I. B. Shukurov Buxoro tibbiyot instituti bionoorganik, bioorganik va biologik kimyo kafedrasi dotsenti

G L I K O Z I D L A R 

 

Turli  omillar  ta’sirida  qand  va  qand  bo’lmagan  qismlarga  parchalanuvchi 

murakkab  organik  moddalarga  glikozidlar  deb  ataladi.  Qand  bo’lmagan  qism 

aglikon deyiladi. 

 

Har xil glikozidlar aglikonlari kimyoviy tuzilishlari bo’yicha turlicha bo’lib, 

organik  birikmalarning  turli  sinfiga  kiradi.  Shuning  uchun  ularning  kimyoviy 

tarkibi hamda tahlil qilish usullari ham turlicha bo’ladi. 

---

 

46 

 

Glikozidlar  tarkibida  bir  (monozidlar),  ikki  (biozidlar),  uch  (triozidlar)  va 

undan ortiq monosaxarid molekulasi bo’lishi mumkin. 

Sof  holda  ajratib  olingan  glikozidlar  kristall  modda  bo’lib,  ular  ko’pchilik 

organik  erituvchilarda  erimaydi,  spirtda  yomon  (ba’zan  yaxshi),  suvda  yaxshi 

eriydi.  Glikozidlarning  eritmasi  neytral  muhitga  ega  bo’lib,  qutblangan  nur 

tekisligini  og’dirib  optik  faollik  xususiyati  namoyon  bo’ladi.  Hamma  glikozidlar 

Feling  reaktividan  misni  qaytaradi.  Glikozidning  suvdagi  eritmalari  bariy 

gidroksid, qo’rg’oshin atsetat va tanin eritmalari bilan cho’kma hosil qiladi.