I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

2015 yil 
2016 yil 
2017 yil 
Soya moyi 
782,0 
364,3 
497,5 
Kungaboqar 
moyi 
22245,7 
19659,0 
3886,4 
Paxta moyi 
194965,2 
203799,3 
202372,5 
Kanola moyi 
30,9 
- 
- 
Boshqa 
turdagi 
o’simliklar moyi 
2870,9 
3542,6 
1117,6 
Jami 
220894,7 
227365,2 
207874,0 
2018 yilda respublikamizda jami 185100,0 t o‘simlik moylari ishlab 
chiqarilgan. Bu 2017 yildagiga nisbatan 11,3 % ga kam va buning paxta ekiniga 
ajratilgan yerlarning qisqartirilganligi kabi ob’yektiv sabablari bor. 
Agar ishlab chiqarilgan o‘simlik moylarini respublika aholisi (32120,5 ming 
kishi)ga bo‘lsak unda, har bir kishiga o’rtacha 6,0 litrdan o‘slimlik moyi to‘g‘ri 
kelishini ko‘rishimiz mumkin. Demak, respublikada ishlab chiqarilgan o‘simlik
moylari aholining ularga bo‘lgan talabining 27 foizini tashkil qilar ekan. Oziq-
ovqat xavfsizligini ta’minlash uchun o‘simlik moyini ishlab chiqarishni yanada
ko‘paytirish hamda moyli o’simliklarlarni yetishtirishni oshirish kerakdir. 
Respublikamizda oziq-ovqat xavfsiziligini ta’minlashda O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 2 fevraldagi topshirig‘iga
ko‘ra, noan’anaviy moyli ekinlar ekish va yetishtirishni ko‘paytirish Dasturi
tasdiqlandi. Mazkur dastur ijrosini ta’minlash maqsadida yog‘-moy korxonalari 
uchun 3900 gektar, jumladan, 2300 gektar maxsar va 1600 gektar maydonda
kungaboqar noan’anaviy moyli ekinlari ekishni ta’minlash ko‘zlangan. Bu o‘z
navbatida, yog‘-moy korxonalari ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishni
oshirishga va aholini ishlab chiqarilayotgan yog‘-moy mahsulotlari bilan

---

10 
ta’minlashni ko‘paytirishga, shuningdek, yangi ish o‘rinlari yaratilishiga imkon 
beradi. 
Shu bilan birga O‘zbeksiton Respublikasi Prezidenti tomonidan 
tasdiqlangan 2017 yil 7 fevraldagi 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini 
rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha “Harakatlar strategiyasi”ning 
III-ustuvor yo‘nalishi, 3.3-bandida “... paxta va boshoqli don ekiladigan
maydonlarni qisqartirish, bo‘shagan yerlarga kartoshka, sabzavot, ozuqa va
yog‘ olinadigan ekinlarni ekish bo‘yicha tizimli chora-tadbirlar ko‘rish” 
belgilab berilgan bo‘lsa, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 14 
martdagi “2017-2021 yillarda respublikada soya ekini ekishni va soya doni 
yetishtirishni ko‘paytirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi” PQ-2832-sonli qarorida 
Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi, “O‘zpaxtasanoateksport” holding
kompaniyasi va “O'zpaxtayog'” AJ ( hozirgi “O'zyog'-moy sanoati” uyushmasi)
tomonidan aholini arzon va sifatli iste’mol o‘simlik moyi bilan ta’minlash 
maqsadida, turli tuproq-iqlim sharoitlariga moslashgan, ertapishar, serhosil, 
kasallik va zararkunandalarga chidamli bo‘lgan soyaning nav va duragaylarini
ekish, tarkibida moy miqdori yuqori bo‘lgan soya hosili yetishtirish bo‘yicha ilg‘or 
tajribaga ega bo‘lgan xorijiy hamkorlarni jalb qilishdek bir qator vazifalarni
amalga oshirish ishlari nazarda tutilgan.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 16 yanvardagi “Yog’-
moy tarmog’ini yanada rivojlantirish bo’yicha chora-tadbirlar va sohani 
boshqarishda bozor mexanizmlarini joriy etish to’g’risaida”gi 3118-sonli 
qaroriga muvofiq aholini o‘simlik moyi bilan ta’minlash maqsadida o‘simlik 
moyini ishlab chiqarish hajmlari noan’anaviy moyli o‘simliklar yetishtirish 
hisobidan oshiriladi.