I b L i s d e V o r I q I s s a

I
B L I S   D E V O R I  
(
Q I S S A
)  
Tohir Malik 
 
43 
library.ziyonet.uz/ 
 
Ajoyibotni qarangki, huddi shu fikr Oftobxonning xayoliga ham kelgan edi. Yana 
ajoyibotni qarangki, ayni shu damda Toʻlqin bilan Sattor qoʻyxona oʻrniga uycha solish 
masalasini gaplashishayotgan edi. 
 
Oftobxon amakivachchasining gapini bosh irgʻab tasdiqlagan boʻlib, xoʻrsindi. 
 
-Ha, nega xoʻrsinibqolding? 
 
-Agar rishtaning uzilishini toʻy toʻxtata olmasa... balki... oʻlim toʻxtatar? 
 
Bu gap Salohiddinning miyasiga gurzi boʻlib urilib, tovoniga qadar zirillatib yubordi. 
Toʻxtab, qizning koʻzlariga qaradi. Kulib turish yarashadigan bu koʻzlarni ma’yuslik 
pardasi 
 
qoplagandi. Bunday gapni koʻz yoshlarisiz aytmoqlikdan qoʻrqqulik edi. Chunki koʻz 
yoshlari nochorlik darakchilaridir. Oftobxonning ma’yus koʻzlarida esa qasd 
yashiringandi. 
 
-Sen bu gapni... umuman tilingga olma, tushundingmi!-dedi Salohiddin tanbeh ohangida. 
 
-Odamlar oʻlimdan qoʻrqishadi, - dedi Oftobxon uning gapini eshitmaganday. - Hayotda 
hamma masalalarni yechib beradigan osongina chora - oʻlim. Siz oʻlim haqida hech 
oʻylaganmisiz? - Qiz savol berishga berib javob kutmadi, fikrini davom ettirdi. - Siz 
oʻldirganlar haqida oʻylaysiz, ularni ushlash chorasini qidirasiz. Odamlarga hayron 
boʻlaman. Yashayverib, qiynalib ketishadi, hasrat qilaverishadi. Nahot roʻparalarida oson 
yoʻl turganini koʻrishmaydi. Shunaqa yoʻl borligini bilganlar ham aytishmaydi. Nega? 
 
-Oftob! Bunaqa bema’ni narsalarni oʻylama! 
 
-Buning nimasi bema’ni? - Qiz yigitning koʻzlariga tikildi. Unda havotir koʻrib, quvondi. 
- Oʻlimni hurmat qilish kerak. Uning yaxshiliklari koʻp. Qiziq, a? Bu dunyoda oʻzing 
xohlaganingcha yasholmaysan, oʻzing istaganingcha oʻlolmaysan. Biz oʻz istagimiz bilan 
bu dunyoga kelmaganmiz. Oʻz xohishimizcha ketishimiz mumkin, lekin ketmaymiz. 
 
-Oftob, boʻldiqil! 
 
-Bu mening gaplarim emas, bitta kitobda oʻqiganman, shu esimmga kelib qoldi. 
Chindanam ahmaqona gaplar, - qiz shunday deb jilmayishga harakat qildi. Lekin uning 
bu jilmayishi ham ma’yuslik tutuni ortida edi. Salohiddin bu tutun pardani payqamay 
koʻngli sal joyiga tushdi. Oftobxon yolgʻon gapirgan edi. Bularni hech bir kitobda 
oʻqimagandi. Hozir tiliga koʻchgan soʻzlari uyqusiz tunlari xayolini bezovta qilgan 
fikrlarining mahsuli edi. 
 
Ular bir oz jim ketdilar. Salohiddin qizning kayfiyatiga mos bir gap izladi-yu, topolmadi. 
 
-Ibtidoiy odamlarga havasim kelyapti, - Oftobxon shunday deb yana xoʻrsindi. - Biz 
oʻzimizni aqlli, ziyoli, madaniyatli deb, ularni esa yarim yovvoyi deymiz. Lekin ular ota-
onalaridan qolgan merosni talashishmagandir? Bitta gʻordami yo chayladami yashab, 

---