiyimi bilan kamarlik, qilichlik holda bir tomondan korunub, sekinlab, taxtga yaqinlashar. Bir oyogini taxtning bosqichiga qoyub, tizzasiga tayanib, soylar. R a h i m b i y . Yolimizning ozi qoldi. Manzilga erisha yozdik. Abulfayzxon ketdi. Uni yoqlagonlaringda ruhlariga fotiha oqub keldim. Emdi kim qoldi? Chumchuq kabi kichkina bir xon! Shunday (qoli bilan korsatib) olasan, kallasini uzib tashlaysan!.. Ruhing shod bolgoy, otam, sen bitirmagan ishni men bitirdim. Yoq, bunlarning hammasi sen ekkan uruglarning mevasidir. Sen menga yol korsatmasa eding, sen Nodirshoh bilan dostlashib, meni unga yubormasa eding, bu ishlar bolmas edi. Bolgonda ham, juda qiyinliq bilan bolar edi. M i r V a f o kelar. M i r V a f o . Yoldosh qalandar kelibdir. Sozi bor ekan. Boshqa bir yol bilan olib keldim. R a h i m b i y . Kelturingiz.
80 Mir Vafo panada turgon Yoldoshni chaqirar. Yoldosh ul burungi qalandar afti bilan kelib, duo qilar. Y o l d o s h . Omin, tezrak bu oyogingizni ikkinchi bosqichga qoyub taxtga chiqqaysiz. Ollohu akbar. R a h i m b i y (kulub). Ha, tentak, nima gap? Y o l d o s h . Yaxshilik, bek! Sizning xon bolishingiz togrisinda odamlar bir-birlariga soylashib turalar. R a h i m b i y . Nima deylar? Y o l d o s h . Odamlar rozi, xonliq-otaliq bekning haqqi, Download 3.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling