Hududiy boshqarmasi

HAQIDAbosh
Kirish
1-bob. Korxonalar va banklarda kassa ishlarini tashkil etish
2-bob . Naqd pul bilan operatsiyalarni amalga oshirish tartibi
2.1 Kechki kassa apparatlari ishlarini tashkil etish va operatsiyalarini hisobga olish
2.2 Tashkilotlarga pul berish tartibi
2.3 Aholiga xizmat ko'rsatishda naqd pul bilan ishlash
2.4 Bankomatlar va boshqa dasturiy ta'minot va tizimlardan foydalanish
3-bob. Bank binosidan tashqarida joylashgan kassalar faoliyatini tashkil etish va ularning operatsiyalarini bank buxgalteriyasida aks ettirish qoidalari
3.1 Bank kassasidan tashqarida operatsion kassa ishini tashkil etish
3.2 Operatsion kassaning xulosasi
3.3 Qimmatbaho buyumlarni qayta ko'rib chiqish va kredit muassasasi (filiali) operatsion kassasida tekshirish
4-bob. Naqd pul tushumlarini hisobga olish
4.1 naqd pul va boshqa qimmatbaho buyumlarni etkazib berish va yig'ish
4.2 Pul va boshqa qimmatbaho narsalarni saqlash
Xulosa
Adabiyot
Kirish
Zamonaviy sharoitda pul iqtisodiy faoliyatning ajralmas atributidir. Shuning uchun moddiy qadriyatlarni etkazib berish va xizmatlarni ko'rsatish bilan bog'liq barcha operatsiyalar naqd pul bilan to'ldiriladi. Hisob-kitoblarning asosiy maqsadi pul aylanmasiga xizmat ko'rsatish (to'lov aylanmasi). Hisob-kitoblar naqd va naqdsiz shaklda bo'lishi mumkin. Mijoz tomonidan kassa xizmatlari uchun tijorat bankini tanlashi tijorat bankini o'z vaqtida, tejamli va ishonchli bajarilishi kerak bo'lgan hisob-kitob xizmatlarining yuqori sifatini ta'minlashga majbur qiladi. Kassa xizmatlari bo'yicha bank bilan aloqalar muntazam ravishda amalga oshirilganligi sababli, bankning ish sifatiga qarab, mijozlar bank bilan keyingi hamkorlikning maqsadga muvofiqligi to'g'risida, bank tomonidan o'rnatilgan kassa xizmatlari tariflarining amal qilish darajasi to'g'risida qaror qabul qilishadi. Kassa xizmatlarini tashkil etish har qanday bankning "qo'ng'iroq kartasi" dir.
Bugungi kunda tijorat banklarida kassa xizmatlari taxminan bir xil darajada. Ko'rsatiladigan xizmatlarning ro'yxati juda farq qilmaydi. Ammo har bir mijoz uchun keskin raqobat davrida kassa xizmatlari tizimini rivojlantirish va takomillashtirish, yuzaga keladigan muammolarni engish kerak.
Ayni paytda tijorat banklari yuridik shaxslar uchun hisob-kitob-kassa xizmatlari va naqd pulsiz to'lovlar aylanmasi tizimi, mamlakatda biznes va iqtisodiyotni va shunga muvofiq ravishda odamlar farovonligini gullab-yashnashi uchun usullar va vositalarni takomillashtirishga intilmoqda.
Tijorat bankida naqd operatsiyalarni hisobga olish muhim xususiyatlarga ega - buxgalteriya hisobida aks ettirilgan operatsiyalarning mohiyati va buxgalteriya ishini tashkil qilish, buxgalteriya hisobi va boshqa buxgalteriya hujjatlari shakli va mazmuni va, albatta, asosiy buxgalteriya yozuvlari.
Buxgalterning ishi uchun buxgalteriya hisobi va soliq hisobi hamda xo'jalik muomalalari va ularning qonuniyligini nazorat qilish bo'yicha aniq, batafsil, qonunchilikda mustahkamlangan ko'rsatmalar talab qilinadi. Nazoratga bo'lgan ehtiyoj tijorat bankining mablag'lari, daromadlari va xarajatlari harakatini nazorat qilish uchun operatsiyalarni noto'g'ri ro'yxatdan o'tkazish, individual qarorlarni hisobga olishda noto'g'ri aks ettirish bilan bog'liq.
Tijorat banki faoliyatini boshqarish samaradorligi butunlay to'liq, aniq, ob'ektiv, etarlicha batafsil va o'z vaqtida iqtisodiy ma'lumotlarni olish qobiliyatiga bog'liq. Hamma tijorat banklarida ham naqd operatsiyalarni hisobga olish jarayoni mukammal tashkil etilmagan.

Nazorat Savollari

1. Kirim kassa operatsiyalari nima

2. Kirim kassa operatsiyalarini olish va rasmiylashtirish.
3. Naqt pullarni hisobga olish
4. Naqd pul aylanmasi nima
5. kirim operatsiyalarga nimalar kiradi

8 Mavzu: Kirim kassa orderi haqida tushuncha.

Reja:


1.Kirim kassa orderi haqida tushuncha.
2.Kassaning chiqim operatsiyalari, ularning hisobi va rasmiylashtirilishi.

Tijorat banklarining chiqim kassa operatsiyalari deb, bank kassalaridan naqd pulning berilishi bilan bog‘liq operatsiyalar tushuniladi. Korxona va tashkilotlarning o‘z ishchi xodimlari uchun ish xaqi, pensiya, stipendiya, mukofotlar, komandirovka xarajatlari uchun naqd pul olishi mumkin.

Yilning xar choragi uchun korxona va tashkilotlar kassa rejasini tuzib bankka topshiradilar. Kassa rejasida naqd pulning tushumi bo‘yicha alohida moddalar, naqd pulning xarajati bo‘yicha alohida moddalar ko‘rsatilgan. SHu bilan birga ish xaqi olish bo‘yicha ish xaqi olish kunlari belgilanadi. Korxona va tashkilotlar bir oyda bir yoki ikki marta ish xaqi oladilar.
Bank kassasidan naqd pul berish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
a) xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarga belgilangan shakldagi pul cheklari bo‘yicha;
b) bankdan kredit olgan jismoniy shaxslarga, qarz oluvchilarga, omonatchilarga, pensionerlarga chiqim kassa orderlari bo‘yicha beriladi. Banklarning boshqaruv apparati ehtiyojlari va boshqa sarf-xarajatlar uchun beriladigan pullarni chiqim qilish ham aynan shu tartibda amalga oshiriladi.
Pensiyani belgilagan organning topshiriqnomasiga asosan pensiya va nafaqalarni berish amalga oshiriladigan hollarda chiqim kassa orderi yozib beriladi va u topshiriqnoma bilan birga kunlik kassa hujjatlariga tikiladi. Bankning pul saqlash ombori ochilganidan so‘ng, kassa mudiri, filial boshqaruvchisi va bosh buxgalter ishtirokida aylanma kassadagi naqd pul qoldiqlari qayta sanaladi. Naqd pul qoldig‘i 120-shakldagi kitobning ma’lumotlariga mos kelishiga ishonch hosil qilinganidan so‘ng, kassa mudiri kassirlarga chiqim operatsiyalarini bajarish uchun zarur bo‘lgan pul summasini, hisob berish sharti bilan o‘zining 155-shakldagi kitobiga imzo qo‘ydirgan holda beradi. To‘liq va to‘liq bo‘lmagan pul bog‘lamlari nakladkalardagi ma’lumotlarga qarab tekshiriladi, to‘liq bo‘lmagan dastalardan iborat bog‘lamlar esa birma-bir qayta sanalib (qayta sanash kassa mudiri tomonidan tayinlangan kassa xodimlaridan birining kuzatuvi ostida amalga oshirilishi mumkin) qabul qilinadi.
Tangalar - yorliqlar va paketlardagi yozuvlariga qarab qabul qilinadi.
Kassir kassa mudiridan hisob berish sharti bilan olingan barcha summalarni, to‘langan hujjatlarning soni va summasini hamda kassa mudiriga imzo qo‘ydirib, qayta topshirishi kerak bo‘lgan hisobdorligidagi summalar qoldig‘ini o‘zining 155-shakldagi kitobida qayd etishi lozim.
Kassa mudiri kassirlarga hisob berish sharti bilan zarur bo‘lgan pul summasini berganidan so‘ng, kassada qolgan naqd pulni yana hisoblab, uni ish kuni boshidagi kassa qoldig‘i summasiga taqqoslab ko‘rishi shart. Xo‘jalik yurituvchi sub’ekt vakili naqd pul olish uchun bank buxgalteriyasi (front ofisi)ning ushbu mijozga xizmat ko‘rsatuvchi xodimiga pul cheklari va boshqa hujjatlarni taqdim etadi. Ular ushbu hujjatlarni tekshirib bo‘lgach, mijozlarga kassaga taqdim etishlari uchun pul chekining nazorat markasini yoki chiqim orderining yirtma talonini beradilar. CHiqim hujjatlari alohida hollarda buxgalteriya (front ofis) xodimlari tomonidan ma’lumotlarni kiritish varag‘i (kassa jurnali)ga imzo qo‘ydirilgan holda kassaga topshiriladi. CHiqim hujjatlarini pul olayotgan shaxs tomonidan kassaga topshirilishi qat’iyan taqiqlanadi.
Bankning bosh buxgalteri ixtiyoriga ko‘ra, kassa jurnalining ikki nusxada yuritilishiga, kassa jurnalining birinchi nusxasiga kassir imzo qo‘ygach, chiqim hujjatlarining kassaga topshirilishiga ruxsat etiladi.
Kassir chiqim hujjati (pul cheki, kassa orderi va boshqalar)ni olganidan so‘ng quyidagilarni bajarishi shart:
a) pul oluvchini chiqim hujjatining raqami bo‘yicha chaqirishi;
b) kassaga taqdim etiluvchi nazorat markasi yoki yirtma talonning raqamini chiqim hujjatidagi raqam bilan taqqoslashi va nazorat markasini yoki yirtma talonni tegishli chek yoki orderga yopishtirib qo‘yishi;
v) bankning pul berishni hal etish huquqiga ega bo‘lgan mansabdor shaxslarining imzolari borligini va ushbu imzolar mavjud namunalar bilan bir xilligini tekshirishi;
g) hujjatda raqam va so‘z bilan yozilgan summalar o‘zaro mos kelishini tekshirishi;
d) hujjatda pul oluvchining shaxsiy imzosi borligini va bank mas’ul xodimlarining imzosi qo‘yilganlgini tekshirishi;
e) pul oluvchining shaxsini tasdiqlovchi pasport yoki guvohnomasi (guvohnoma faqat Mudofaa vazirligi, Ichki Ishlar vazirligi, Milliy xavfsizlik xizmati va Favqulodda vaziyatlar vazirligi tomonidan o‘z xizmatchilariga berilgan bo‘lsa) borligini tekshirishi;
j) mijozning shaxsini tasdiqlovchi pasport yoki guvohnomasidagi ma’lumotlarni chekdagi ma’lumotlar bilan solishtirishi;
z) hujjatda ko‘rsatilgan pul summasini tayyorlaydi, pul oluvchidan u qancha pul olayotganligini so‘raydi, tayyorlangan pul summasini yana bir bor chiqim hujjatlari bilan taqqoslab, uni pul oluvchiga berganidan so‘ng, chiqim hujjatlariga imzo qo‘yishi lozim.
Kassirning stoli ustida berishga tayyorlab qo‘yilgan puldan tashqari boshqa hech qanday pul bo‘lmasligi kerak.
Kassir pullarni birma-bir qayta sanamagan holda, nakladka va banderollarda ko‘rsatilgan summalariga qarab o‘rami buzilmagan to‘liq bog‘lamlar va dastalar bo‘yicha berishi shart.
Bunda bog‘lamdagi plombalar (kassirlarning shaxsiy raqamlari bo‘lgan kafolat choklari) pul oluvchining ishtirokida qirqiladi. To‘liq bo‘lmagan dastalardagi, shuningdek o‘rami buzilgan dastalardagi pullarni kassir birma-bir qayta sanab berishi lozim.
Qop va paketlarga joylangan tangalar - paket va yoriqlardagi yozuvlariga qarab beriladi. Tanga butun qopi bilan beriladigan bo‘lsa, bank kassiri qopdagi plombani pul oluvchining ishtirokida qirqishi shart.
Kassir pullarni donalab sanab berish uchun dastani ochganidan so‘ng, undagi pullarning barchasini birma-bir qayta sanab ko‘rishi lozim.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki huzuridagi "Davlat belgisi" Davlat ishlab chiqarish birlashmasi o‘ramlaridagi pullarning bog‘lamlari ochilib, mijozlarga alohida dastalar bilan yoki donalab sanab beriladigan hollarda bog‘lamdagi pul kassa mudirining yoki shu maqsadlar uchun ajratilgan xodimning ishtirokida oldindan va to‘liq birma-bir sanab ko‘rilishi lozim.
"Davlat Belgisi" Davlat ishlab chiqarish birlashmasi o‘ramidagi pullar mijozga berilayotgan vaqtda oxirgi uchta nominal qiymatdagi pullarning seriya va raqamlari alohida daftarda qayd etilib, mijozlarga imzo qo‘ydirilgan holda berilishi shart.
Kassirlar mijozlarga pul berayotgan vaqtda, ularning talabiga binoan, bir qiymatdagi pullarni boshqa qiymatdagi pullarga almashtirib berish taqiqlanadi. Bank kassasidan berilgan pulni olgan shaxs, kassa yonidan ketmay turib olingan umumiy summani hujjatda ko‘rsatilgan summa bilan taqqoslashi, uni bog‘lamlar va dastalar bo‘yicha tekshirishi, dasta to‘lmagan alohida pullarni esa shu pulni bergan kassirning kuzatuvi ostida birma-bir qayta sanab ko‘rish orqali qabul qilib olishi lozim.
Bank mijozi qabul qilib olgan barcha pullarni maxsus ajratilgan xonada, bank kassiri yoki nazoratchi kuzatuvi ostida, birma-bir qayta sanab olishi shart. Bunday hollarda chiqim kassasi kassiri berilayotgan pul bog‘lamlaridagi plombalarni yoki kafolat choklarini kesmaydi, balki, plombalar, tugunlar, banderollar va hokazolar to‘liq saqlanishini kuzatib turadi. Pul dastasidan ortiqcha yoki kamomad chiqqan holda ikki nusxada 145-shakldagi dalolatnoma, agarda to‘lovga yaroqsiz va qalbaki pullar aniqlansa, 145a-shakldagi dalolatnoma tuziladi. Dalolatnomaning birinchi nusxasi kunlik kassa hujjatlariga tikiladi, uning ikkinchi nusxasi buxgalteriya o‘tkazmalarini amalga oshirish uchun buxgalteriyaga yuboriladi. Bunda barcha banderollar, plombali o‘ram materiali yoki polietilen paket va puli to‘g‘ri chiqmagan dastaning ustki nakladkasi, shuningdek tanga solingan qopning yorlig‘i plombali o‘ram bilan birga to‘liq saqlanib qoladi.
Mijoz tomonidan bir bog‘lamdagi naqd pullar qayta sanab bo‘linganidan so‘ng, bank nazoratchisi bog‘lamning plombasi (kassirlarning shaxsiy raqamlari bo‘lgan kafolat choklari)ni qirqib oladi va mijoz tomonidan dastalar bo‘yicha qayta sanalayotgan pullarni nazorat qilishni davom ettiradi. Oluvchilarning pul yoki tangalari etishmayotganligi to‘g‘risidagi arizalari, agar ular kassa yonidan ketmay pulni qayta sanab olmagan yoki qayta sanash uchun ajratilgan xonada bank nazoratchisi kuzatuvi ostida qayta sanamagan bo‘lsalar, qoniqtirilmaydi. Bu haqda chiqim kassalari oldida ko‘zga ko‘rinarli joyga e’lon yozib qo‘yilishi shart.
Pul oluvchilarning e’tirozlari qoniqtirilgan yoki qoniqtirilmaganligidan qat’i nazar, bank rahbari pul etishmayotganligi to‘g‘risidagi arizani tekshirish uchun chora ko‘rishi shart.
Xo‘jalik yurituvchi sub’ekt vakili bank kassasiga pul topshirmay turib, bir vaqtning o‘zida pul olish uchun chek va naqd pul qo‘yish e’lonini taqdim etgan hollarda, bunday operatsiyalarni bajarish taqiqlanadi.
Bank rahbari alohida hollarda, chekda ko‘rsatilgan summa bo‘yicha qisman pul berilishiga ruxsat etganidan so‘ng, pul oluvchiga ushbu chek bo‘yicha berilayotgan amaldagi pul summasi to‘g‘risida ma’lumotnoma berilishi mumkin.
Ma’lumotnomaga rahbar va bosh buxgalter imzolari qo‘yilib, bank muhri bosiladi. Pul oluvchidan olingan pul summasi to‘g‘risida chekning orqa tomoniga tilxat yozdirib olinadi. CHekga qisman pul to‘langanligi haqidagi ma’lumotnomaning nusxasi ilova qilinib, u shu kunning kassa hujjatlariga tikib qo‘yiladi.
Bank amaliyot kuni oxirida kassir, hisobdorlik asosida qabul qilingan summani, chiqim hujjatlaridagi summaga va pul qoldig‘iga taqqoslab ko‘rganidan so‘ng, mazkur yo‘riqnomaning 35-ilovasida keltirligan 110-shakldagi hisobot ma’lumotnomasini tuzib imzolaydi va unda ko‘rsatilgan kassa aylanmalarini bank buxgalteriyasi xodimlarining kassa jurnallaridagi yozuvlari bilan taqqoslaydi. Taqqoslash kassir tomonidan chiqim kassa jurnaliga imzo qo‘yishi va buxgalteriya xodimlarining kassir ma’lumotnomasiga qo‘yilgan imzolari bilan rasmiylashtiriladi.
Kassaning chiqim aylanmalari 111-shakldagi kassa aylanmalari haqidagi jamlama ma’lumotnomaga umumiy summa bo‘yicha kiritiladi. Kassir belgilangan tartibda tayyorlangan pul qoldig‘ini va shu kunning chiqim kassa hujjatlarini hisobot ma’lumotnomasi bilan birga 155-shakldagi kitobga imzo qo‘ydirib, kassa mudiriga topshiradi. Kassa mudiri hisobot ma’lumotnomasini tekshirib, uni pul qoldig‘i bilan taqqoslaganidan so‘ng o‘z imzosini qo‘yadi hamda uni shu kunning kassa hujjatlariga tikib qo‘yish uchun kassirlardan biriga beradi.
Bank amaliyot kuni oxirida kassirlarda qolgan va boshqa kassirlar tomonidan o‘rab-bog‘lagan alohida dastalardagi pullar va plombalanmagan pul bog‘lamlari kassa mudiriga berilishidan avval, belgilangan tartibda birma-bir qayta sanalishi va o‘rab bog‘lanishi kerak. Boshqa kassirlar tomonidan joylangan alohida tangali paketlar donalab sanalmasdan, turli qiymatdagi tangalarning yig‘ma (nikelь tangalar alohida, bronza tangalar alohida) qopiga joylanadi.
To‘liq bog‘lanishi mumkin bo‘lmagan bog‘lam va dastalardagi pullarni kun oxirida aylanma kassa kassirlari kassa mudirining ko‘rsatmasiga binoan kassirlardan biriga, ularni birlashtirish uchun o‘zlarining 155-shakldagi kitobiga imzo qo‘ydirgan holda berishlari mumkin.

Bank xodimlariga ish xaqi to‘lash uchun olingan bo‘nak (avans) qoldig‘i, ish kuni tugaganidan so‘ng, kassir tomonidan qopga joylanib, qop og‘zi yorliq bilan birga qo‘shib tikiladi va tizimcha bilan siqib bog‘lanadi. Tizimchaning titilgan joylari va tugunlari bo‘lmasligi kerak. YOrliqda qop bog‘langan sana va unga solingan pul summasi ko‘rsatilganidan so‘ng, kassir imzo qo‘yib, unga nomi yozilgan to‘rtburchak muhrni bosadi.

Tizimcha uchlari chandib bog‘langanidan so‘ng, kassirning plombiri bilan plombalanadi. Ushbu qopni keyingi ish kuni boshlanishiga qadar saqlash uchun 155-shakldagi kitobga imzo qo‘ydirgan holda kassa mudiriga topshiradi.
Kassa mudiri tomonidan ushbu qopning butligi va uning to‘g‘ri bog‘langanligini tekshirib qabul qilish balansdan o‘tkazilmagan holda amalga oshiriladi.
Aylanma kassada mavjud bo‘lgan naqd pul, o‘z limiti doirasidan oshmagan holda mijozlarning buyurtmalariga binoan, banklar tomonidan naqd pulni berish maqsadida oldindan tayyorlab qo‘yilishi mumkin.
Bank buxgalteridan olingan naqd pul cheklari bo‘yicha keyingi ish kuni davomida beriladigan naqd pullarni oldindan tayyorlash va o‘rab-bog‘lash quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
a) pulni oldindan tayyorlab qo‘yish zimmasiga yuklatilgan kassir, kassa yakunlanganidan so‘ng, o‘zi qabul qilib olgan chiqim hujjatlarining to‘g‘ri rasmiylashtirilganligini tekshiradi. Agar mavjud bo‘lgan naqd pullar etmagan taqdirda, kassir etmayotgan summani kassa mudirining 155-shakldagi kitobi orqali qabul qilib olishi mumkin;
b) har bir hujjat bo‘yicha alohida tayyorlangan naqd pul (to‘liq va to‘liq bo‘lmagan bog‘lamlar, plombalari oldindan kesilgan tangali qoplar, pullarning dastalari) kassirga beriladi. U nazoratchining kuzatuvi ostida, pul summalari va bog‘lamlari to‘g‘ri tanlanganini tekshiradi hamda tashqi choklari bo‘lmagan qopga joylaydi. Qop og‘zi tikiladi va tugunlari hamda titilgan joylari bo‘lmagan tizimcha bilan siqib bog‘lanadi. YOrliqda o‘rab-bog‘langan sana va joylangan pulning umumiy summasi ko‘rsatiladi. SHundan so‘ng, kassir va nazoratchining imzolari qo‘yilib, familiyasi va ism sharifi yozilgan to‘rtburchak muhrlari bosiladi. Tizimcha uchlari chandib bog‘lanadi va kassirning plombiri bilan plombalanib, yorliqqa chiqim hujjatlari biriktirib qo‘yiladi.
Berishga tayyorlab qo‘yilgan va uncha ko‘p bo‘lmagan summalar joylangan qoplar, umumiy qopga yoki qulflanadigan aravachaga joylanishi mumkin. Kassir ularni plombalaydi, joylangan pulning umumiy summasi ko‘rsatilgan yorliqni biriktirib qo‘yadi. YOrliqqa sana, kassir va nazoratchining imzosi qo‘yilib, familiyasi va ism sharifi yozilgan to‘rtburchak muhr bosiladi. Bunday hollarda barcha chiqim hujjatlari umumiy yorliqqa biriktiriladi;
v) berish uchun tayyorlab qo‘yilgan naqd pulni kassa mudiri chiqim hujjatlari bilan birga kassirning 155-shakldagi kitobiga imzo qo‘yib qabul qilib oladi.

Pullar qoplar (aravachalar)ga biriktirilgan yorliqlardagi yozuvlariga qarab qabul qilinadi va bunda ularning butligi, pulning to‘g‘ri o‘rab-bog‘langanligi va plombir izlarining aniq tushganligi tekshiriladi.

Kassir keyingi ish kun ertalab kassa mudiridan 155-shakldagi kitobga imzo qo‘ygan holda, pulni aynan shu tartibda qabul qilib oladi.
Kassir naqd pulli qoplarni mijozlarga berishni ushbu yo‘riqnomaning 97-bandiga muvofiq amalga oshiradi. Berilayotgan qoplardan plombalar qirqib olinmaydi.
Mijozlar qoplarni maxsus ajratilgan xonada bank xodimining kuzatuvi ostida ochadilar, plombalarni esa, bank xodimi qirqib oladi.

Bank aylanma kassalarida amalga oshiriladigan kirim va chiqim amallarini buxgalteriya hisobini yuritish tartibi

Mijozlardan qabul qilingan naqd pullar bank aylanma kassasiga quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali kirim qilinishi lozim:

	Debet 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"
		Kredit "Mijozlarning depozit hisobvarag‘i"

b) agar kreditni qaytarish uchun naqd pullar topshirilgan bo‘lsa:

	Debet 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"
	Kredit "Mijozlarning tegishli kredit hisobvarag‘i"

v) agar olingan kreditlar bo‘yicha foizlar to‘lovi naqd pulda amalga oshirilgan bo‘lsa:

		Debet 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"
	Kredit 16309 - "Kreditlar bo‘yicha hisoblangan foizlar"

Bank aylanma kassasidan mijozlarga ish haqi va unga tenglashtirilgan to‘lovlar, xizmat safari xarajatlarini, nafaqa va yordam puli, moddiy yordam pullari, dividendlar hamda boshqa qonunchilikda ta’qiqlanmagan naqd pul to‘lovlarini quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali chiqim qilinishi lozim:

		Debet "Mijozlarning depozit va kredit hisobvaraqlari"
	Kredit 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"

Aylanma kassada o‘rnatilgan limit miqdoridan ortiqcha naqd pullar summasi 10102 - "Naqd pullar zaxirasi" hisobvarag‘iga kirim qilinganda bir vaqtning o‘zida quyidagi ikkita buxgalteriya o‘tkazmalari amalga oshiriladi:
a) 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar" hisobvarag‘idan naqd pullar chiqim qilinganda:

	Debet 17301 - "Tranzit hisobvaraqlari"
		Kredit 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"

b) 10102 - "Aylanma kassadagi naqd pullar" hisobvarag‘iga naqd pullar kirim qilinganda:

	Debet 10102 - "Naqd pullar zaxirasi"
		Kredit 17301 - "Tranzit hisobvaraqlari"

Banklar har kuni ish boshlashdan oldin o‘z mijozlaridan yozma ravishda tushgan kassa buyurtmanomalaridan kelib chiqib, 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar" hisobvarag‘idagi mablag‘ etarli yoki etarli emasligini aniqlaydi.
Agar mablag‘ etarli bo‘lmasa, u holda 10102 - "Naqd pullar zaxirasi" hisobvarag‘idan aylanma kassaga mablag‘ chiqariladi va bir paytning o‘zida quyidagi ikkita buxgalteriya o‘tkazmalari amalga oshirilishi lozim:
a) 10102 - "Naqd pullar zaxirasi" hisobvarag‘idan naqd pullar chiqim qilinganda:

	Debet 17301 - "Tranzit hisobvaraqlari"
		Kredit 10102 - "Naqd pullar zaxirasi"

b) 10101 hisobvarag‘iga naqd pullar kirim qilinganda:

	Debet 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"
		Kredit 17301 - "Tranzit hisobvaraqlari"

Inkassatorlar tomonidan mijozlardan yig‘ib kelingan pul mablag‘lari solingan inkassator qoplari banklarning kechki kassalariga belgilangan tartibda qabul qilinadi. Ushbu pul mablag‘lari solingan inkassatorlik qoplari keyingi ish kuni ertalab qayta sanash kassasiga topshiriladi. Kechki kassa tomonidan yuk xati asosida tayyorlangan kirim ro‘yxatining birinchi nusxasi qayta sanash kassasiga va ikkinchi nusxasi bank buxgalteriyasiga topshiriladi hamda buxgalteriya ushbu kirim ro‘yxati asosida quyidagi o‘tkazmalarni amalga oshiradi:
a) inkassatorlar orqali yig‘ib kelingan inkassatorlik qoplaridagi naqd pul va hisob-kitob cheklari bo‘yicha mablag‘lar shu bank mijoziga tegishli bo‘lsa:

	Debet 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar"
		Kredit "Mijoz depozit hisobvarag‘i"

b) inkassatorlar orqali yig‘ib kelingan inkassatorlik qoplaridagi naqd pul va hisob-kitob cheklari bo‘yicha mablag‘lar boshqa bank yoki bankning boshqa filiali mijoziga tegishli bo‘lsa:

	Debet 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar"
		Kredit 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari"

Qayta sanash kassasida inkassatorlik qoplaridagi pul mablag‘lari belgilangan tartibda sanab bo‘lingandan keyin, naqd pul mablag‘lari bank aylanma kassasiga kirim qilinadi va quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"
		Kredit 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar"

Agar qayta sanash kassasida qayta sanash vaqtida aniqlangan ortiqcha naqd pul mablag‘lari aniqlansa, belgilangan tartibda dalolatnoma tuzilib, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 10101 - "Aylanma kassadagi naqd pullar"
		Kredit 29816 - "Qayta sanash vaqtida aniqlangan ortiqcha naqd pullar"

Bankning qayta sanash kassasida aniqlangan ortiqcha naqd pul mablag‘lari ushbu bank mijoziga tegishli bo‘lsa, u mijozning hisobvarag‘iga quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali kirim qilinadi:

	Debet 29816 - "Qayta sanash vaqtida aniqlangan ortiqcha naqd pullar"
		Kredit "Mijoz depozit hisobvarag‘i"

Bankning qayta sanash kassasida aniqlangan ortiqcha naqd pul mablag‘lari boshqa bank mijozining 29804-"Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari" hisobvarag‘iga shartnomada kelishilgan hollarda o‘tkazib berilganda, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 29816 - "Qayta sanash vaqtida aniqlangan ortiqcha naqd pullar"
		Kredit 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari"

Agar qayta sanash kassasida naqd pul mablag‘lari kamomad chiqqanligi aniqlansa, belgilangan tartibda dalolatnoma tuzilib, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 19935 - "Qayta sanash vaqtida aniqlangan naqd pul bo‘yicha kamomadlar"
		Kredit 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar"

Bankning qayta sanash kassasida aniqlangan kamomad summasi ushbu bank mijoziga tegishli bo‘lsa va u mijozning hisobvarag‘idan shartnomada kelishilgan shartlarga binoan undirib olinganda, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet "Mijozning depozit hisobvarag‘i"
		Kredit 19935 - "Qayta sanash vaqtida aniqlangan naqd pul bo‘yicha kamomadlar"

Bankning qayta sanash kassasida aniqlangan kamomad summasi boshqa bank mijozining 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari" balans hisobvarag‘idan shartnomada kelishilgan shartlarga asosan undirib olinganda, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari"
		Kredit 19935 - "Qayta sanash vaqtida aniqlangan naqd pul bo‘yicha kamomadlar"

Boshqa bank mijozlariga tegishli bo‘lgan naqd pul bo‘yicha mablag‘lar qayta sanash kassasida sanab bo‘lingandan keyin, elektron memorial order shakllantirilib, vakillik hisobvarag‘idan shu kunning o‘zida, elektron to‘lov tizimi orqali, ularning hisobvaraqlariga o‘tkazib beriladi va quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari"
		Kredit "Mijozning asosiy depozit hisobvarag‘i"
		Kredit 22624 - "Savdo korxonalarining maqsadli mablag‘lari" tegishli hisobvarag‘iga kirim qilinadi (16103 - "Bosh bank/filiallardan filiallar va banklararo hisob-kitoblar bo‘yicha olinadigan mablag‘lar" hisobvarag‘i orqali)

Mablag‘ oluvchining bankiga elektron to‘lov tizimi orqali mablag‘ kelib tushganda, dasturiy yo‘l bilan, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali kirim qilinadi:

	Debet 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari" (16103 - "Bosh bank/filiallardan filiallar va banklararo hisob-kitoblar bo‘yicha olinadigan mablag‘lar" hisobvarag‘i orqali)
		Kredit "Mijozning asosiy depozit hisobvarag‘i"
		Kredit 22624 - "Savdo korxonalarining maqsadli mablag‘lari" (hisobvaraqning tegishli shaxsiy hisobvarag‘iga kirim qilinadi)

Agar bank tomonidan 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari" hisobvarag‘idan memorial order bilan boshqa bank mijozlarining asosiy depozit hisobvarag‘iga yoki aksizli tovarlar sotuvidan pul tushumlari summasi o‘tkazilganda, har bir aksiz tovar turi bo‘yicha savdo tushumi summasini alohida memorial order orqali o‘tkazilishi shart.
Pul mablag‘lari bank aylanma kassasiga elektron to‘lov tizimi yopilgandan keyin kirim qilingan bo‘lsa, boshqa bankdagi mijozlarning hisobvarag‘iga pul mablag‘lari keyingi ish kunidan kechiktirilmagan holda o‘tkazib beriladi.
Qayta sanash kassasida aniqlangan boshqa banklarning hisob-kitob cheklari bo‘yicha to‘lovlarning o‘tkazilishida initsiator (to‘lov operatsiyasini boshlovchi) bank filiali tomonidan quyidagi buxgalteriya o‘tkazmalari amalga oshirilishi lozim:

	Debet 20206 - "Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari" (16103 - "Bosh bank/filiallardan filiallar va banklararo hisob-kitoblar bo‘yicha olinadigan mablag‘lar" hisobvarag‘i orqali)
		Kredit 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar"

Benefitsiar (to‘lov operatsiyasini yakunlovchi) bankka elektron chek kelib tushganda, dasturiy yo‘l bilan quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 20206 - "Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari"
		Kredit 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar" (16103 - "Bosh bank/filiallardan filiallar va banklararo hisob-kitoblar bo‘yicha olinadigan mablag‘lar" hisobvarag‘i orqali)

Bunda boshqa banklar hisob-kitob cheklarining asl nusxalari initsiator bankda qoldiriladi hamda kunlik hujjatlar yig‘majildiga belgilangan tartibda tikiladi va saqlanadi.
Mablag‘ to‘lovchi va oluvchiga bir bankda xizmat ko‘rsatilsa, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 20206 - "Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari"
		Kredit 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar"

Filiallari mavjud bo‘lmagan banklar o‘rtasida amalga oshiriladigan banklararo to‘lovlar quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
Boshqa bank mijozlariga tegishli bo‘lgan naqd pul bo‘yicha mablag‘lar qayta sanash kassasida sanab bo‘lingandan keyin, vakillik hisobvarag‘i orqali shu kunning o‘zida elektron memorial order shakllantirilib, elektron to‘lov tizimi orqali ularning hisobvaraqlariga o‘tkazib beriladi va quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari"
		Kredit "Mijozning asosiy depozit hisobvarag‘i"
		Kredit 22624 - "Savdo korxonalarining maqsadli mablag‘lari" tegishli hisobvarag‘iga kirim qilinadi (10301 - "Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag‘i - Nostro" hisobvarag‘i orqali)

Benefitsiar bankka, ya’ni mablag‘ oluvchining bankiga elektron to‘lov tizimi orqali mablag‘ kelib tushganda, dasturiy yo‘l bilan, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali kirim qilinadi:

	Debet 29804 - "Boshqa bank mijozlarining inkasso qilingan pul tushumlari va cheklari" (10301 - "Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag‘i - Nostro" hisobvarag‘i orqali)
		Kredit "Mijozning asosiy depozit hisobvarag‘i"
		Kredit 22624 - "Savdo korxonalarining maqsadli mablag‘lari" (hisobvaraqning tegishli shaxsiy hisobvarag‘iga kirim qilinadi)

Initsiator bank (to‘lov operatsiyasini boshlovchi)da hisob-kitob cheklari bo‘yicha quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

	Debet 20206 - "Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari" (10301 - "Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag‘i - Nostro" hisobvarag‘i orqali)
		Kredit 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar"

Benefitsiar (to‘lov operatsiyasini yakunlovchi) bankka elektron chek kelib tushganda, dasturiy yo‘l bilan quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali chiqim qilinadi:

	Debet 20206 - "Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari"
		Kredit 19903 - "Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar" (10301 - "Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag‘i - Nostro" hisobvarag‘i orqali)

Tayanch so‘zlar:

1. Naqd pul
2. Kassa
3. Yo‘ldagi pullar
4. Kirim kassa operatsiyalari
5. CHiqim kassa operatsiyalari
6. Operatsion kassa
7. Kechki kassa
8. Kassa mudiri
9. Seyf
10. Banknotalar
11. Tanga
12. Pul cheki daftarchasi
13. Pul cheki
14. Pul topshirganlik to‘g‘risidagi e’lon
15. Kirim kassa orderi
16. CHiqim kassa orderi
17. Nazorat markasi
18. Imzolar namunasi
19. Kirim
20. CHiqim
21. Order
22. Kvitansiya
Nazorat savollar.

1. 
   Banklarda kassa operatsiyalarini olib borish uchun qanday kassalar tashkil etiladi?
   
2. 
   Kassa apparatini kim boshqaradi?
   
3. 
   Kirim va chiqim operatsiyalari bo‘yicha kassalar kanday jixozlangan bo‘lishi lozim?
   
4. 
   Kanday operatsiyalar kirim kassa operatsiyalari deyiladi?
   
5. 
   CHiqim kassa operatsiyalari deb qanday operatsiyalarnga aytiladi?
   
6. 
   Kirim kassa operatsiyalari qanday hujjatlar asosida olib boriladi?
   
7. 
   Kirim kassa operatsiyalari bo‘yicha hujjatlar aylanish sxemasini ko‘rsating.
   
8. 
   CHikim kassa operatsiyalari qanday hujjatlar asosida olib boriladi?
   
9. 
   CHiqim kassa operatsiyalari bo‘yicha hisob qanday tashkil etiladi?
   
10. 
    Pul chek daftarchasini rasmiylashtirish tartibini tushuntiring.
    

Foydalanilgan adabiyot

O’zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya to‘g‘risida”gi qonun. Toshkent 30.08.1996 yil.

9 Mavzu: Kirim kassa operatsiyalar.
Reja:

1.Kirim va chiqim muommalari bo’yicha hujjatlar aylanishi.

2.Kassa limiti. Kassa qoldig’ini tartibga solish.

Kassa operatsiyalarini o'rganishning dolzarbligi shundaki, Rossiya Federatsiyasida naqd pul aylanmasi umumiy pul massasining taxminan 37 foizini tashkil qiladi. Naqd to'lovlar korxonalar, tashkilotlar va muassasalar tomonidan aholi bilan, aholining alohida guruhlari o'rtasida va korxonalar o'rtasida cheklangan miqdorda amalga oshiriladi. Shuning uchun iqtisodiyotdagi pullarning normal muomalasi va ularning sotib olish qobiliyatining barqarorligi ko'p jihatdan naqd pul muomalasi holatiga bog'liq. Rossiya Federatsiyasining Markaziy banki xalq xo'jaligida naqd operatsiyalarni o'tkazish tartibini belgilaydi, banknotalar va metall tangalarni ishlab chiqarishni tashkil qiladi, naqd pul o'tkazish, saqlash va inkassatsiya qilish qoidalarini belgilaydi, banknotalar va metall tangalar uchun zaxira mablag'lari yaratilishini ta'minlaydi, banknotalarning to'lov qobiliyatini aniqlash belgilari va tartiblarini belgilaydi, shuningdek ularni aniqlash tartibini belgilaydi, buzilgan banknotalar va tangalarni almashtirish va ularni yo'q qilish tartibi. Yuqorida aytib o'tilganlarga asoslanib, banklar bozor sub'ektlariga kassa xizmatlarini ko'rsatish uchun katta yukni yuklaydilar, chunki naqd pul muomalasini to'g'ri tashkil etish Rossiya iqtisodiyotining rivojlanishida muhim rol o'ynaydi. Rossiya Banki muassasalaridan tijorat banklariga, so'ngra ushbu banklardan xo'jalik yurituvchi sub'ektlarga naqd pul mablag'larini jalb qilish mexanizmi, shuningdek, banklar naqd pul mablag'larini qanchalik tez to'plash va qayta ishlash, eskirgan eskirgan banknotalarni muomaladan olib tashlash va ularni yangilariga almashtirish imkoniyati qanday yaxshilanishi to'g'risida. , naqd pul aylanmasining tezligi ko'p jihatdan tovarlarni iste'molchiga etkazish bilan bog'liq. Etarli mablag'larning etishmasligi bankning ishonchliligini pasaytirishi va qulashga olib kelishi mumkin. Shu munosabat bilan tijorat banklarining kassa operatsiyalarini tahlil qilish va hisobga olish muammolarini o'rganish muhimdir. Kurs ishining maqsadi "Osiyo-Tinch okeani banki" OAJ misolida kassa operatsiyalarini tashkil etish va hisobga olishni nazariy hamda amaliy nuqtai nazardan o'rganishdir. Tadqiqot ob'ekti - "Osiyo-Tinch okeani banki" OAJ tijorat bankida naqd operatsiyalar. Kursning maqsadi: ь Rossiyada kassa xizmatlarini tashkil etish xususiyatlarini, operatsiyalarni buxgalteriya hisobida aks ettirish; ь tijorat bankida kassa operatsiyalarini hisobga olish va nazorat qilish tartibini tavsiflaydi; b kassa operatsiyalarini takomillashtirishning mumkin bo'lgan yo'nalishlarini belgilash. Tijorat banklarida naqd operatsiyalarni amalga oshirishning nazariy asoslari Tijorat banklarida kassa ishlarini tashkil etish Naqd pul operatsiyalari eng qadimgi faol bank operatsiyalaridan biridir. Tarixiy jihatdan, ular pul savdosining rivojlanishida paydo bo'lgan, ya'ni. pul almashtiruvchi - turli shaharlar va mamlakatlardan pul almashtirish. Aslida kassa operatsiyalari qolganlari oldida - zamonaviy banklarning passiv va faol operatsiyalari bo'lib, ushbu operatsiyalarning asosi va ajralmas elementiga aylandi. Odatda, naqd operatsiyalar kredit tashkilotlarining depozit, kredit va boshqa operatsiyalari bilan chambarchas bog'liqdir. Yaqin vaqtgacha mamlakatimizda iqtisodiy boshqaruvning ma'muriy-buyruqbozlik tizimi sharoitida pul muomalasini rejalashtirish va tartibga solishning ma'lum tizimi faoliyat ko'rsatib kelmoqda. Pul, kredit tizimini boshqarish va pul mablag'lari va emissiyalarni tartibga solish hukumatning mutlaq huquqi edi. U o'z-o'zidan pulni muomaladan chiqarish yoki chiqarish miqdorini aniqladi. Kreditlarni hisob-kitob qilish va xalq xo'jaligiga naqd pul berish bo'yicha xizmatlarni ko'rsatish bo'yicha barcha tashkiliy va texnik ishlar ushbu hukumat ko'rsatmalarining bajarilishi uchun mas'ul bo'lgan SSSR Davlat bankiga topshirildi. Pul muomalasini rejalashtirish va tartibga solish tizimi quyidagilarga asoslangan. Davlat banki mamlakatning kredit, hisob-kitob va kassa-emissiya markazi sifatida naqdsiz va naqd pul muomalasi o'rtasida qat'iy farqni ta'minladi. Naqd pul harakati, Davlat pul mablag'lari va aholining pul mablag'lari daromadlari va xarajatlari balansini tuzish va bajarish orqali rejalashtirilgan va tartibga solingan. Pul muomalasini rejalashtirish va tartibga solish jarayonida ushbu hujjatlarning har biriga aniq vazifa yuklangan, ammo ushbu qoldiqlar natijalari asosida Hukumat muomaladan pul chiqarish yoki chiqarish masalasini hal qildi. Pulni muomalaga chiqarish yoki chiqarish vazifasi to'g'ridan-to'g'ri, mahalliy korxonalar, tashkilotlar va muassasalarga kassa xizmatlarini ko'rsatadigan barcha bank muassasalari uchun majburiy edi, ya'ni emissiya direktiv xarakterga ega edi. Bozor iqtisodiyotiga o'tish sharoitida pul muomalasini qat'iy kreditlash va naqd pul rejalashtirishdan voz kechish va muomaladagi pul miqdorini tartibga solishning yangi, bozorga asoslangan tizimiga o'tish tabiiy edi. Rossiya Bankining pul-kredit siyosatining vositalari va usullari quyidagilardan iborat: ь Rossiya Banki operatsiyalari bo'yicha foiz stavkalari; ь Rossiya banki depozitiga qo'yilgan majburiy zaxira me'yorlari; ь ochiq bozordagi operatsiyalar; banklarni qayta moliyalashtirish; ь valyutani tartibga solish; ь pul massasi o'sishining mezonlarini belgilash; b to'g'ridan-to'g'ri miqdoriy cheklovlar va boshqalar. Biroq, tartibga solishning bir yoki boshqa usulidan foydalanish tartibga solish ob'ekti va uni o'lchash usullari to'g'risida qaror qabul qilishni nazarda tutadi. Jahon amaliyotida pul agregatlari ko'rsatkichlaridan foydalaniladi. Rossiya Federatsiyasining Markaziy banki pul massasi hajmini tartibga solib, tijorat banklari orqali mavjud bo'lgan usullar bilan harakat qiladi. Ikki pog'onali kredit tizimi sharoitida Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki, nazorat ruchkalariga ega bo'lib, kredit siyosatida mustaqil bo'lgan, ammo naqd pul berish va o'z faoliyatini jalb qilgan resurslari doirasida amalga oshirish huquqiga ega bo'lmagan tijorat banklari faoliyatiga ta'sir qiladi. Markaziy bank kassa operatsiyalarini o'tkazish tartibini - bank mijozlariga naqd pul va qimmatliklarni qabul qilish, saqlash va berish bo'yicha operatsiyalarni belgilaydi, banknotalar va metall tangalarni ishlab chiqarishni tashkil qiladi, naqd pul o'tkazish, saqlash va inkassatsiya qilish qoidalarini belgilaydi, banknotalar uchun zaxira mablag'lari yaratilishini ta'minlaydi va boshqalar. Rossiya Banki RCC kredit tashkilotlarining kassa operatsiyalari va mamlakatdagi naqd pul oqimini nazorat qiladi, kredit tashkilotlari va ularning filiallariga kassa xizmatlarini ko'rsatadi, Rossiya bankining mintaqaviy filialiga kelgusi chorak uchun umuman xizmat ko'rsatiladigan hudud uchun emissiya natijalari bo'yicha prognozni ishlab chiqadi va taqdim etadi. Kassa xizmatlarini ko'rsatish va naqd pul va boshqa qimmatbaho narsalar bilan operatsiyalarni amalga oshirish uchun bankda kassa markazi tashkil etiladi. U yoki bu kassalarni yaratish maqsadga muvofiqligi, ularning soni va kassalari soni, shuningdek bankomatlar o'rnatish zarurligi kredit tashkiloti rahbari tomonidan belgilanadi. Bundan tashqari, tijorat bankining mijozlari uchun keng qamrovli xizmatlarni ko'rsatishning asoslari bank binosi va binolarini qurish, rekonstruksiya qilish yoki qayta qurish loyihasi ishlab chiqilgan paytdan boshlab qo'yilishi kerak. Loyihalash hujjatlarida bank mijozi tez va keraksiz muammosiz pul o'tkazish yoki pul olishlari uchun naqd pul tushumlarini qabul qilish va qayta ishlash, shuningdek tushumlar va xarajatlarni amalga oshirish uchun etarli miqdordagi joyni ta'minlash kerak. Naqd pul bilan operatsiyalarni to'g'ridan-to'g'ri bajarish naqd va inkassatorlar tomonidan amalga oshiriladi. Aholiga kassa xizmatlarini takomillashtirish maqsadida kredit tashkiloti omonatlarni qabul qilish va berish, qimmatli qog'ozlarni sotish va sotib olish, jismoniy shaxslardan kommunal va boshqa to'lovlarni qabul qilish bo'yicha operatsiyalarni amalga oshirish uchun kassadan tashqarida operatsion kassalarni ochishi mumkin. Tashkilotlarda joylashgan ushbu turdagi operatsion kassalar, yuqorida ko'rsatilgan operatsiyalardan tashqari, ish haqi va ijtimoiy xarakterdagi to'lovlar uchun, shuningdek ishchilar va xizmatchilarning sayohat xarajatlari uchun mablag 'chiqarishni ishlab chiqaradi. Bundan tashqari, bu erda faqat ro'yxatga olingan operatsiyalar amalga oshiriladi, buning uchun kredit muassasasi litsenziyaga ega. Tijorat banklarining kassalarida amalga oshiriladigan operatsiyalarning ayrim turlarini ko'rib chiqamiz. Kredit tashkilotining kassasiga naqd pul mablag'larini qabul qilish, e'lon, buyruq va kvitansiyadan iborat hujjatlar to'plami bo'lgan pul mablag'larini qo'shish bo'yicha e'lonlarga muvofiq amalga oshiriladi. Tashkilotlar o'zlarining bank hisob raqamlariga faqat naqd pul mablag'larini kiritishlari mumkin. Operatsion xodim naqd pul to'lash to'g'risidagi deklaratsiyani to'ldirish to'g'riligini tekshiradi, uni rasmiylashtiradi, kassada pul miqdorini kelgandan keyin aks ettiradi va kassaga naqd pul o'tkazish to'g'risidagi e'lonni yuboradi. Naqd pul to'lash to'g'risida e'lonni olgan kassa kassasi amaldagi xodimning imzosining mavjudligini va shaxsini mavjud namunasi bilan tekshiradi, summaning raqamlar va so'zlar bilan yozishmalarini taqqoslaydi, omonatchiga qo'ng'iroq qiladi va undan banknotalarni qabul qiladi. Ish kuni davomida kelib tushgan naqd pullar, kiruvchi hujjatlar va olingan pul miqdori to'g'risidagi guvohnoma va kassaga kelib tushgan kassa hujjatlari soni bilan birgalikda qabul qilingan va chiqarilgan pullarni (qiymatlarni) hisobga olish daftariga tushgan holda kassa menejeriga topshiriladi. Tashkilotlardan naqd pulni qabul qilish, pul yig'ish sumkalariga, maxsus sumkalarga, qutilarga, pulni qadoqlash uchun boshqa vositalarga, etkazib berish paytida ularning xavfsizligini ta'minlashga va ko'rinadigan shikastlanish belgilarisiz ochilishiga yo'l qo'ymaslik uchun qabul qilish mumkin. Amaliyot kuni davomida olingan barcha naqd pullar shu kuni operatsion kassaga o'tkazilishi kerak. Kredit tashkilotining ish kuni tugaganidan keyin tashkilotlardan naqd pul, naqd pul sumkalari va boshqa qimmatbaho buyumlarni inkassatorlardan qabul qilish kechki kassalar orqali amalga oshiriladi. Kollektsionerlar tomonidan etkazib beriladigan sumkalardan pulni qayta hisoblashni kassa xodimlari nazorat funktsiyalarini bajaradigan qayta hisoblash kassasining xodimi ishtirokida amalga oshiradilar. Kechki kassaga kelib tushgan naqd pulni qayta hisoblash keyingi ish kunidan kechiktirmay amalga oshiriladi. Naqd pulni qabul qilish va qayta ishlash jarayonida kredit tashkilotlarining kassa xodimlari Rossiya bankining banknotalari va tangalarining to'lov qobiliyati belgilari va Rossiya bankining mintaqaviy idoralaridan olingan operativ ma'lumot asosida "Rossiya banki" banknotalarining to'lovliligi va haqiqiyligi ustidan nazoratni amalga oshiradilar. Agar shubhali banknota topilsa, kassir qo'shimcha ravishda hujjatning orqasida ko'rsatilgan banknotaning rekvizitlarini qo'yadi: nominal, namunasi (chiqarilgan yili), shuningdek shubhali banknotaning seriyasi va raqami - banknotlar uchun, zarbxonaning nomi - tangalar uchun. Agar bir nechta shubhali banknotalar topilsa, ularning miqdori ham qo'yiladi. Operatsion xodim shubhali banknotada ikki nusxada yodgorlik buyrug'ini yozadi, ikkinchi nusxasining orqasida shubhali banknotaning tafsilotlari ko'rsatilgan. Kassir memorial orderning ikki nusxasini imzolaydi, ikkinchi nusxasiga kassa muhrini qo'yadi va mijozga beradi. Yodgorlik orderining birinchi nusxasi kassa hujjatlariga joylashtirilgan. Belgilangan to'lovsiz, unga qo'shib qo'yilgan varaq bilan sumkada olingan shubhali banknotalarni qayta hisoblash uchun kassada dalolatnoma tuziladi. Mijoz shubhali banknotalarni ekspertizaga topshirish uchun ularni kredit tashkilotiga Rossiya Bankining naqd puli bilan hisoblash markaziga topshirishi mumkin. Shubhali banknotalar mijoz tomonidan tuzilgan ariza va inventarizatsiya asosida kredit muassasasi tomonidan qabul qilinadi. Ariza va inventarizatsiya asosida kredit tashkilotining amaldagi xodimi qabul qilingan shubhali banknotalar miqdori bo'yicha memorial orderni ikki nusxada rasmiylashtiradi va ularni ariza va mijozning inventarizatsiyasi bilan birga kassaga topshiradi. Tashkilotlarga ularning bank hisob raqamlaridan naqd pul berish cheklar yordamida amalga oshiriladi. Naqd pul olish uchun mijoz bitim ishchisiga chekni taqdim etadi. Tegishli chekdan keyin unga kassaga taqdim etish uchun chekdan tasdiq belgisi beriladi. Tekshiruvdan so'ng kassir mijozga naqd pul beradi. Fuqarolarga, shuningdek kredit muassasasi xodimlariga naqd pulni qabul qilish va etkazib berish kiruvchi va chiquvchi kassa buyurtmalariga muvofiq amalga oshiriladi. Kiruvchi va chiquvchi kassa kassalarida majburiy rekvizitlar qo'yiladi: sana; mijozning familiyasi, ismi, otasining ismi yoki mijozning uni aniqlashga imkon beradigan va u bilan tuzilgan bank depozit shartnomasida ko'rsatadigan boshqa ma'lumotlari; kredit tashkilotidagi hisob raqami; so'zlar bilan hisobvarag'iga tushadigan yoki hisobdan chiqariladigan pul miqdori; mijoz, operatsion xodim, kassirning imzosi. Kommunal, soliq va boshqa to'lovlar (keyingi o'rinlarda to'lovlar) uchun pul mablag'larini qabul qilish belgilangan shakldagi xabarnomalar va kvitansiyalar bo'yicha amalga oshiriladi. To'lovni qabul qilish operatsiyasi tugagandan so'ng, kassir mijozga qaytarib berilgan kvitansiyani, kassa muhri yoki kassa mashinalariga qo'yiladigan talablarning bajarilishini ta'minlaydigan dasturiy ta'minot va texnik vositalarning muhrini qo'yadi yoki mijozga kvitansiya bilan birga bosmaxona qurilmasining nusxasini beradi. Kredit tashkilotining operatsiyadan keyingi vaqtlarida yoki dam olish kunlari, ta'til kunlarida aholiga kassa xizmatlarini ko'rsatish uchun kassaga xarajat kassasi bo'yicha oldindan zarur miqdordagi pul beriladi. Shaxsiy pul mablag'lari hisobvarag'idagi pul mablag'larini hisobga olish uchun balans schyotlarida avans to'lovi summasi hisobga olinganmi? kredit muassasasining operatsiyadan keyingi davrida, dam olish kunlari va ta'til kunlarida, aholiga xizmat ko'rsatish bo'yicha operatsiyalarni amalga oshirish. Bankomatni mustahkamlash va undan naqd pul olish uchun mas'ul xodimlar tayinlangan, ulardan biri kassir yoki inkassator. Bankomatni mustahkamlash ushbu xodimning yozma iltimosiga binoan amalga oshiriladi, unga zarur miqdordagi mablag 'sarf-xarajatlar bo'yicha beriladi. Shuningdek, u bankomatdan kartochkalar asosida chiqarilgan va ochilish vaqtida bankomatda bo'lgan naqd pul miqdori to'g'risidagi nashrni namoyish etadi va kassetalarni bankomatdan olib tashlaydi, tayyorlangan kassetalarni bankomatga yuklaydi va bankomatdan pul qo'yilganligini tasdiqlovchi nashrni namoyish etadi. Bankomatning bosma nusxasi asosida operatsion xodim kassaga topshirilgan pul mablag'lari uchun kredit varaqasini va mijozning karta hisobvaraqlarida aks ettirish uchun chiquvchi kassa buyrug'ini yozadi. Yaxshi ishingizni bilimlar bazasida yuboring oddiy. Quyidagi shakldan foydalaning Talabalar, aspirantlar, yosh olimlar o'z bilimlari va ishlarida bilim bazasidan foydalangan holda sizdan juda minnatdor bo'lishadi. Http://www.allbest.ru/ saytida joylashtirilgan