Insonning Shaxsiy manfaati, qiziqishlari va turmush tarziga moslab
qondirilishi mumkin bo‘lgan ehtiyojlar Yakka tarzda qondiriluvchi ehtiyojlar
deyiladi. Ularga ovqatlanish, kiyinish kabilarni misol qilish mumkin. Xatto
ovqatlanish jarayoni birgalikda (oilaviy yoki bir necha kishilar bilan) amalga
oshirilgan taqdirda ham, har bir kishining ovqatga bo‘lgan ehtiyoji alohida, Yakka
tarzda qondiriladi.
Odatda kishilarning turli darajalardagi guruhi (oila, jamoa, mamlakat
fuqarolari va h.k.) tomonidan birgalikda namoyon etiluvchi ehtiyojlar
birgalikda qondiriluvchi ehtiyojlar deyiladi. Masalan, ta'lim olish binolari,
kasalxonalardan, dam olish joylaridan bahramand bo‘lish, sport o‘yinlari va
ko‘ngilochar tomoshalarni birgalikda ko‘rish, mamlakat mudofaasi va tinchligini
saqlash kabilar Shular jumlasidandir.
Birlamchi ehtiyoj – bu insonning hayotiy faoliyatida zarurlik darajasi
nisbatan yuqori bo‘lgan va, Shu sababli, birinchi navbatda qondiriladigan
ehtiyoj. Inson hali bilim olishi, san'at bilan Shug‘ullanishi, madaniy hordiq
chiqarishidan ilgari oziq-ovqat, kiyim-kechak, uy-joyga bo‘lgan ehtiyojlarini
qondirishi lozim.
Ikkilamchi ehtiyoj – bu birlamchi ehtiyojlar qondirilib bo‘lgandan so‘ng
namoyon bo‘ladigan va qondiriladigan ehtiyoj. Bu turdagi ehtiyojlar odatda
ijtimoiy tavsif kasb etib, ularga bilim olish, malaka oshirish, san'at bilan
Shug‘ullanish, dam olish va h.k.larni kiritish mumkin.
Yakka ehtiyoj – bu alohida shaxsning ijtimoiy-iqtisodiy mavqei,
dunyoqarashi va boshqa xususiyatlari ta'sirida shakllanuvchi ehtiyoji.
Jamiyatdagi kishilar soni qanchalik ko‘p bo‘lmasin, ular o‘z ehtiyojlarining tarkibi,
darajasi va qondirilish vositalari jihatidan ozmi-ko‘pmi farqlanadilar. Masalan,
katta yoshdagi odamlar va bolalar, erkaklar va ayollar, oliy ma'lumotlilar va
ma'lumotsizlar, sportchilar va spirtli ichimliklarga moyil kishilar va hokazolarning
Yakka ehtiyojlari tarkibi o‘zaro farq qiladi. Xattoki, bir jinsdagi, o‘zaro teng va
15
boshqa belgilari bo‘yicha o‘xshash insonlarning Yakka ehtiyojlari ba'zi bir jihatdan
farq qilishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
