Hozirgi paytda telekommunikatsiya texnologiyalarining jadal

T
T
N
M
k
2

(3.21) 
bundan 
M
N
K

2
log
(3.22) 
Bu yerda:
K
- T vaqtda ikkilangan kodning M simvollarini uzatish 
uchun ishlatiladigan N – darajali kodning simvollar soni. Ikkilangan kodni 
liniya kodga o‘zgartirishda quyidagi shart bajarilishi kerak: 
K
T
M
T
TN
T

(3.23) 
Bu yerda:
T
T
- ikkilangan simvol davomiyligi; 
TN
T
- N –darajali 
simvol davomiyligi. 
(1.23) ifodadan kelib chiqadiki, liniya signalni uzatish tezligi 
N
T
N
T
T
f
1


---

88 
T
TN
f
M
K
f

(3.24) 
bo‘ladi. Bu yerda: 
T
T
T
f
1

- ikkilangan signalni uzatish tezligi. (3.16) 
ifodaga (3.18) ifodani qo‘yib, liniya signalini uzatish tezligini aniqlovchi 
shart olinadi: 
N
f
f
T
TN
2
log

(3.25) 
yoki 
)
1
(
log
2
r
N
f
f
T
TN


(3.26) 
Bu yerda: 
r
- liniya signalini ortiqchaligi. 
(3.24) va (3.26) ifodalarni solishtirishdan 
1
log
2


N
M
K
r
kelib 
chiqadi. 
Amaliyotda uchinchi darajali liniyaviy kod ishlatiladi. Masalan, 
1V→1T. Buning ma’nosi ikkilamchi kodning (Binary) bitta simvoli 
uchlamchi kod (Ternary) ning bitta simvoliga aylantirish deganidir.
1V→1T. Uzatish tezligi ikkalasida bir xil, ya’ni ikki darajali kodni 
hamda uchinchi darajali kodni uzatish ham bir xil vaqtda bajariladi. 
Demak, ortiqchalik hosil qilindi: 
58
,
0
1
58
,
1
1
3
log
1
1
2





r
. Bu 
ortiqchalik yetarli darajada katta bo‘lgani uchun liniyaviy kodni qurish 
tamoyilini tanlash katta erkinlikni beradi.
1V→1T turidagi ko‘p ishlatiladigan kod impuls qutblarini 
almashtirish bilan kvaziuchlamchi kod (ChPI) yoki AMI (Alternating
Mark Lnversion) birni o‘zgartiruvchi inversiya kodi hisoblanadi.
Ikkilangan kodni ChPI bilan kodga o‘zgartirish tamoyili 3.3-
jadvalda keltirilgan. 
Bu yerda V simvol impulsini bildiradi. Uni qutbi oldingi impuls 
qutbiga qarama- qarshi bo‘ladi. Jadvaldan ko‘rinadiki 1 qiymatli 
ikkilangan kod simvollarini almashtiruvchi uchlamchi kod V simvollarini 
o‘zaro korrelyasiyaga ega. Shu hisobiga liniya signalining energetik 
spektri o‘zgarmas qismini yo‘qotish mumkin. Agar r – ikkilangan 
signaldagi 1 qiymatli simvollar bo‘lish ehtimolligi, 
)
1
(
p
a

- 0 qiymatli 
simvollar paydo bo‘lish ehtimoli bo‘lsa, 1.3- jadvaldan ko‘rinadiki, 
2
1


---

89 
va 
2
1

qiymatli simvollar 
2
p
ga teng bir xil ehtimollik bilan paydo 
bo‘ladi. (1.16) ifoda bilan aniqlanuvchi 
a
- o‘rtacha qiymat: 
0
2
1
2
0
)
1
(
)
2
1
(
2





