Ñholpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Òoshkent 2010
Download 3.58 Mb. Pdf ko'rish
|
104
Hamza sheriyatidan OQUV Kozimizga korunub turgan hamma asboblar, Hech biri bolmas edi gar bolmasa zinhor oquv, Yer ichida komulub yotgan hama oltun-kumush, Yuzaga chiqdi bori bois anga axbor oquv. Aql-u fikr-u husn-u idrok-u tamizin pok etub, Jinni, devona, garangni ayladi hushyor oquv. Kambagal bechoralarga kasb-u sanat orgatub, Qutqazub faqr-u asoratdin edar zardor oquv. Dunyoda izzatli aylab, obrosin ortdurub, Oxiratda ham sharofat birla aylar yor oquv. Sabzayi donish bahorin shubhasiz naysonidur, Bagritoshlarni yoqib bir kun qilur gulzor oquv. Bir uzun gaflat yuqudin sanga yoqdur foyda, Nifsi shablardin ozingni aylabon bezor, oqi! Gar dilingda oylagan orzuga yetmoq istasang, Naqdi umring qilmagil behudaga bekor, oqi! Qoy oyin, sayr-u tamoshoni, ganimat yoshliging, Shum fellardin ozingni aylagil bezor, oqi! Ey ogil, dunyoda bolmoq istasang olijanob, Oqigil maktab kelub, zinhor oqi, ming bor oqi! 1914
105 QALAM
Qoradur garchi izi, nuri haqqiqatdir ozi, Chunki bosgan yerda zulmatni ziyo qildi qalam. Yani, maydona har ish keldi, qalam xosiyati, Hosili har maqsad-u har muddao qildi qalam, Tog-u tosh, sahrov-u chollarni guliston aylabon, Shahrlar, obodliqlar, xushhavo qildi qalam. Har oqirlar yengil oldi, har qiyin oson olub, Har mashaqqatga ozin mushkulkusho qildi qalam. Har adabsiza adab, fikr ila donish orgatub, El ichida obrosin xob raso qildi qalam. Bazini olim qilub, bazini qildi yaxshi boy, Bazini shoir qilub, bazini shoh qildi qalam, Sharm-u iffat, or-u nomus, sabr-u imon orgatub, Aylab inson vahshilarni porso qildi qalam. Dunyoda bolgan hama asrori qildi oshkor, Har oluk tanlarga goyo jon ato qildi qalam. Sidqi dil birla qoliga kim ani tutsa agar, Maqsadiga yetkuzub konglin rizo qildi qalam. Kimki bir matlab bila tutsa ani beshubha ul Istamish har orzuga oshno qildi qalam. Hech kishini mehnatini zarra zoye qoymadi, Harna vada qildi, ahdiga vafo qildi qalam. Hissa: oglon, maqsading ne bolsa tutgaysan qalam, Chunki jumla hojatin bori ravo qildi qalam. 1914
106 ILM ISTA
Kim bilurdi odam-u olam nadur, hayvon nechuk, Bolmasa erdi agar insonda bu osor ilm. Qaysi bir mavjuda boqsang bilmoqa kayfiyatin, Lozim olgay topmoqa avval oqib axbor ilm. Gar maishatdan sorarsan, ibrat ol darrandadin Bir-biriga toma oldi, boisi agyor ilm. Olaming xurshidi kundur, odaming xurshidi ilm, Olaming zulmoti tundur, odaming nodori ilm. Har murod-u, maqsadingga yetmoq istarsan, murod, Koz ochub bedor bol, darkor ilm, darkor ilm. Har taraqqiy aylagan millat eliga sol quloq, Kecha-kunduz sozlari afkor ilm, afkor ilm. Ul haqiqat oyiniga sayqal istarsan Nihon, Ilm ista, ilm ista, istagil zinhor ilm. 1914 MAKTAB
Erur ilm-u adab, fazl-u hunar osor maktabdin, Yetar har rutbai oliy esa takror maktabdin. Hama gulshan uza yomgur yogub chun sabzavor etsa, Taraqqiy gulshani obod olur anhor maktabdin. Hama izzu, sharofat ham saodat konidur maktab, Yetar ikki jahonda matlabing zinhor maktabdin. Qayu millatda maktab olmasa beshak xarob olgay, Hama millatda shulchun guftugo bisyor maktabdin. 107 Hama ilm-u maorif ganjini devoridur maktab, Hama hikmat chiqar bu mahzani asror maktabdin. Chiqub turmakda har kun yuz tuman asbob-ashyolar, Tamoman, asli beshak, mevai ashjor maktabdin. Qoshar inson qatoriga qilub insonlari inson, Oqub ilm-u adab bolgay kerak hushyor maktabdin. Kimi maktabda bolsa organur axloq olub komil, Hayo, imon-u aql-u sharm-u nomus, or maktabdin. Kimi istar esa yaxshi hayotu shonu shavkatni, Kelub ilm oqisin, hosil olur ming bor maktabdin. Hama millat eli ham biz kabi chin uxlamish erdi, Vale boldi alar bizdin sabab bedor maktabdin. Bizi ham orzumiz bolsa uygonmoq bu gaflatdin Tun-u kun bizga ham soz sozlamoq darkor maktabdin. Taraqqiyga yetarmiz bizlaram begona millatdek, Ikki-yu uch majolis olsa gar afkor maktabdin. Nihon yiglab siza yolborgusi, oglonlarim, zinhor, Uzing har orzu gulgunchasin zinhor maktabdin. 1914
DARDIGA DARMON ISÒAMAS
(Milliy sher) Bizni Òurkiston eli dardiga darmon istamas, Zulmat ichra kechsa umri, mohi tobon istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. 108 Konglidur oshuftan lahvu tarab, nafsu havo, Òilsa zillat xanjari bagrini Luqmon istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. Qolidadur domi tama', kozdadur kayf-u xumor, Soch oqorub, qaddi ham bolsa pushaymon istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. «Jamshid»u «Zarqum», «Bayoz» ahli salohin ilgida Yo aqoid, yo hadis, tasviri Qur'on istamas. Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. Ilmsizlikdan hama kelgon baloni anglayur, Ittifoqu gayrat aylab, lek irfon istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. Keldi davri, dushdi osmondan Masihoyi ilm, Bu nechuk badmurdalik, jismga bir jon istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. Ozga millat uchsalar, hikmat topub soyi samo, Bizni ellar loaqal yer uzra davron istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. Ozgalar etmakda har kun bing sanoyi ixtiro, Biz aholi topmoqa beranj bir non istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida. Bu na vahshat, na jaholat, er qizu piru javon, Domi gaflatdin xalos olmoqqa imkon istamas. Ey Nihon, bing hayf, ey insoniyat, islomiyat Millati xor olmagin hech nomusulmon istamas, Uxlama kop, ozbek eli, asri taraqqiy vaqtida.
109 ABDULLA QODIRIY (18941938) Ozbek romanchiligining dastlabki eng barkamol namunalari uning qalamiga mansub. «Otkan kunlar», «Mehrobdan chayon» romanlarini mutolaa qilmagan, ularga oshufta bolmagan biror ozbek avlodini, oilasini topish qiyin. Abdulla Qodiriy salohiyatining naqadar yuksak ekanligini bugungi kunda dunyo kitobxonlari etirof etmoqda. «MEHROBDAN CHAYON» ROMANIDAN CHIN ORÒOQ Anvar yoshligida boshanggina bir bola edi. Ozi tengi bolalar bilan oz aloqa qilar, ularga kam aralashar va ortiqcha oynab- kulmas, hamisha uning kozida bir mung yotar edi. Bu holat balki oila baxtsizligidan, ota-ona bagrida yayramaganlikdan tugilgandir, desak, uning ikki ogasi bunday emas edilar. Bir onadan alvon xil bola tugiladi, deganlariday, Anvarning yaratilishi ogalariga nisbatan boshqacha edi. Maxdumning uyida tura boshlagach, Anvarda bir oz ozgarish korildi. Shunda ham bolalar bilan aloqasini eskicha yuritib, faqat Rano yonidagina oyin- kulgi bolasiga alishinar, Ranoni yetaklab bogchaga, kochadagi katta suv boylariga chiqib, hamrohini bogchadagi gullarning ismi, uchib yurgan qushlarning navi, katta oqar suvlar va ayniqsa, Rano kabi yosh qizchalar uchun bu suvlarga yiqilish xavfi va shuningdek, boshqa masalalar bilan uni tanishtirar, kochada olik 110 kotarganlarni korsa, birorta bolaning otasi yoki onasi olganligini sozlab, buning orqasidan: «Mening ham onam olganda, oshanday qilib kotargan edilar... Men ham shu boladek mozorga yiglab borgan edim», deb qoyar edi. Rano ham Anvarning soziga diqqat bilan quloq solar va kopincha hisobsiz savollar bilan uni komib tashlar, lekin Anvar zerikmas, har bir soroqqa javob berib, Ranoni qanoatlantirishga tirishar edi. Anvar yosh bolsa ham jiddiy va kichkina miyasi muhokamaga qobil, boshqa kishilar ustiga tushgan baxtsizlikdan ham mutaas- sir 1
Bola chogidanoq eng yaxshi korgan narsasi gulzor va undagi gullar edi. Maxdumning oilasiga kelib tura boshlagandan song, bogchaning gulzor qismini oz idorasi ostiga oldi. Gullarni sugorish, otlarni yulib, tozalash vazifalarini ozi bajardi. Gullardan hech kimga uzdirmas, bir bolaning uzib olganini korsa, ozi xafa bolganidek, bolani ham xafa qilar edi. Bolalarning daragi bilan har kimning uyida bolgan yangi gullardan kochat va urug olib, yildan-yilga gulzorni boyitdi. Yoz kunlari kelsa, bolalarni kapalak va oltinqongiz tutib kelishga buyurar; qiynamay, ozor bermay zahasiz kapalak tutib kelganlarga sabogini oqitib qoyish bilan mukofot berar, kapalak va oltinqongizlarni gulzorda uchirib yuborar, agar ular gullarga qonib qolsalar, ozida yoq sevinar edi. Shuning uchun aksar yoz kunlari maxdumning bogchasi oq, nimrang, olazangor, malla-lojuvard va boshqa tus kapalaklarning yalt-yult uchishlari bilan alohida bir korinishga kirar, Anvarning oqishdan boshagan kezlari gullar ichida va shu kapalaklar orasida kechar edi. Anvar har kim uchun sevimli va xushmuomalasi barchaga baravar edi. Ammo, ayniqsa xush korgan kishilaridan birinchisi Rano va ikkinchisi maktabdagi shogirdlardan saboqdosh sherigi Nasim ismli bola edi. Nasim bilan Anvar juda yaqin dost, bir- birini anglovchi sirdosh ortoq edilar. Garchi Nasimning otasi Qoqonninggina emas, butun xonlikning tanilgan kishilaridan va 1 Mutaassir tasirlanmoq, kongliga oluvchan. 111 ikki bolaning sinfiy ayrimliklari yer bilan kokcha bolsa-da, lekin yosh dostlar buning farqiga yetmaslar, Nasim «xonning mirzoboshisining ogliman», deb havolanmaganidek, Anvar ham «Salim boyoqchining yetimi, Solih maxdumning asrandisiman», deb andisha qilmas edi. Bu ikki bola bir joyda suhbatga kirishsalar, chetdagi bir kishi Anvarning yirtiq boz kiyimlar ichida va Nasimni shohi-adraslar bilan garq holda korib, albatta: «bu gadoyvachcha bilan bekvachchaning ozaro nima munosabatlari bor?» deb taajjublanar, lekin dostlar hali buning ayirmasini idrok qilmaslar edi. Aksar juma kunlari maxdumdan izn olib, Anvar shu ortogi- ning uyiga borar, kechgacha Nasim bilan «suhbatlashib» qaytib kelar edi. Anvar shu munosabat bilan Nasimning otasi Muhammad Rajab poygachining iltifotiga noil ham boldi. Nasim ortogi Anvarning yetimligini otasiga bildirib, majbur qilgan bolsa kerak, bir necha hayit mavsumlarida Muhammad Rajabbek Anvarga kiyimlar ham berdi. Bu iltifot ikki dostning aloqalarini bir-biriga yana qattiqroq bogladi, ayniqsa, maxdumning dimogini chog qildi. Zero, Anvarning Muhammad Rajab kabi bir kishining ogli bilan dostlashishi bir kamolot bolganidek, dostlikning hatto sarpolar kiyishgacha borib yetishi maxdumning nazarida yana ayni fazilat edi... Shu sarpo kiyish voqeasidan song maxdum Anvarga boshqacha qarab qoldi va ichidan «odam bolaturgan korinasan», deb qoydi. Baxtga qarshi, bu dostlik aloqasi uzoq davom etolmadi. Bir kun oradagi dostlik iðini olim yagmogari 1 kelib uzdi. Nasim on besh yoshlar chamasida chechak kasali bilan ogridi va zamonasidagi chechakdan emlash ahamiyatiga tushunmaganlik, yani xonlik jaholatiga fojiali qurbon boldi. Muhammad Rajabbek va oilasi uchun bu musibat, albatta, ogir edi. Biroq ulardan ham Anvar uchun ogir bir hasrat boldi. Hatto koz yoshini marhumning ota-onasidan ham koproq Anvar tokdi desak, mubolaga qilmagan bolarmiz. Uch kun 1 Yagmogar yalmogiz. 112 maktab va maxdumni unutib, Muhammad Rajabbek hovlisida turib qoldi. Har oqshom Nasimning qabri ustida bir necha soatlab yiglab otirdi. Bu yoshning samimiy chin dostligi va ortogiga sadoqati har kimni taajjubga qoydi. Anvarning birinchi martaba marhum dostiga atab yozgan marsiyasi motamlik ota-onani yana bozlatgan ediki, biz marsiyadan bir necha misrani quyida keltiramiz: Ochilmay solsa har gul gunchasi piru javon yiglar, Emas piru javon, balki hamma ahli jahon yiglar. Ajal yagmogari bogi zako ichra uzib zanjir Rahmsiz ezsa masum lolalarni, chun xazon yiglar. Nasimim ketdi olamdin meni qaygu aro tashlab, Kozimdin oqsa xun hech bir ajab yoq, chunki qon yiglar. Jahonda erdi tanho men yetimga hamnishin, dildor, Gariblikning diyorida adashgan notavon yiglar... Mulla Muhammad Rajab poygachi oglining sodiq dostiga shu kundan etiboran boshqacha qarab qoldi. Bir jihatdan, masumiyat, ikkinchidan, korinib turgan istedod Muhammad Rajabbekni Anvarga iltifot etishga majbur qildi. Garchi, Anvarning yuqoridagi marsiyasi bolalik xarxashasidan iborat esa-da, yana uning istiqbolidan xabar olish uchun yaxshi mezonlik vazifasini ham otar edi. Mulla Muhammad Rajabbek avvalo oz iltifotini Anvarning marsiyasidan bir baytni Nasimning qabr toshiga olish bilan boshladi. Songra Anvarning: «Dunyoda men yetim ortogingga tanho sirdan va dildan (kongil kotaruvchi) eding. Bu kun men sendek dostdan ayrilib, yana gurbat diyorida notavon yiglayman!» deb afsus va nadomat qilishiga qarshi, yani Anvarning yetimlik va garibligiga yol qoldirmaslik uchun, mulla Muhammad Rajabbek oglining sodiq dostiga oz otaligini korsatmakchi boldi.
113 Anvar uch haftagacha xatmi quron kechalari Muhammad Rajabbek uyiga kelib turar edi. Oxirgi xatmi quron kechasi Muhammad Rajabbek Anvardan ahvol soradi: Domlangiz salomatmi? Shukur. Oqishingiz yaxshimi? Birmuncha. Domlaning uyida turasiz? Òaqsir. Siqilmaysizmi? Yoq.
Ilmi hisob oqiganingiz bormi? Yoq, taqsir. Domlangiz ilmi hisobni bilurmikin? Bilmaslar deb oylayman. Agar men bir domla tayin qilsam, hisob oqiysizmi? Ustozim ruxsat bersalar, albatta, oqiyman. Xop... bolmasa erta kechga domlangiz shu yerga kelib, menga uchrashsin! Xop, taqsir. Ertasi kun maxdum keldi, Muhammad Rajabbek maxdum bilan sozlashib, Anvarni orda xizmatiga olish fikrida bolganligini, buning uchun arabcha, forschadan yana ham chuqurroq malumot olishi lozimligini va hisob organishi kerakligini aytdi. Maxdum Muhammad Rajabbekning Anvarga bunchalik marhamati uchun bir oz shoshib qolsa ham, lekin bu mehribonchilik sababiga yaxshi tushunganligi jihatidan avvalo bekning yetimparvarligini, songra Anvarning zako va istedodini maqtadi. Anvarni odam qilish yolida chekkan oz mashaqqatlarini ham shikoyat yosinida sozlab chiqqach, bu kunlarda ehtimomi tom bilan Anvarga fors va arabiydan dars berib turganini va alhol ham Anvar forscha tazkira va tahrirlar yoza olishini bayon qilib, necha xil uzrlar ichida ozining ilmi hisobdan bahrasizligini bildirdi, yani Anvarning ilmi hisob 8 Adabiyot, III 114 organishi uchun boshqa muallim kerak bolur, dedi. Muhammad Rajabbek bu togrida ozi domla topmoqchi bolib maxdumga ruxsat berdi. MAXDUMNING BAXÒI Shu kundan boshlab Anvarning hayotida yangi sahifa ochiladi. Yani, maxdum Anvarga ilgarigicha istiqboli qorongu bir yetim, deb qaramay, balki Anvar kabi oz ogli bolmaganiga okina boshlaydi. Darhaqiqat, uning okinishiga arziydigan chigil masalalar ham tugiladir, masalan: Anvar orda xizmatiga kirib qolsa, oyiga besh tillo, on tillo naqdina daromad qilib tursa, bu mablaglar... Shunday istiqboldagi bu «mablaglar» masalasi maxdumning ichini ari bolib talaydi. «On yoshidan beri oqitib, yedirib, kiydirib kelaman; albatta, daromad mening haqqim bolur», deb oylasa ham, bu hukmidan ozi uchun rozi bolinqiramaydi. Har holda masala chigil edi. Mohlar oyimning Ranoni Anvarga berish togrisidagi «bemani, ahamiyatsiz» sozlari osha vaqtlarda maxdumning ensasini qotirgan bolsa, hozir shu haqda chinlab oyladigina emas, balki: «Haligidek Anvarning baxti ochilib ketsa, nima malomati bor. Yetimlik ayb emas, inson uchun fazlu kamol lozim, kulib turgan baxt hojat, naslu nasabning hech ahamiyati yoq. Ranoning husniga har kim ham tahsin qilur; Anvar, albatta, yoq demas... Bu borada mol va jonni bir qilishdan boshqa maslahat yoq!» degan qarorga dafatan kelib qoldi. Bundan biror oylar ilgari Nigor oyimga: «Anvar balogatga yetayozdi. Sen bilan Ranoga sharan nomahram, undan qochishlaring lozim!» degan bolsa ham, bu buyruq hozirgacha amalga oshmagan edi va bundan keyin ham amalga oshmaydirgan boldi. Zero, maxdumning fikricha, Anvarga ogir tuyulishi ehtimoli bor edi... Anvar Muhammad Rajab poygachi tarafidan belgilangan bir muftida hisob, insho (tahrir) qoidalarini organa boshladi.
115 Maxdum ham jon otib arab va forsiydan talimni kuchaytirdi. Anvar bir yil ichida hisob va insho qoidalarini organdi va boshqa darslarida ham yaxshi muvaffaqiyat qozondi, ham shu koklamdan etiboran har kun ordaga borib, Muhammad Rajab munshiy qol ostida mirzolar yonida daftardorlik, nomanavislik usullarini tajriba qila boshladi. Bir yil chamasi maoshsiz tajriba kordi. Shunda ham hafta sayin Muhammad Rajabbek oz kissasidan uch-tort tanga choy puli berib turar edi. Anvar shu arzimagan uch-tort tangani ham maxdumning qoliga keltirib berar va hafta sayin oziga ustozining umidini kattaroq boglatib borar edi. Anvar bir «yillik tajribada ordadagi daftardorlik, forscha va turkcha nomanavislik 1 hunarlarini tamoman deyarli organib tajribalik mirzolar qatoriga kirdi. Sarmunshiyning ogzidan chiqqan manoni tartibga solib noma, yorliq yoki boshqa bir tazkirani tahrir qila olar, mirzolar jumlani galat ifoda qilib, sarmunshiydan aksar tanbeh eshitganlarida, Anvar bunday tanbehga juda siyrak uchrar edi. Ikkinchi yildan boshlab yetti tillo mohona bilan maoshlik mirzolar qatoriga otdi. Mohonadan tashqari soliqlardan ham darxonlik qogozi oldi. Soliqlardan darxonlik maxdumning rozgoriga katta yengillik edi. Chunki songgi yillarda xonlik tomonidan xalq ustiga tushgan va tushib turgan soliqlar behad va tolab bolmaslik ediki, bu haqda kelasi boblarimizda soz bolar. Shu xursandlik barobarida birinchi oyning yetti tillosi yaxlit holda maxdumning qoliga tegishi goyo toy ustiga toy edi. Domlaning yetti tilloni olgandagi holini tasvir qilish, albatta, qiyindir; kozlari gilaylashgan, aftida qiziq ozgarish korilib, ogzining tanobi uzoq sayohatni ixtiyor qilgan: «habba, hosiling durust, Anvar bolam, lekin pulga ehtiyot bol, botam!» degan edi. Yetti tilloning qoldan chiqish xabari Nigor oyimning qulogiga yetishgach, Anvardan ranjidi: «Hamma pulingni domlangga chakki 1 Nomanavislik daftar va nomalar har ikki tilda yuritilar edi. (Muallif). 116 beribsan, Anvar; ust-boshingni, korpa-yostigingni, ortib qolsa Rano ukangning ustini tuzatishing kerak edi. Domlang tuflab tugishdan boshqani koshki bilsa!» dedi. Maxdum yetti tillo «naqdina»ni olib qancha shodlangan bolsa, oshanchalik tashvishga ham tushdi. Uning fikricha, zamona yomon, buzuqlar benihoyat; mumkinki, Anvarni ozidan aynitib, ogzi oshga yetganda, boshini toshga tegdirsalar... Ranoni Anvarga nikohlab, boshini boglab qoyaymi, deb oyladi. Biroq Rano hali on bir yoshda edi. Ikkinchi kun Anvar ishdan qaytib kelgach, maxdum uni bogchaga olib kirdi. Bogchadan kungay hay kokrak bir orinni korsatdi: Ana shu yerga senga atab bir uy, bir ayvon, oshxona va axtaxonasi bilan imorat solsam deyman... Habba, Anvar? deb soradi. Anvar kuldi. Imoratga ellik tillodan kam pul yetmaydi. Menim bolsa bir pulim yoq. Bolaturgani ham fotiha berguningizcha, albatta, sizniki va oyimlarniki!dedi. Habba... himmatingga!deb yubordi maxdum, albatta-ku, shunday, va lekin osha niyatlaringdan keyin boyagidek alohida pul yigsang deyman-da... Albatta, bu gap uch-tort yilsiz emas-da! Shu vaqt Rano narida bola kotarib turar edi. Maxdum Ranoni oz yoniga chaqirib, unga ham haligi orinni korsatdi: Habba... mana shu yerga Anvar akangga uy solib beramiz, Rano. Bu senga qalay oxshaydi, qizim? Rano otasining soziga tushunmadi: Anvar akamning yotaturgan mehmonxonasi bor-ku! dedi. Xe-xe-xe, bolasan, qizim, bolasan! deb kuldi maxdum, Anvar akang tokay mehmonxonada yotadi deysan. Axir bir kun uylanadi, bamisoli sen bolsang erga tegasan... Axir uy kerak-da, qizim! Bu sozdan Anvar qizarib ketdi. Rano Anvarga qarab oldi va dadasiga achchiq qilgan kabi burilib ichkariga jonadi.
117 Maxdum Anvarga ustalik bilan bir manoni anglatib, taminot berganidek, buzuqlarning vasvasasiga qarshi dam ham solgan edi... Bu dam solish Anvarga ham tasirsiz qolmadi. Shu kungacha Ranoning yosh, masum husniga umidsiz qarayturgan bolsa, bundan keyin unga umid va istiqbolning shirin xayollari bilan termulaturgan boldi. Maxdum ozining chekkan tashvishidan haqli bolib chiqdi. Anvarning tevaragida «xolis» maslahatgoylar ham korinishib qoldilar. Ayniqsa bu «xolis»lardan biri pochchasi edi. Pochchasi yetti tillo daragini eshitib entikdi. Erining tazyiqi ostida Nodira ham kengashga turdi. Pochchang, bizning hovliga kelib tursin, ozim uylantirib Download 3.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling